ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΑΚΤΟΠΛΟΙΑ  ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΓΙΑ ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΤΙΣ ΔΥΟ ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ

Η ακτοπλοΐα ήταν και είναι θέμα μείζονος σημασίας και υψίστης προτεραιότητας για το Υπουργείο Ναυτιλίας και Αιγαίου και εργαλείο για την ανάπτυξη των νησιών που είναι βασικό αντικείμενο της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής.

Η ακτοπλοΐα είναι μέρος των Υπηρεσιών Γενικού Οικονομικού Συμφέροντος της χώρας μας και αποτελεί υποχρέωση της ευνομούμενης και δημοκρατικής πολιτείας μας (αλλά και της Ευρωπαϊκής Ενωσης όπως αναφέρεται στη συνθήκη της Λισαβόνας) να εξασφαλίζει να υπάρχουν συγκοινωνιακές γέφυρες μεταξύ των νησιών μας και της ηπειρωτικής Ελλάδας, όπως εξασφαλίζει ενέργεια, νερό, παιδεία, υγεία. Οι ανάγκες των νησιωτών και των επισκεπτών αποτελούν απόλυτη προτεραιότητα για εμάς. Είναι υποχρέωση μας να παρέχουμε το δικαίωμα πρόσβασης και μετακίνησης στους κατοίκους των συγκεκριμένων περιοχών δώδεκα μήνες το χρόνο. Σε αντίθετη περίπτωση τα νησιά δεν είναι ελκυστικά ούτε για την εγκατάσταση επιχειρήσεων ούτε για την εγκατάσταση ατόμων.

Τα τελευταία χρόνια, η ελληνική Ναυτιλία – Ακτοπλοΐα υπήρξε και αυτή με τη σειρά της θύμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008 που οδήγησε σε παγκόσμια ύφεση και γονάτισε κυριολεκτικά τη χώρα μας. Η εικόνα της ελληνικής ακτοπλοΐας σήμερα είναι αποτέλεσμα όχι μόνο της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, αλλά και της επιθετικής πολιτικής των εφοπλιστών με την αγορά πλοίων που είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση του δανεισμού τους. Εκτός αυτού η δραματική αύξηση  στην τιμή των καύσιμων, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει εκτοξευθεί στα ύψη και πλέον αποτελεί μέχρι και το 60% του λειτουργικού κόστους των εταιριών, αλλά και η έλλειψη ρευστότητας  που αντιμετωπίζουν οι εταιρίες εξαιτίας της μείωσης του τζίρου τους. Τέλος η έντονη κρίση του τραπεζικού τομέα οδήγησε κάποιες από αυτές να αντιμετωπίζουν ακόμα και προβλήματα  επιβίωσης.

Είναι απολύτως σαφές ότι η υποβάθμιση της σύνδεσης των νησιών θα ήταν καταστροφική για τους κατοίκους της νησιωτικής Ελλάδας, αποκλείοντάς τους από πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες που δεν παράγονται τοπικά, από μεταφορά προϊόντων, ενώ θα οδηγούσε στη μείωση της τουριστικής δραστηριότητας αποστερώντας τους την όποια ανάπτυξη αλλά και αυτή την επιβίωση. Η παρέμβαση της Γενικής Γραμματείας της οποίας προΐσταμαι στα θέματα ακτοπλοΐας γίνεται κυρίως μέσα από την ενίσχυση και τη διαφοροποίηση της παραγωγικής δραστηριότητας που έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση της διακίνησης ανθρώπων και εμπορευμάτων και την όσο το δυνατό καλύτερη κατανομή της στο χρόνο.

