Απολογισμός διετίας της περιφερειακής παράταξης «ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΖΩΗΣ με το ΑΙΓΑΙΟ»

Σύμφωνα με τον νόμο που διέπει τη λειτουργία των Περιφερειών (ν.3852/10-Καλλικράτης), η Περιφερειάρχης και η Εκτελεστική Επιτροπή όφειλαν μέχρι τις 31 Γενάρη να είχαν κάνει, σε ειδική δημόσια συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου, απολογισμό σε ότι αφορά στην «εφαρμογή του ετήσιου προγράμματος, την οικονομική κατάσταση και τη διοίκηση της Περιφέρειας».

Αφού η κα Περιφερειάρχης μέχρι στιγμή δεν έχει ανακοινώσει αν και πότε θα εφαρμόσει αυτή τη θεσμική της υποχρέωση, αποφασίσαμε ως παράταξη να «εορτάσουμε» τα 2 χρόνια από τη δημιουργία της και να παρουσιάσουμε τη δική μας παρουσία αυτό το διάστημα που περιλαμβάνει και τις τοποθετήσεις μας από τη προεκλογική περίοδο μέχρι σήμερα.

Είναι γεγονός ότι ο ρόλος της αντιπολίτευσης είναι άχαρος, αφού με βάση τον υφιστάμενο εκλογικό νόμο δίνει το 60% των εδρών στη πλειοψηφούσα παράταξη του Β^ου γύρου ανεξάρτητα του ποσοστού που έχει πάρει η ίδια παράταξη στον Α’ γύρο. Στη δική μας περίπτωση όπου η παράταξη της κας Καλογήρου πήρε 31% πού με την απλή αναλογική θα της έδινε 13-14 έδρες στις 42, ο εκλογικός νόμος της έδωσε 25. Κατά συνέπεια, η όποια αντιπολίτευση μείζων και ελάσσων περιορίζεται στον έλεγχο της πλειοψηφίας, ενώ έχει ελάχιστες δυνατότητες να επηρεάσει τις αποφάσεις της, αφού η τελευταία δεν έχει κάποιο λόγο να αποδεχτεί διαφορετική άποψη από αυτή που εισηγείται. Δεν υπάρχει κανένας λόγος για ανάπτυξη συναινέσεων και συνεργασιών, αλλά ούτε καν δυνατότητα ουσιαστικού ελέγχου των πράξεων της πλειοψηφίας με τον εκλογικό αυτό νόμο που πρέπει να αλλάξει άμεσα.

Αυτή είναι και η πραγματικότητα που βιώνουμε μέσα στο Περιφερειακό Συμβούλιο και στις επιτροπές του. Η συζήτηση γίνεται μόνο για να τηρηθούν οι τύποι, η Περιφερειακή Αρχή σπάνια δίνει απαντήσεις σε ερωτήματα της αντιπολίτευσης και η διαδικασία τελειώνει με έγκριση από τους πάντα σιωπηλούς συμβούλους της συμπολίτευσης. Επομένως η δημοσιοποίηση των θέσεων μας μέσα από τα ΜΜΕ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελεί έναν τρόπο ενημέρωσης σας για τη δράση μας.

Ο συνδυασμός ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΖΩΗΣ με το ΑΙΓΑΙΟ από τη πρώτη ημέρα της δημιουργίας του έδωσε απόλυτη προτεραιότητα σε προτάσεις σε μια σειρά από θέματα που αφορούν τόσο την αντιμετώπιση προβλημάτων της Περιφέρειας Β.Αιγαίου, όσο και γενικότερες αναπτυξιακές προτάσεις που αφορούν σε όλο το νησιωτικό χώρο, αλλά και προτάσεις για θεσμικές αλλαγές στο θεσμό της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης. Ειδικότερα σε ότι αφορά τη κριτική προς τις πράξεις και της παραλήψεις της περιφερειακής αρχής είτε αφορά θέματα που ήρθαν στο Περιφερειακό Συμβούλιο, είτε όχι, υπήρξε πάντα αυστηρή, αλλά τεκμηριωμένη και συνοδευόταν πάντα από προτάσεις. Μακριά από εμάς κάθε είδους σκέψη για αντιπολίτευση για την αντιπολίτευση ή ανέξοδους λαϊκισμούς, πρακτικές που τις έχει πληρώσει ακριβά η χώρα. Το σύνολο των τοποθετήσεων που έγιναν με Δελτία Τύπου ή άρθρα στα ΜΜΕ και των παρεμβάσεων σε θέματα επικαιρότητας βρίσκονται στη διάθεση του κάθε πολίτη των νησιών στο διαδίκτυο όπως είναι το fb του συνδυασμού ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΖΩΗΣ με το ΑΙΓΑΙΟ αλλά και στη προσωπική μου ιστοσελίδα (ioannispilanis.blogspot.gr) μαζί με άλλες τοποθετήσεις που αφορούν ευρύτερα πολιτικά θέματα που απασχολούν τη χώρα και την Ευρώπη.

Είναι δύσκολο να παρουσιαστούν σε συντομία τοποθετήσεις σε τόσες πολύ σημαντικές θεματικές και μάλιστα με τρόπο που να αναδεικνύουν τις προτάσεις ώστε να κριθούν από τους πολίτες της Περιφέρειας τόσο για το βαθμό επεξεργασίας τους όσο και για την εφικτότητα τους, αλλά και να συγκριθούν με εκείνες της πλειοψηφίας. Θα παρουσιάσουμε ότι θεωρούμε εμείς σημαντικότερο αλλά αφήνουμε σε σας, δημοσιογράφους και πολίτες, να διαλέξετε ποια θέματα σας ενδιαφέρουν περισσότερο και να τα διερευνήσετε σε βάθος.

Οι παρεμβάσεις μας τα δύο αυτά χρόνια μπορούν να καταταχθούν σε 3 βασικές ενότητες:

-          Παρεμβάσεις για θέματα θεσμικά του Καλλικράτη που έχουν οδηγήσει στην ανάπτυξη ενός αναποτελεσματικού μηχανισμού

-          Παρεμβάσεις για θέματα που αφορούν ευρωπαϊκές και εθνικές πολιτικές και στην αναγκαιότητα για λήψη ειδικών θεσμικών μέτρων που να λαμβάνουν υπόψη τους τη πρόβλεψη του συντάγματος για τη νησιωτικότητα

-          Παρεμβάσεις για θέματα αναπτυξιακού σχεδιασμού που έχουν να κάνουν με τη στρατηγική που πρέπει να ακολουθήσει η ίδια η Περιφέρεια στην αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων.

Ας ξεκινήσουμε με το τελευταίο που αφορά άμεσα τον τρόπο λειτουργίας της Περιφερειακής Αρχής

Η αναπτυξιακή πολιτική της Περιφέρειας αποτέλεσε έναν προνομιακό τομέα παρεμβάσεων μας, κυρίως εξ αιτίας του γεγονότος ότι η ανάπτυξη αποτελεί την κύρια αρμοδιότητα της Περιφέρειας με βάση τον Καλλικράτη. Ένα θέμα ιδιαίτερα σημαντικό για την ΠΒΑ όπου το έλλειμμα ανάπτυξης είναι σημαντικό και διαχρονικό όπως καταγράφεται τόσο από το κατά κεφαλή ΑΕΠ σε σύγκριση με τον μέσο όρο της χώρας, αλλά και μια σειρά από ποιοτικά στοιχεία που δείχνουν την υστέρηση της όπως για παράδειγμα υψηλή εξάρτηση της από τη παρουσία του κράτους υψηλότερη από κάθε άλλη περιοχή, την υψηλή γήρανση του πληθυσμού και το χαμηλό ποσοστό ενεργού πληθυσμού σε συνδυασμό με την ανεργία. Για να μπορέσει αυτή η πολιτική και να σχεδιαστεί από τη Περιφέρεια χρειαζόταν άμεση ενεργοποίηση της Περιφερειακής Επιτροπής Διαβούλευσης με όλους τους Δημάρχους των νησιών και τους κύριους αναπτυξιακούς φορείς, ενίσχυση της Διεύθυνσης Σχεδιασμού και Ανάπτυξης για να στηρίξει τεχνοκρατικά τη προσπάθεια και τέλος ειδική Επιτροπή του Περιφερειακού Συμβουλίου για να πάρει τις αποφάσεις. Αντ’αυτού –και αφού ψηφίστηκαν δύο προϋπολογισμοί δημοσίων επενδύσεων με  ιδιαίτερη έμφαση σε κατασκευή οδικών αξόνων, ήρθε με 10μηνη καθυστέρηση ένα κείμενο Στρατηγικού Σχεδίου κατώτερο των περιστάσεων, χωρίς αναπτυξιακή στρατηγική, χωρίς ιεράρχηση προτεραιοτήτων και το κυριότερο χωρίς καμία ουσιαστική πρόταση δράσης για τους δύο παραγωγικούς τομείς της Περιφέρειας: τον αγροδιατροφικό και τον τουρισμό.

Και στους δύο τομείς τα προβλήματα είναι ιδιαίτερα σημαντικά και χρονίζουν με αποτέλεσμα και οι δύο τομείς να συρρικνώνονται εξ αιτίας της αδυναμίας τους να παράγουν ανταγωνιστικά προϊόντα, εγκλωβισμένοι σε πρακτικές του παρελθόντος. Στον αγροτικό τομέα που στόχευε απλά στην μεγιστοποίηση των επιδοτήσεων αδιαφορώντας για την ποιότητα του παραγόμενου προϊόντος (ιδιαίτερα όταν ο «αγοραστής» ήταν ο συνεταιρισμός)  οι τιμές κατέρρευσαν και η παραγωγή το ίδιο (πχ. λάδι, κρασί κλπ). Προφανώς υπάρχουν και οι λαμπρές εξαιρέσεις όσων επένδυσαν στην ποιότητα και στη καινοτομία που όμως, με εξαίρεση τη μαστίχα, δεν είχε τη δυναμική και την ανταπόκριση για να «παρασύρει» τη μεγάλη πλειοψηφία παραγωγών και τυποποιητών.

Κάτι παρόμοιο έγινε και στον τουρισμό των υψηλών τιμών, της χαμηλής ποιότητας και της έλλειψης διαφοροποίησης και ταυτότητας με αξιοποίηση των τοπικών συγκριτικών πλεονεκτημάτων που είναι το περιβάλλον, ο πολιτισμός και τα τοπικά προϊόντα. Οταν η ζήτηση ήταν υψηλότερη από τη προσφορά τα πράγματα πήγαιναν θετικά. Όταν ο ανταγωνισμός στο κυρίαρχο τουριστικό προϊόν, αυτό του ήλιου και της θάλασσας, αυξήθηκε κυρίως από χώρες χαμηλότερου κόστους, τότε πληρότητες και εισπράξεις έπεσαν, η απασχόληση και οι αμοιβές ακολούθησαν, τα κέρδη των επιχειρηματιών το ίδιο.  Και εδώ υπάρχουν οι εξαιρέσεις στον κανόνα.

Τόσα χρόνια οι υπεύθυνοι φρόντιζαν είτε να «κρύβουν κάτω από το χαλί τα προβλήματα», είτε «να φορτώνουν σε άλλους» τις ευθύνες. Ακόμη και σήμερα αρνούνται να δουν το προφανές. Μάταια να δούμε την επεξεργασία ενός ολοκληρωμένου σχεδίου με δράσεις κοστολογημένες και εφικτές στα πλαίσια της οικονομικής στενότητας που ζούμε που να δίνει έμφαση στην επιχειρηματικότητα, την καινοτομία, τη κατάρτιση και την απασχόληση .

Αντι όλων αυτών ……… σκόρπιες και ασύνδετες εξαγγελίες για συμμετοχή σε εκθέσεις-«γιορτές» προώθησης των αγροτικών προϊόντων, συνέχιση της σπάταλης και αναποτελεσματικής πολιτικής τουριστικής προβολής κόντρα σε όλες τις σύγχρονες τάσεις της αγοράς. Ταυτόχρονα καμία δράση που να συμβάλει στη προώθηση δράσεων για βελτίωση της ποιότητας των παραγόμενων προϊόντων και υπηρεσιών με στήριξη των πολύ μικρών νησιωτικών επιχειρήσεων, (όπως πχ. δράσεις για την αναγνώριση των ποιοτικών χαρακτηριστικών του λαδιού με αξιοποίηση του Εργαστηρίου Ελαιολάδου Γέρας, ή του γάλακτος με το αντίστοιχο Εργαστήριο, σχεδιασμός και προώθηση ειδικών μορφών τουρισμού όπως του θαλάσσιου, του συνεδριακού, της ευεξίας κλπ), κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού κλπ. Αντίθετα παραμένει σταθερή η προτίμηση σε πολυδάπανα έργα υποδομών, κυρίως δρόμων (όπου δαπανάται το μεγαλύτερο τμήμα των πόρων ειδικά του εθνικού προγράμματος). Αποτέλεσμα; Η συνέχιση του κατήφορου που διαρκεί 15 περίπου χρόνια αφού και οι προηγούμενοι τα ίδια έκαναν, ξοδεύοντας πολύ υψηλότερα ποσά που τότε υπήρχαν.

Το ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΖΩΗΣ με το ΑΙΓΑΙΟ έχει καταθέσει προτάσεις και θα εργαστεί με τις περιορισμένες δυνάμεις που διαθέτει να βρει συμμάχους και μαζί να ανοίξουν νέους δρόμους, για μια διαφορετική πορεία. Για μια πραγματική αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων και όχι απλά για την απορρόφηση τους.  Ούτε και η υποβολή «αόριστων» προτάσεων για χρηματοδότηση όπως συνήθως γίνεται με την επίκληση υπαρκτών και ανύπαρκτων λόγων. Φτάνει πια αυτή η αποτυχημένη τακτική που έφερε τη χώρα στη σημερινή κατάσταση. Χρειάζεται ολοκληρωμένο σχέδιο με συγκεκριμένους στόχους που αντιμετωπίζουν συγκεκριμένα προβλήματα με βάση στοχευμένες βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες δράσεις. Καλούμε τη Περιφερειακή Αρχή να αξιοποιήσει την νέα ευκαιρία που δίνει η κατάρτιση προτάσεων για την τοπική ανάπτυξη (προτάσεις Leader) για να ξεκινήσει τη συζήτηση για την αναπτυξιακή προοπτική της περιφέρειας με σωστή αξιοποίηση των διαφορετικών χρηματοδοτικών πηγών.

Τα άλλα δύο θέματα δεν αφορούν δράσεις που μπορεί να σχεδιάσει και να υλοποιήσει η ίδια η Περιφέρεια, αφού δεν αφορούν δικές της αρμοδιότητες, αλλά οφείλει μαζί με άλλους φορείς όπως τις άλλες νησιωτικές περιφέρειες, τα νησιωτικά επιμελητήρια, τους επαγγελματικούς και επιστημονικούς φορείς, τους εργαζόμενους, τους εκπροσώπους των αγροτών κλπ να ετοιμάσει προτάσεις για νησιωτική πολιτική που θα αφορά τόσο στην λειτουργία της αυτοδιοίκησης όσο και στις κλαδικές πολιτικές που είναι αρμοδιότητα του κεντρικού κράτους ώστε να γίνουν τα νησιά, μικρά και μεγάλα, ελκυστικότεροι τόποι για κατοικία και για επιχειρηματικότητα. Η αξιοποίηση φορέων όπως η ΕΝωση Περιφερειών (ΕΝΠΕ) και η Κεντρική Ενωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) για να ανοίξουν τη συζήτηση, είναι απαραίτητη.

Σε ότι αφορά στον Καλλικράτη υπάρχει ανάγκη:

-           για οριζόντιες βελτιώσεις που θα αυξήσουν την αποτελεσματικότητα και τη διαφάνεια της λειτουργίας της αυτοδιοίκησης Ενδεικτικά:

o    αλλαγή εκλογικού νόμου με την κατάργηση του σημερινού πλειοψηφικού συστήματος και αντικατάσταση του από απλή αναλογική και εκλογή δημάρχου/περιφερειάρχη από το συμβούλιο,

o   διαχωρισμός μεταξύ των αποφάσεων σκοπιμότητας που πρέπει να λαμβάνουν οι αιρετοί και των αποφάσεων νομιμότητας που πρέπει να λαμβάνει η διοίκηση και να ελέγχονται από το κράτος ή άλλους ανεξάρτητους φορείς,

o   ουσιαστική λειτουργία των θεσμών διακυβέρνησης, σχεδιασμού και προστασίας του πολίτη

-          για ειδικές ρυθμίσεις για τα νησιά ώστε ο πολίτης να μην είναι υποχρεωμένος να μετακινείται εκτός των ορίων του νησιού για τις συναλλαγές του με τη διοίκηση και γενικότερα για την ικανοποίηση των αναγκών του. Η διάρθρωση ανάπτυξης και παροχής των Υπηρεσιών Δημοσίου Συμφέροντος πρέπει να αλλάξει φιλοσοφία και να έρθει κοντά στον πολίτη ειδικά των νησιωτικών περιοχών.

Η ενίσχυση των αρμοδιοτήτων των νησιωτικών δήμων αλλά και των δυνατοτήτων υλοποίησης τους (ειδικά στα μικρά νησιά) με κέντρο τον πολίτη πρέπει να συνεχιστεί σε τομείς όπως η κοινωνική πολιτική και η πρόνοια καθώς και η υλοποίηση έργων που εκ της φύσεως τους είναι τοπικής σημασίας. Παράλληλα η περιφέρεια πρέπει να διατηρήσει και να ενισχύσει το ρόλο της έναντι της κεντρικής διοίκησης στον σχεδιασμό και υλοποίηση της αναπτυξιακής πολιτικής που αναπόφευκτα έχει διατοπικό χαρακτήρα.  

Σε ότι αφορά τη προσαρμογή των κλαδικών πολιτικών (αγροτική, κρατικών ενισχύσεων, ανταγωνισμού, φορολογίας, υγείας, παιδείας, μεταφορών, περιβάλλοντος κλπ) στις νησιωτικές ιδιαιτερότητες είναι μια διαδικασία που απαιτεί περισσότερο χρόνο αφού αφορά μεγάλο αριθμό νομοθετημάτων και παρεμβάσεων της κεντρικής διοίκησης. Η εφαρμογή της ρήτρας νησιωτικότητας, δηλαδή η προσαρμογή νομοθετικών ρυθμίσεων και άλλων πολιτικών όταν έχουν αρνητικές επιπτώσεις στα νησιά, πρέπει να βασιστεί σε μια προκαταρκτική εξέταση που θα εκτιμά την επίπτωση ενός νομοθετήματος στα νησιά και στη περίπτωση καταφατικής απάντησης θα πρέπει να εισάγονται ειδικές ρυθμίσεις. Ο ρόλος των Περιφερειών εδώ είναι καθοριστικός στο να επισημαίνει που χρειάζονται ειδικές ρυθμίσεις και με ποιο περιεχόμενο, αλλά και να αναλαμβάνει την υλοποίηση τους όταν δεν υπάρχουν αποκεντρωμένες υπηρεσίες του κράτους.

Το ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΖΩΗΣ με το ΑΙΓΑΙΟ έχει ως στόχο να συμβάλει στην αλλαγή πρακτικών πολλών ετών στην αυτοδιοίκηση που την έχουν οδηγήσει να είναι αναπόσπαστο κομμάτι του ελληνικού προβλήματος και όχι μέρος της λύσης. 

Γ.Σπιλάνης

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΖΩΗΣ με το ΑΙΓΑΙΟ

Μάρτιος 2016