ΝΗΣΙΩΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΣ  ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ 2014-20

Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των νησιών αποτελούν μόνιμα φυσικά εμπόδια για την επίτευξη ελκυστικότητας και ανταγωνιστικότητας με βάση τα συνήθη κριτήρια που διέπουν το επικρατούν μοντέλο ανάπτυξης (προσπελασιμότητα, οικονομίες κλίμακας και οικονομίες συγκέντρωσης). Έχουν υψηλό κόστος δημιουργίας υποδομών και υπηρεσιών δημοσίου συμφέροντος, υψηλό κόστος παραγωγής για τις επιχειρήσεις, υψηλό κόστος διαβίωσης και μειωμένες ευκαιρίες για τους κατοίκους σε σύγκριση με ό,τι συμβαίνει στην ηπειρωτική χώρα.

Τα παραπάνω, αλλά και το μοντέλο ανάπτυξης που έχει ακολουθηθεί, έχουν οδηγήσει τις νησιωτικές οικονομίες να υστερούν σε κατά κεφαλή παραγωγή, ενώ η δομή τους είναι ιδιαίτερα εύθραυστη (μονοκαλλιέργεια τουρισμού παραλίας σε συνδυασμό με δόμηση-παραθερισμό, περιθωριοποιημένος αγροτικός τομέας, απουσία καινοτομιών). Τα ποσοτικά και τα ποιοτικά δημογραφικά χαρακτηριστικά είναι στις περισσότερες περιπτώσεις αρκετά δυσμενή (γήρανση πληθυσμού, χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης και διά βίου κατάρτισης, υψηλή πρόωρη εγκατάλειψη σχολείου), ενώ οι περιβαλλοντικές πιέσεις αυξάνονται με προβλήματα στη ποιότητα του πόσιμου νερού, στην υποβάθμιση του εδάφους (ρύπανση και ερημοποίηση), στη μείωση της βιοποικιλότητας, στην υποβάθμιση του τοπίου και του δομημένου περιβάλλοντος κλπ. Επίσης, η ασυνέχεια του νησιωτικού χώρου έχει ως συνέπεια η κοινωνικοοικονομική λειτουργία κάθε νησιού προσλαμβάνει τα χαρακτηριστικά μιας “κλειστής οικονομίας”. Παράλληλα, ο νησιωτικός χώρος χαρακτηρίζεται από έντονη περιφερειακότητα. Το γεγονός αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ύπαρξη έντονων αναπτυξιακών διαφοροποιήσεων ως προς την ηπειρωτική χώρα, μεταξύ μεγάλων και μικρών νησιών που ανήκουν σε ένα διοικητικό νησιωτικό σύμπλεγμα, αλλά και εντός των νησιών, στις εσωτερικές τους ζώνες, λόγω της προβληματικής προσπελασιμότητάς τους.

Ας υπογραμμιστεί εδώ ότι στο νησιωτικό χώρο οι ενδοπεριφερειακές ανισότητες έχουν πολύ μεγαλύτερη σημασία απ’ ότι στην ηπειρωτική χώρα, διότι η φυσική απομόνωση που δημιουργεί η θάλασσα, δεν επιτρέπει σχεδόν κανενός είδους “όσμωση” μεταξύ νησιών, όπως γίνεται μεταξύ των πόλεων και της ενδοχώρας τους. Παράλληλα, η φέρουσα ικανότητα του κάθε νησιού δεν μπορεί να συνδυαστεί με εκείνη των γειτονικών, έτσι ώστε να «παρακαμφθούν» προβλήματα στενότητας πόρων, ανθρώπινων και φυσικών.

Επομένως, το νησί πρέπει να αποτελεί τη βασική μονάδα ανάλυσης και σχεδιασμού γεγονός που πρέπει να αποτυπωθεί και στο διοικητικό σύστημα, διαφοροποιώντας το από εκείνο της ηπειρωτικής χώρας

Το Υπουργείο Ναυτιλίας και Αιγαίου, αξιοποιώντας τις σχετικές προβλέψεις τόσο στην Εθνική όσο και την κοινοτική νομοθεσία προωθεί μία ευρωπαϊκή και εθνική νησιωτική πολιτική, με στόχο «το ποιοτικό, το πράσινο και το νησί των ίσων ευκαιριών» σε μια προσπάθεια τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των νησιών να μην λειτουργούν ως μειονεκτήματα αλλά να αξιοποιηθούν ως πλεονεκτήματα.