Ο στόχος για δημιουργία κοινωνιών 365 ημερών στα νησιά με ανάπτυξη δραστηριοτήτων καλύτερα κατανεμημένων στο χρόνο (μεταξύ αυτών και την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού για την αξιοποίηση του σημαντικού πολιτιστικού και οικολογικού κεφαλαίου των νησιών) απαιτεί εκτός της καλής ποιότητας υπηρεσιών και έγκαιρη ανακοίνωση δρομολογίων. Δυστυχώς οι ακτοπλοϊκές εταιρείες δεν έχουν αντιληφθεί ότι θα έπρεπε εδώ και χρόνια να δημοσιοποιούν στα κοινό (και ιδιαίτερα στους τουριστικούς πράκτορες και τους ξένους επισκέπτες) τα δρομολόγια τους και ότι αυτό επηρεάζει αρνητικά την επισκεψιμότητα των νησιών, αφού δίνει την εικόνα της ανυπαρξίας δρομολογίων σε όσους προσπαθούν έγκαιρα να προγραμματίσουν. Εδώ η πολιτεία πρέπει να παρέμβει ώστε το σύστημα ενημέρωσης δρομολογίων και κράτησης θέσεων της ακτοπλοϊας να γίνει εφάμιλλο με εκείνο των αεροπορικών εταιρειών ακόμη και για τις τοπικές γραμμές. Μια τέτοια παρέμβαση μόνο οφέλη μπορεί να προσκομίσει.

Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι η υψηλή εποχικότητα αποτελεί ένα από τα προβλήματα της ακτοπλοΐας που πρέπει να αντιμετωπίζει την υψηλή κίνηση της καλοκαιρινής περιόδου και τη χαμηλή κίνηση του χειμώνα. Κατά συνέπεια θα πρέπει να βρεθούν ρυθμίσεις που να εξασφαλίζουν ικανοποιητική συχνότητα και ποιότητα στις παρεχόμενες υπηρεσίες, ταυτόχρονα  με τη μείωση του λειτουργικού κόστους των επιχειρήσεων αλλά και την εξασφάλιση των εργαζόμενων. Ισως φανεί υπερβολική η σύγκριση, αλλά τις ίδιες υποχρεώσεις έχει και ένας φούρνος στα νησιά: πρέπει να λειτουργεί όλο το χρόνο και να καλύπτει τις ανάγκες τόσο της υψηλής καλοκαιρινής ζήτησης αλλά και τις ανάγκες των κατοίκων των χειμώνα. Θα πρέπει λοιπόν να  εξεταστούν λύσεις όπως πχ. έκτακτες δρομολογήσεις στην υψηλή καλοκαιρινή περίοδο, χρήση πλοίων μικρότερου λειτουργικού κόστους εκτός τουριστικής περιόδου κλπ που όμως να εξασφαλίζουν τον διπλό στόχο που ανέφερα παραπάνω. Δυστυχώς η μέχρι σήμερα πολιτική έδινε έμφαση στο πλοίο και όχι στο νησί.

Ισως ο σχεδιασμός νέου δικτύου βάσει των πραγματικών αναγκών των νησιών και των νησιωτών αλλά και συνδυασμένες μεταφορές (πχ. αεροπλάνο – πλοίο, ακτινωτά δρομολόγια κλπ) μετά από προσεκτική και ενδελεχή συλλογή και ανάλυση των πραγματικών στοιχείων κίνησης αλλά και του κόστους των επιχειρήσεων ακτοπλοΐας να μπορεί να συμβάλει σ’αυτό. Η παρέμβαση του κράτους μέσα από την επιδότηση ή  με ναυπήγηση πλοίων που θα εξυπηρετούν νησιά χωρίς επαρκή εμπορική κίνηση, ή με την εφαρμογή του μεταφορικού ισοδύναμου απαιτεί καλή πληροφόρηση της Πολιτείας που σήμερα δυστυχώς δεν υπάρχει. Η αξιολόγηση του έργου όλων μας πρέπει να είναι αντικείμενο μιας ανεξάρτητης αρχής για θέματα ακτοπλοΐας που ο Υπουργός κ. Μουσουρούλης έχει αναγγείλει ότι θα συσταθεί σύντομα.

Γιάννης Σπιλάνης

Γενικός Γραμματέας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής

Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου