Η συζήτηση για τη στρατηγική ανάπτυξη της Περιφέρειας: άλλο τεχνοκρατική επάρκεια και άλλο πολιτικές επιλογές

Η συζήτηση για τη στρατηγική ανάπτυξη της Περιφέρειας: άλλο τεχνοκρατική επάρκεια και άλλο πολιτικές επιλογές

Η συζήτηση που έγινε τη Δευτέρα 9 Νοεμβρίου στο Περιφερειακό Συμβούλιο με αφορμή το θέμα της, καθυστερημένης κατά ένα εξάμηνο τουλάχιστον, κατάθεσης του Στρατηγικού Σχεδίου Ανάπτυξης της Περιφέρειας είχε την ίδια «γεύση» με τις προηγούμενες φορές: η Περιφερειακή αρχή έφερε την εισήγηση της και επέμεινε μέχρι το τέλος στη ψήφιση της ως είχε παρά τις ενστάσεις που διατυπώθηκαν από πολλές πλευρές. Η πρόταση μας για απόσυρση του κειμένου και ουσιαστικής βελτίωσης του δεν έγινε αποδεκτή.

H παράταξη «Συμβόλαιο Ζωής με το Αιγαίο» επισήμανε μια σειρά θεμάτων που δείχνουν την αδυναμία της Περιφερειακής Αρχής - και προσωπικά της κας Καλογήρου- να σταθεί στο ύψος των απαιτήσεων της θέσης της. Πιο συγκεκριμένα η παρέμβαση μας εστιάστηκε σε:

-          Θεσμικά θέματα: η μεγάλη καθυστέρηση να ξεκινήσει η συζήτηση για τον αναπτυξιακό σχεδιασμό, την ουσιαστικότερη αρμοδιότητα που έχει ανατεθεί στη Περιφέρεια, έχει ως αποτέλεσμα να μην υπάρχουν τώρα πλέον τα χρονικά περιθώρια να είναι ουσιαστική καταδεικνύοντας την αδυναμία ή ακόμα και την αδιαφορία της περιφερειακής αρχής να ανταποκριθεί στο ρόλο της. Με βάση τα μέχρι σήμερα δεδομένα δεν έχει υπάρξει ουσιαστικός διάλογος ούτε στο Περιφερειακό Συμβούλιο ούτε με τους ενδιαφερόμενους φορείς και πολίτες, δεδομένου ότι δεν έχει καν συσταθεί η Περιφερειακή Επιτροπή Διαβούλευσης που θα έπρεπε να λειτουργεί και να ενημερώνεται για τα αναπτυξιακά θέματα από τον περσινό Νοέμβριο. Ακόμη και αν συσταθεί τις επόμενες ημέρες -για να καλυφθεί η τυπική υποχρέωση που προβλέπει ο νόμος- δεν θα έχει το χρόνο να ασχοληθεί σε βάθος με τα πολύπλοκα θέματα που περιλαμβάνει ο σχεδιασμός και πολύ περισσότερο με το επιχειρησιακό σχέδιο.

-          Θέματα ουσίας της ανάλυσης: η ανάλυση της κατάστασης που μας δόθηκε, παρά το μεγάλο μέγεθός της, δεν μπήκε σε βάθος ώστε να διερευνήσει τις αιτίες της αναπτυξιακής καθυστέρησης της Περιφέρειας. Για παράδειγμα, δεν υπάρχει ανάλυση γιατί ο τουρισμός όχι μόνο δεν αυξάνεται αλλά αντίθετα έχει κάνει βήματα πίσω έχοντας χάσει το 35% των αφίξεων από το 2000, με αποτέλεσμα η Περιφέρεια να βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις των ελληνικών περιφερειών σε ότι αφορά αφίξεις, διανυκτερεύσεις, έσοδα και απασχόληση. Το ίδιο ισχύει για τον αγροτικό τομέα και τη μεταποίηση, γεγονός που έχει οδηγήσει τη Περιφέρεια να εξαρτάται από τις δαπάνες του δημόσιου τομέα που παράγει το 25% του ΑΕΠ στην Περιφέρεια και 35% σε Λέσβο και Λήμνο.

-          Θέματα κατευθύνσεων του σχεδιασμού: οι προτεινόμενες δράσεις δεν έχουν ολοκληρωμένη λογική αλλά εντάσσονται σε «διοικητικά κουτάκια» που έχουν αποδειχθεί αναποτελεσματικά και αντανακλούν την παλαιά λογική των μεμονωμένων έργων αντί των ολοκληρωμένων δράσεων. Τα σύνθετα αναπτυξιακά προβλήματα δεν «υπακούουν» σε διοικητικές λειτουργίες αλλά απαιτούν συνέργειες οριζόντιες και κάθετες, στο πλαίσιο ενός πολυεπίπεδου και ολοκληρωμένου σχεδίου: οριζόντιες μεταξύ των διαφόρων φορέων είτε ανήκουν στη Περιφέρεια (διοίκηση, Περιφερειακό Ταμείο, Αναπτυξιακή Εταιρεία, ΚΕΚ Περιφέρειας κλπ), είτε ανεξάρτητων φορέων (Επιμελητήρια, Συνεταιρισμοί, Ενώσεις, Πανεπιστήμιο, Εργαστήριο Ελαιολάδου κλπ) και κάθετες αφού μια σειρά από αναγκαίες δράσεις  (πχ. Δίκτυο μεταφορών, αγροτική πολιτική, θέματα υγείας και παιδείας) είναι αρμοδιότητες του κεντρικού κράτους και πρέπει να επιλυθούν μέσα από μια συνολική ή νησιωτική πολιτική. Τέλος η στενή συνεργασία με τους Δήμους, που θα πρέπει να προκύψει μέσα από τη δημιουργία συναντίληψης για την αναπτυξιακή στρατηγική, είναι απαραίτητη ώστε να μην υπάρχουν αλληλοκαλυπτόμενες και αντικρουόμενες παρεμβάσεις με αποτέλεσμα σπατάλη πόρων και ευκαιριών. 

Η πρόταση που κατέθεσε το «ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΖΩΗΣ με το ΑΙΓΑΙΟ» στον ελάχιστο χρόνο που είχε στη διάθεση του μέσα από τη διαδικασία τοποθετήσεων στο Περιφερειακό Συμβούλιο, εστίασε παράλληλα με τη τεχνοκρατική αναβάθμιση του Σχεδίου και σε πλήρη ανατροπή του μοντέλου διοίκησης της Περιφέρειας ταυτόχρονα με τη πλήρη ανατροπή του μοντέλου ανάπτυξης που ακολουθείται μέχρι σήμερα. Πιο συγκεκριμένα:

-          Σε ότι αφορά τη τεχνοκρατική διάσταση: η ανάλυση οφείλει να εστιάζει στα προβλήματα, να ανακαλύπτει τις αιτίες που επέτρεψαν στη δημιουργία τους και να ιεραρχεί προτεραιότητες παρέμβασης. Αντί αυτού βλέπουμε επιμονή σε γενικόλογες διαπιστώσεις και διατυπώσεις που «χωρούν» τα πάντα ώστε να μην μείνει κανείς στεναχωρημένος όπως γίνεται 30 χρόνια τώρα με τα αποτελέσματα που όλοι γνωρίζουμε, δηλαδή την κατασπατάληση πόρων και την αναπτυξιακή στασιμότητα αν όχι οπισθοδρόμηση. Όπως είπαμε και προηγούμενα, πρέπει να περάσουμε σε ολοκληρωμένο σχεδιασμό με ιεράρχηση στόχων και δράσεων.

-           Σε ότι αφορά στο μοντέλο διοίκησης: Η κα Καλογήρου δεν φαίνεται να αντιλαμβάνεται ότι το μοντέλο διοίκησης που έχει υιοθετήσει, ως συνέχεια των πρακτικών που εδώ και χρόνια εφαρμόζονται από την εποχή των διορισμένων νομαρχών, είναι αυτό που έφερε τη χώρα στη κρίση: «τάζω τα πάντα σε όλους, ενώ συνεχίζω να δρω με βάση έργα και ενέργειες που ικανοποιούν την προσωπική μου εικόνα και στρατηγική» χωρίς ουσιαστικές προτάσεις που να αντιμετωπίζουν τα προβλήματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η περσινή παράνομη απόφαση για αδειοδότηση των ελαιοτριβείων χωρίς από τη μεριά των ιδιοκτητών τους να υπάρχει καμία δέσμευση για συμμόρφωση, όπως κάνουν παντού στην Ελλάδα οι συνάδελφοι τους. Στην ίδια λογική εντάσσεται - όπως φαίνεται από τις μέχρι τώρα κινήσεις - και η δημιουργία του γραφείου των Βρυξελλών και η κινητικότητα της ίδιας και προσωπικών της συνεργατών ανά την Ευρώπη, χωρίς να συνδέεται με τη λειτουργία της Περιφέρειας. Πιο συγκεκριμένα  η οργάνωση ημερίδας για την επιχειρηματικότητα στις Βρυξέλλες (που στοίχησε 30.000€) -προφανώς για προσέλκυση επενδύσεων- πάνω σε ποια βάση οργανώθηκε και πόσο ενήμερη ήταν η Δ/νση Αναπτυξιακού Προγραμματισμού (που είναι αρμόδια για τις παραγωγικές επενδύσεις); Ποιος ενημερώθηκε για τα αποτελέσματα της ημερίδας και για το ευρύτερο σχέδιο που υλοποιείται; Το ίδια τακτική προτίθεται να ακολουθήσει η κα Καλογήρου αν και όταν δοθεί η πρόσθετη ενίσχυση προς τις περιφέρειες που αντιμετωπίζουν προβλήματα που σχετίζονται με το προσφυγικό;