A) Η προτεραιότητα «Ποιοτικά Νησιά» συνδέεται με την πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν οι πολύ μικρές επιχειρήσεις των νησιών να παραμένουν ανταγωνιστικές στην εθνική, ευρωπαϊκή και παγκόσμια αγορά. Δεδομένου ότι οι στρατηγικές για μαζική χαμηλού κόστους παραγωγή δεν είναι εφικτή στα νησιά εξ αιτίας των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της νησιωτικότητας (μικρό μέγεθος, μικρή αγορά, περιορισμένοι φυσικοί και ανθρώπινοι πόροι, χαμηλή προσπελασιμότητα, ιδιαίτερο αλλά εύθραυστο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον) μόνο επώνυμα αγαθά και υπηρεσίες βασισμένα σε τοπικούς πόρους και τεχνογνωσία μπορούν να είναι ανταγωνιστικά σε ειδικές αγορές. Νέα γνώση, καινοτομία, εφαρμογή των σύγχρονων τεχνολογιών των επικοινωνιών (ΤΠΕ) που μειώνουν την απομόνωση και εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό είναι αναγκαίες προϋποθέσεις για την επιτυχία μιας τέτοιας στρατηγικής και επομένως θα πρέπει να υπάρξει συνδυασμός δράσεων ώστε να εξασφαλιστούν οι περισσότερες δυνατές προϋποθέσεις επιτυχίας.

Αναφέρουμε ενδεικτικές δράσεις που εμπίπτουν στη προτεραιότητα αυτή:

Ø    έμφαση σε προϊόντα και υπηρεσίες ποιότητας για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των τοπικών οικονομιών.

Ø    Αξιοποίηση τοπικών πόρων για τη παραγωγή ασφαλών τροφίμων και ποτών. Υποστήριξη τοπικών επιχειρήσεων για τη παραγωγή και τη διακίνηση τους

Ø    Αξιοποίηση τοπικών ιδιαιτεροτήτων, φυσικών και πολιτιστικών, για διαφοροποίηση τουριστικού προϊόντος και ανάπτυξη δραστηριοτήτων που συνδέονται με τουρισμό ειδικού ενδιαφέροντος πχ. Aegean cuisine και μεσογειακή διατροφή, περιπατητικός, φυσιολατρικός, πολιτιστικός τουρισμός.

Ø    Βελτίωση των παρεχόμενων τουριστικών υπηρεσιών από τουριστικές επιχειρήσεις και ενδυνάμωση των τοπικών χαρακτηριστικών. Σήμα Τοπικής Ποιότητας και Υπευθυνότητας (Aegean Quality – Islands’ Quality) με άξονα την ικανοποίηση του τουρίστα, την ικανοποίηση των εργαζομένων, την στήριξη της τοπικής οικονομίας, τη προστασία του τοπικού περιβάλλοντος και πολιτισμού αλλά και την ικανοποίηση των επιχειρηματιών

Ø    Βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών από την αυτοδιοίκηση. Σήμα ποιότητας σε επίπεδο Νησιών ή/και Τοπικών και Δημοτικών Κοινοτήτων (ανάλογα με το επίπεδο εφαρμογής) με βάση την καλύτερη εξυπηρέτηση και πληροφόρηση των τουριστών 

Ø    Δικτύωση τοπικών επιχειρήσεων για επίτευξη οικονομιών κλίμακας (τουριστικών και μη)

Ø    Υποστήριξη της πολιτιστικής δημιουργίας

Ø    Διατήρηση και ανάδειξη του δομημένου περιβάλλοντος και της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς

Ø    Προστασία, ανάδειξη και αξιοποίηση πολιτιστικού περιβάλλοντος και στοιχείων του τοπικού άϋλου πολιτισμού

Η σύνθεση των παραπάνω προτάσεων σε τομείς δράσης μπορεί να συνοψιστεί:

- ανάπτυξη τοπικών προϊόντων ποιότητας βασισμένων στη τοπική παράδοση

- ανάπτυξη νέων τουριστικών προϊόντων βασισμένων στα περιβαλλοντικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά των νησιών και βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών (προστασία & ανάδειξη υλικής και άϋλης πολιτιστικής κληρονομιάς μέσα από ενίσχυση της τοπικής πολιτιστικής ταυτότητας, προστασία & ανάδειξη χερσαίων και θαλάσσιων οικοσυστημάτων-πόρων).

- αξιοποίηση νησιωτικών ΑΕΙ/ΤΕΙ για οριζόντια εισαγωγή καινοτομιών αντιμετώπισης των προβλημάτων των νησιών σε πολλούς τομείς και ειδικά όσων σχετίζονται με την νησιωτικότητα, και ειδικά ανάπτυξη εξ αποστάσεων δράσεων εκπαίδευσης, κατάρτισης και δια βίου εκπαίδευσης, καινοτομίας (Ανάπτυξη Νησιωτικού πόλου καινοτομίας) σε συνεργασία με Αυτοδιοίκηση, Επιμελητήρια, Φορείς.

Β) Η προτεραιότητα «Πράσινα Νησιά» συνδέεται με την ύπαρξη περιορισμένων φυσικών πόρων στα νησιά. Η στρατηγική αυτή βασίζεται στη μείωση της χρήσης κρίσιμων, σε ανεπάρκεια και «ακριβών» πόρων όπως το νερό, η ενέργεια, το έδαφος με παράλληλη ανακύκλωση κάθε είδους αποβλήτων που παράγονται από τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Η αύξηση των αιτημάτων από τα νησιά για φράγματα, μονάδες αφαλάτωσης νερού και επέκταση των μονάδων παραγωγής ενέργειας είναι ενδεικτικό στοιχείο. Το «πρασίνισμα» της οικονομίας είναι επίσης τμήμα της στρατηγικής ποιότητας που αναφέρθηκε προηγούμενα, αλλά αναφέρεται και χωριστά εξ αιτίας της ιδιαίτερης σημασίας της για τα νησιά.

Αναφέρουμε ενδεικτικές δράσεις που εμπίπτουν στη προτεραιότητα αυτή:

Ø       Εφαρμογή περιβαλλοντικών συστημάτων εξοικονόμησης πόρων στις επιχειρήσεις

Ø       Εξοικονόμηση ενέργειας σε κατοικίας και δημόσια κτίρια (πχ. πρόγραμμα εξοικονομώ) – Εφαρμογή πιστοποιητικών ενεργειακής απόδοσης κατά προτεραιότητα στα νησιά

Ø       Προώθηση αποκεντρωμένων συστημάτων παραγωγής εναλλακτικών μορφών ενέργειας μικρής κλίμακας που να καλύπτουν τις τοπικές ανάγκες (και όχι μόνο-ενέργεια από ανεμογεννήτριες μπορεί να μεταφερθεί στο ηπειρωτικό δίκτυο σε ορισμένες περιπτώσεις)  και λαμβάνουν υπόψη την κλίμακα και την ευθραυστότητα των νησιωτικών οικοσυστημάτων και τοπίων

Ø       Προστασία, ανάδειξη και αξιοποίηση περιβαλλοντικών πόρων (πχ. περιοχές ειδικού φυσικού κάλους και υψηλής βιοποικιλότητας) και του τοπίου

Ø       Ολοκληρωμένη διαχείριση υδατικών πόρων (πχ. μικρά φράγματα-αναβαθμίδες για την ανάσχεση της ροής και εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα, προστασία υδροφόρου ορίζοντα, επανάχρηση υγρών αποβλήτων για εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα, έργα αφαλάτωσης)

Ø       Υποστήριξη στην εφαρμογή ειδικών προγραμμάτων διαχείρισης στερεών αποβλήτων (ανακύκλωση, ΧΥΤΥ, αδρανή υλικά, αποκατάσταση χωματερών) ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε νησιού.

Ø       Δημιουργία συστήματος παρακολούθησης και προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος και σχεδιασμός δράσεων απορρύπανσης σε περίπτωση ατυχήματος

Η σύνθεση των παραπάνω προτάσεων σε τομείς δράσης μπορεί να συνοψιστεί:

- ολοκληρωμένη διαχείριση - ανακύκλωση νερού & αποβλήτων

- αξιοποίηση προστατευόμενων περιοχών

- εξοικονόμηση ενέργειας, επενδύσεις σε ΑΠΕ

- αστικό περιβάλλον: προστασία, ανάδειξη και αξιοποίηση οικιστικού αποθέματος και λοιπού δομημένου περιβάλλοντος

Γ)   Η προτεραιότητα «Νησιά Ισων Ευκαιριών» στοχεύει στην παροχή στους κατοίκους και στους επιχειρηματίες των νησιών ευκαιρίες ισοδύναμου αποτελέσματος με εκείνο που έχουν οι κάτοικοι της ηπειρωτικής Ευρώπης και θεωρείται ως ένας πυλώνας δημοκρατίας. Οι πολίτες των νησιών δεν μπορεί να αντιμετωπίζονται ως πολίτες 2^ης κατηγορίας. Ειδικότερα στο επίπεδο της Ελλάδας παρατηρείται ότι πολλές πολιτικές που είτε αφορούν την οικονομική ανάπτυξη, είτε αφορούν την κοινωνική πολιτική στην ουσία ακυρώνονται σε επίπεδο νησιών (δηλαδή είτε εφαρμόζονται πλημμελώς είτε δεν εφαρμόζονται καθόλου) γιατί δεν έχει προβλεφθεί από τον νομοθέτη η δυνατότητα άσκησης και αποτελεσματικής εφαρμογής τους στα νησιά και ειδικότερα στα μικρότερα απ’αυτά. Η προτεραιότητα αυτή οφείλει να οδηγήσει σε εκείνες τις διοικητικές ρυθμίσεις όπως μεγαλύτερη μεταφορά αρμοδιοτήτων στα νησιά, δυνατότητα δημιουργίας ευέλικτων και κατάλληλων δομών για να παρέχουν σειρά υπηρεσιών σε πολίτες και επιχειρήσεις σε επίπεδο νησιού που σε άλλες περιοχές παρέχονται είτε από ΔΥ, είτε από Νομικά Πρόσωπα που είτε δεν μπορούν είτε δεν είναι σκόπιμο να συσταθούν σε επίπεδο νησιού και να λειτουργούν με υπό την εποπτεία του Δήμου. Οι υπηρεσίες αυτές πρέπει να παρέχονται χωρίς οι κάτοικοι τους να είναι υποχρεωμένοι να μετακινηθούν έξω από τα όρια του και να είναι ισοδύναμης ποιότητας και χωρίς το πρόσθετο κόστος που συνεπάγεται η νησιωτικότητα εξ αιτίας της μικρής αγοράς και των μονοπωλιακών συνθηκών που αυτή συνεπάγεται. Ενδεικτικά αναφέρονται υπηρεσίες υγείας, πολιτισμού, εκπαίδευσης, κατάρτισης και διαρκούς επιμόρφωσης, μεταφορών, επικοινωνιών, κοινωνικής ασφάλισης, κοινωνικής πρόνοιας, ενέργειας, δημόσιες υπηρεσίες, υπηρεσίες υποστήριξης επιχειρηματικότητας, και ανάπτυξης καινοτομίας κλπ και αφορά τις υπηρεσίες που στην ηπειρωτική χώρα παρέχονται σε επίπεδο νομού.

Αναφέρουμε ενδεικτικές δράσεις που εμπίπτουν στη προτεραιότητα αυτή:

Ø       Οργάνωση παροχής των ΥΓΟΣ στους νησιώτες και τους επιχειρηματίες χωρίς τη μετακίνηση τους εκτός νησιού,

Ø       Βελτίωση προσπελασιμότητας των νησιών με βελτίωση των υποδομών, της συχνότητας και της ποιότητας των μεταφορών ανθρώπων και εμπορευμάτων,

Ø       Οργάνωση παροχής ποιοτικών υπηρεσιών πρωτοβάθμιας υγείας και πρόσβασης σε παροχή υπηρεσιών υγείας ανώτερου επιπέδου,

Ø       Παροχή υπηρεσιών κοινωνικής ασφάλισης και πρόνοιας,

Ø       Παροχή κοινωνικών υπηρεσιών ειδικά σε άτομα που κινδυνεύουν από κοινωνικό αποκλεισμό (ηλικιωμένοι, αλλοδαποί, άνεργοι, ΑΜΕΑ)

Ø       Οργάνωση υπηρεσιών εκπαίδευσης, κατάρτισης, δια βίου επιμόρφωσης ώστε να έχουν πρόσβαση οι νησιώτες και των μικρότερων νησιών,

Ø       Ανάπτυξη ευρυζωνικών υπηρεσιών για την εξ αποστάσεως ικανοποίηση οικονομικών και διοικητικών συναλλαγών (πχ. με διεύρυνση του ρόλου των ΚΕΠ)

Ø       Πρόσβαση σε (εξ αποστάσεως;) υπηρεσίες υποστήριξης της επιχειρηματικότητας (χρηματοδότηση, καινοτομία, υπηρεσίες προώθησης κλπ)

Ø       Παροχή υπηρεσιών δικτύων (ενέργεια, ύδρευση, αποχέτευση κλπ) σε ποιότητα και τιμή αντίστοιχη των ηπειρωτικών περιοχών

Ø       Ανάπτυξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και του εθελοντισμού

Ø       Κίνητρα προσέλκυσης υπαλλήλων και λειτουργών με αυξημένα προσόντα, ειδική εκπαίδευση ή ειδικό καθεστώς (πολυδύναμοι υπάλληλοι) για κάλυψη των ειδικών αναγκών των νησιών, ειδικά των μικρότερων.

Η σύνθεση των παραπάνω προτάσεων σε τομείς δράσης μπορεί να συνοψιστεί:

- Ηλεκτρονική διακυβέρνηση για πρόσβαση σε υπηρεσίες δημοσίου συμφέροντος. Ο πολυδύναμος υπάλληλος. Διεύρυνση αρμοδιοτήτων ΚΕΠ

- Πρόσβαση στην εκπαίδευση και δια βίου κατάρτιση, στην ενημέρωση, στην ψυχαγωγία, στον πολιτισμό, στις υπηρεσίες με ευέλικτα και εξ αποστάσεως συστήματα

- Υποστήριξη πολύ μικρών επιχειρήσεων και νέας επιχειρηματικότητας σε απομονωμένες περιοχές

-              Δημιουργία δικτύων ΥΔΣ για υποστήριξη μικρών πληθυσμιακών ομάδων και ευαίσθητων οικοσυστημάτων (δίκτυο ενδονησιωτικών και εξωνησιωτικών μεταφορών, ολοκληρωμένη διαχείριση υδατικών πόρων, ολοκληρωμένη παροχή υπηρεσιών υγείας -πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια, τηλεϊατρική-, υπηρεσίες κοινωνικής ασφάλισης και πρόνοιας, σύστημα διαχείρισης στερεών αποβλήτων -διαλογή στη πηγή, ΧΥΤΥ, «εξαγωγή» ανακυκλώσιμων, κομποστοποίηση)

-              Η αποκέντρωση στις νησιωτικές περιοχές. Ποιες πρόσθετες δραστηριότητες είναι απαραίτητες για τη λειτουργία των Δήμων – Κυβερνείων στα νησιά; Πως θα οργανωθεί η παραγωγή τους – Συνεργασίες μεταξύ μικρών νησιών (Συμπολιτείες) με ρόλο σε κάθε νησί ανάλογα με την αρμοδιότητα

Οι παραπάνω δράσεις :

1ο) βρίσκονται πολύ κοντά στους θεματικούς στόχους που έχει το νέο πρόγραμμα και εστιάζονται στη καινοτομία, τη χρήση ΤΠΕ, τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των ΜΜΕ, τη βελτίωση της πειβαλλοντικής απόδοσης, τη προώθηση της απασχόλησης και της δια βίου μάθησης, τη καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού

2^ο) έρχονται να αντιμετωπίσουν χρόνια προβλήματα των νησιών δίνοντας προτεραιότητα  σε ολοκληρωμένες λύσεις για δημιουργία δραστηριοτήτων και απασχόλησης και δεν αποτελούν απλά καταλόγους έργων υποδομής.

Η Γενική Γραμματεία Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής συνεχίζει να επεξεργάζεται κεντρικές θέσεις για τα νησιά ώστε να ενταχθούν στο νέο Αναπτυξιακό Σχέδιο της χώρας 2014-20 και θεωρεί ότι μια στενή συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων θα δώσει καρπούς.

Γ.ΣΠΙΛΑΝΗΣ

ΓΓ. ΑΙΓΑΙΟΥ ΚΑΙ ΝΗΣΙΩΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΑΚΤΟΠΛΟΙΑ  ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΓΙΑ ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΤΙΣ ΔΥΟ ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ

Η ακτοπλοΐα ήταν και είναι θέμα μείζονος σημασίας και υψίστης προτεραιότητας για το Υπουργείο Ναυτιλίας και Αιγαίου και εργαλείο για την ανάπτυξη των νησιών που είναι βασικό αντικείμενο της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής.

Η ακτοπλοΐα είναι μέρος των Υπηρεσιών Γενικού Οικονομικού Συμφέροντος της χώρας μας και αποτελεί υποχρέωση της ευνομούμενης και δημοκρατικής πολιτείας μας (αλλά και της Ευρωπαϊκής Ενωσης όπως αναφέρεται στη συνθήκη της Λισαβόνας) να εξασφαλίζει να υπάρχουν συγκοινωνιακές γέφυρες μεταξύ των νησιών μας και της ηπειρωτικής Ελλάδας, όπως εξασφαλίζει ενέργεια, νερό, παιδεία, υγεία. Οι ανάγκες των νησιωτών και των επισκεπτών αποτελούν απόλυτη προτεραιότητα για εμάς. Είναι υποχρέωση μας να παρέχουμε το δικαίωμα πρόσβασης και μετακίνησης στους κατοίκους των συγκεκριμένων περιοχών δώδεκα μήνες το χρόνο. Σε αντίθετη περίπτωση τα νησιά δεν είναι ελκυστικά ούτε για την εγκατάσταση επιχειρήσεων ούτε για την εγκατάσταση ατόμων.

Τα τελευταία χρόνια, η ελληνική Ναυτιλία – Ακτοπλοΐα υπήρξε και αυτή με τη σειρά της θύμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008 που οδήγησε σε παγκόσμια ύφεση και γονάτισε κυριολεκτικά τη χώρα μας. Η εικόνα της ελληνικής ακτοπλοΐας σήμερα είναι αποτέλεσμα όχι μόνο της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, αλλά και της επιθετικής πολιτικής των εφοπλιστών με την αγορά πλοίων που είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση του δανεισμού τους. Εκτός αυτού η δραματική αύξηση  στην τιμή των καύσιμων, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει εκτοξευθεί στα ύψη και πλέον αποτελεί μέχρι και το 60% του λειτουργικού κόστους των εταιριών, αλλά και η έλλειψη ρευστότητας  που αντιμετωπίζουν οι εταιρίες εξαιτίας της μείωσης του τζίρου τους. Τέλος η έντονη κρίση του τραπεζικού τομέα οδήγησε κάποιες από αυτές να αντιμετωπίζουν ακόμα και προβλήματα  επιβίωσης.

Είναι απολύτως σαφές ότι η υποβάθμιση της σύνδεσης των νησιών θα ήταν καταστροφική για τους κατοίκους της νησιωτικής Ελλάδας, αποκλείοντάς τους από πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες που δεν παράγονται τοπικά, από μεταφορά προϊόντων, ενώ θα οδηγούσε στη μείωση της τουριστικής δραστηριότητας αποστερώντας τους την όποια ανάπτυξη αλλά και αυτή την επιβίωση. Η παρέμβαση της Γενικής Γραμματείας της οποίας προΐσταμαι στα θέματα ακτοπλοΐας γίνεται κυρίως μέσα από την ενίσχυση και τη διαφοροποίηση της παραγωγικής δραστηριότητας που έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση της διακίνησης ανθρώπων και εμπορευμάτων και την όσο το δυνατό καλύτερη κατανομή της στο χρόνο.

Ο στόχος για δημιουργία κοινωνιών 365 ημερών στα νησιά με ανάπτυξη δραστηριοτήτων καλύτερα κατανεμημένων στο χρόνο (μεταξύ αυτών και την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού για την αξιοποίηση του σημαντικού πολιτιστικού και οικολογικού κεφαλαίου των νησιών) απαιτεί εκτός της καλής ποιότητας υπηρεσιών και έγκαιρη ανακοίνωση δρομολογίων. Δυστυχώς οι ακτοπλοϊκές εταιρείες δεν έχουν αντιληφθεί ότι θα έπρεπε εδώ και χρόνια να δημοσιοποιούν στα κοινό (και ιδιαίτερα στους τουριστικούς πράκτορες και τους ξένους επισκέπτες) τα δρομολόγια τους και ότι αυτό επηρεάζει αρνητικά την επισκεψιμότητα των νησιών, αφού δίνει την εικόνα της ανυπαρξίας δρομολογίων σε όσους προσπαθούν έγκαιρα να προγραμματίσουν. Εδώ η πολιτεία πρέπει να παρέμβει ώστε το σύστημα ενημέρωσης δρομολογίων και κράτησης θέσεων της ακτοπλοϊας να γίνει εφάμιλλο με εκείνο των αεροπορικών εταιρειών ακόμη και για τις τοπικές γραμμές. Μια τέτοια παρέμβαση μόνο οφέλη μπορεί να προσκομίσει.

Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι η υψηλή εποχικότητα αποτελεί ένα από τα προβλήματα της ακτοπλοΐας που πρέπει να αντιμετωπίζει την υψηλή κίνηση της καλοκαιρινής περιόδου και τη χαμηλή κίνηση του χειμώνα. Κατά συνέπεια θα πρέπει να βρεθούν ρυθμίσεις που να εξασφαλίζουν ικανοποιητική συχνότητα και ποιότητα στις παρεχόμενες υπηρεσίες, ταυτόχρονα  με τη μείωση του λειτουργικού κόστους των επιχειρήσεων αλλά και την εξασφάλιση των εργαζόμενων. Ισως φανεί υπερβολική η σύγκριση, αλλά τις ίδιες υποχρεώσεις έχει και ένας φούρνος στα νησιά: πρέπει να λειτουργεί όλο το χρόνο και να καλύπτει τις ανάγκες τόσο της υψηλής καλοκαιρινής ζήτησης αλλά και τις ανάγκες των κατοίκων των χειμώνα. Θα πρέπει λοιπόν να  εξεταστούν λύσεις όπως πχ. έκτακτες δρομολογήσεις στην υψηλή καλοκαιρινή περίοδο, χρήση πλοίων μικρότερου λειτουργικού κόστους εκτός τουριστικής περιόδου κλπ που όμως να εξασφαλίζουν τον διπλό στόχο που ανέφερα παραπάνω. Δυστυχώς η μέχρι σήμερα πολιτική έδινε έμφαση στο πλοίο και όχι στο νησί.

Ισως ο σχεδιασμός νέου δικτύου βάσει των πραγματικών αναγκών των νησιών και των νησιωτών αλλά και συνδυασμένες μεταφορές (πχ. αεροπλάνο – πλοίο, ακτινωτά δρομολόγια κλπ) μετά από προσεκτική και ενδελεχή συλλογή και ανάλυση των πραγματικών στοιχείων κίνησης αλλά και του κόστους των επιχειρήσεων ακτοπλοΐας να μπορεί να συμβάλει σ’αυτό. Η παρέμβαση του κράτους μέσα από την επιδότηση ή  με ναυπήγηση πλοίων που θα εξυπηρετούν νησιά χωρίς επαρκή εμπορική κίνηση, ή με την εφαρμογή του μεταφορικού ισοδύναμου απαιτεί καλή πληροφόρηση της Πολιτείας που σήμερα δυστυχώς δεν υπάρχει. Η αξιολόγηση του έργου όλων μας πρέπει να είναι αντικείμενο μιας ανεξάρτητης αρχής για θέματα ακτοπλοΐας που ο Υπουργός κ. Μουσουρούλης έχει αναγγείλει ότι θα συσταθεί σύντομα.