-          Σε ότι αφορά στην ειδική οριζόντια στρατηγική για τη νησιωτικότητα: Η κα Καλογήρου παρά το γεγονός ότι είναι μέλος του προεδρείου της ΕΝΠΕ –όπως έχουμε επανειλημμένα εισηγηθεί- δεν έχει προωθήσει τη σύσταση ειδικής επιτροπής για τη Νησιωτικότητα έτσι ώστε να προετοιμαστούν οι ειδικές πολιτικές που θα αντιμετωπίζουν τα προβλήματα που συνεπάγεται αυτή και να την εισηγηθεί στην Κυβέρνηση. Μια πρόταση που πρέπει να λαμβάνει υπόψη της τη μειωμένη ελκυστικότητα των νησιών σε ότι αφορά στην εγκατάσταση ανθρώπων και δραστηριοτήτων ως συνέπεια του υψηλού κόστους παραγωγής και διαβίωσης παράλληλα με το υψηλό κόστος λειτουργίας της διοίκησης. Τα παραπάνω επιβάλουν ένα διαφορετικό αναπτυξιακό μοντέλο από εκείνο των ηπειρωτικών και αστικών περιοχών που θα αξιοποιεί τα συγκριτικά πλεονεκτήματα των νησιών, εστιάζοντας στο τρίπτυχο «ποιοτικά, πράσινα και νησιά ίσων ευκαιριών». Και εφόσον η κα Περιφερειάρχης θεωρεί ότι θα πρέπει να υπάρξει ειδική ενίσχυση για τα νησιά του Β.Αιγαίου ας καταθέσει πρόταση για ενεργοποίηση του εργαλείου των Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων που παραμένει αναξιοποίητο.

-          Σε ότι αφορά στη στρατηγική για το Β.Αιγαίο: η έμφαση πρέπει να δοθεί μεταξύ άλλων:

o   στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων με βάση την ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων και υπηρεσιών και απαιτεί τη χρηματοδότηση επιχειρήσεων όλων των παραγωγικών-εξαγωγικών κλάδων (τουρισμός, αγροτικο-διατροφικός τομέας) που θα ενταχθούν σε ένα σήμα Αιγαιακής Ποιότητας που θα αξιοποιεί τοπικούς πόρους και προϊόντα, θα προστατεύει και θα αναδεικνύει το περιβάλλον, θα εκπαιδεύει το ανθρώπινο δυναμικό του και θα ικανοποιεί τους πελάτες του.

o   στην αξιοποίηση της χερσαίας και θαλάσσιας βιοποικιλότητας των νησιών για ανάπτυξη νέων προϊόντων και τουριστικών υπηρεσιών, ειδικά στα μικρά νησιά (που αγνοήθηκαν πλήρως στη πρόταση της Περιφέρειας)

o   στην αξιοποίηση της ναυτικής παράδοσης των νησιών -και ειδικά της Χίου και των μικρών νησιών- δημιουργώντας ένα cluster πολύπλευρης ναυτικής εκπαίδευσης και ενίσχυσης των θαλάσσιων δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανόμενου και του θαλάσσιου τουρισμού

o   στην αξιοποίηση του γεωλογικού πλούτου των νησιών για ανάπτυξη ήπιων μορφών ενέργειας, τουρισμού ευεξίας και γεωλογικού τουρισμού

o   στην αξιοποίηση των κοινόχρηστων και δημόσιων πόρων και στη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών (φυσικοί και πολιτιστικοί πόροι, ΑΠΕ, κοινωνικές υπηρεσίες, διαχείριση περιβάλλοντος) μέσα από την στήριξη της Κοινωνικής Οικονομίας 

Η παράταξη «ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΖΩΗΣ με το ΑΙΓΑΙΟ» από τη προεκλογική περίοδο έχει καταθέσει δημόσια προτάσεις για πολλά από τα θέματα που απασχολούν τη Περιφέρεια. Επίσης κάθε φορά που ένα θέμα έρχεται στην επικαιρότητα, ανεξάρτητα με το αν έρχεται ή όχι στο Περιφερειακό Συμβούλιο, δεν διστάζει να τοποθετηθεί με στόχο να συμβάλλει στην αλλαγή πορείας της Περιφέρειας καταψηφίζοντας συνήθως τις προτάσεις της πλειοψηφίας θεωρώντας ότι κινούνται σε λάθος κατεύθυνση.

Η πρόσκληση που απεύθυνε η κα Περιφερειάρχης προσωπικά σε μένα για να βοηθήσω στη βελτίωση της πρότασης του Επιχειρησιακού Σχεδίου που θα έρθει για τελική ψήφιση, αν δεν έγινε μόνο για λόγους εντυπωσιασμού, έχει λάβει υπόψη τη διάσταση των απόψεων; Το ερώτημα που τίθεται ευθέως στη κα Καλογήρου: είναι έτοιμη να αλλάξει τρόπο λειτουργίας και πορεία;

Γιάννης Σπιλάνης

Περιφερειακός Σύμβουλος