Γιάννης Σπιλάνης

Γενικός Γραμματέας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής

Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου

Συμμετοχή της ΓΓΑΝΠ στο Διεθνές Συνέδριο Thalatta 2012 στη Σαντορίνη

«Βιώσιμη θαλάσσια οικονομία στις νησιωτικές περιοχές»

Πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 22 και την Κυριακή 23 Σεπτεμβρίου στην Σαντορίνη το Διεθνές Συνέδριο Thalatta 2012 υπό την Αιγίδα του Υπουργείου Ναυτιλίας & Αιγαίου και άλλων σημαντικών φορέων στο οποίο Κεντρικός Ομιλητής ήταν ο Γενικός Γραμματέας Αιγαίου & Νησιωτικής Πολιτικής κ. Γιάννης Σπιλάνης ο οποίος μετέφερε τον χαιρετισμό του Υπουργού κ. Μουσουρούλη στο Συνέδριο και παρουσίασε την υπό διαμόρφωση Στρατηγική του Υπουργείου για την Νησιωτική Ανάπτυξη. Ειδικότερα έδωσε έμφαση στην αναγκαιότητα για Ολοκληρωμένη Νησιωτική Πολιτική και τον ρόλο της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου & Νησιωτικής Πολιτικής στην χάραξη και την παρακολούθηση της εφαρμογής της.

Η νησιωτική πολιτική, πάγιο αίτημα των νησιωτών αλλά και συνταγματική επιταγή, δεν θα είναι απλά μία συρραφή μεμονωμένων παρεμβάσεων που έχουν γίνει κατά το παρελθόν, αλλά μία συνολική αναπτυξιακή πρόταση για τον νησιωτικό χώρο που θα λαμβάνει υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, την “νησιωτικότητα” και η οποία θα έχει ως κεντρικό στόχο να καταστίσουν τα νησιά ελκυστικά για την εγκατάσταση ανθρώπων και δραστηριοτήτων αξιοποιώντας τα ιδιαίτερα τους χαρακτηριστικά.

Παράλληλα μέσα από την καθιέρωση διαδικασίας που θα επιβάλει την εξέταση των επιπτώσεων των κλαδικών πολιτικών στα νησιά κατά το σχεδιασμό και πρόβλεψη ειδικών μέτρων πριν την υιοθέτηση τους, θα αντισταθμίζονται οι αρνητικές συνέπειες των οριζόντιων ομοιογενών πολιτικών της κεντρικής διοίκησης και θα προσφέρονται βιώσιμες λύσεις στο αναπτυξιακό πρόβλημα των νησιών.

Στο Συνέδριο, που άλλοι κύριοι ομιλητές ήταν η Επίτροπος Θαλάσσιας Πολιτικής & Αλιείας της ΕΕ κα Δαμανάκη και ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων κ. Τσαυτάρης, επιβεβαιώθηκε ότι η έννοια της ποιότητας πρέπει να χαρακτηρίζει την νησιωτική οικονομία ώστε να γίνει ανταγωνιστική, γεγονός που απαιτεί ριζικές αλλαγές στο σχεδιασμό των βασικών κλάδων της νησιωτικής οικονομίας όπως ο τουρισμός, η αγροτική παραγωγή, η παραγωγή τροφίμων και ποτών, η αλιεία. Μαζί όμως με ένα χωροταξικό σχεδιασμό που να λαμβάνει υπόψη την νησιωτική πολιτική και στις δραστηριότητες που την επηρεάζουν άμεσα ή έμμεσα, όπως η ακτοπλοϊα, οι λιμενικές εγκαταστάσεις, η ενέργεια.

Ιδιαίτερα, σύμφωνα τόσο με τους παραπάνω, αλλά και άλλους ομιλητές κι εκπρόσωπους φορέων, όπως τον Ευρωβουλευτή κ. Κρίτωνα Αρσένη, τον Γενικό Γραμματέα του ΣΕΤΕ κ. Γιώργο Βερνίκο, τον Πρόεδρο του ΕΛΚΕΘΕ κ. Κώστα Συνολάκη, τον Πιερ Υβ Κουστώ, κ.α., θα πρέπει μία νησιωτική στρατηγική για να πετύχει το στόχο της βιώσιμης ανάπτυξης να δώσει έμφαση στην έρευνα και στη καινοτομία, στη προστασία του περιβάλλοντος, στη προώθηση της αποδοτικής χρήσης των πόρων, στην κοινωνική ένταξη, στην απόκτηση δεξιοτήτων και στη δια βίου μάθηση καθώς η συγκράτηση στα νησιά του εκπαιδευμένου ανθρώπινου δυναμικού είναι κρίσιμη για την επιβίωση τους.

Εξάλλου η Ευρωπαϊκή Ένωση κινείται ήδη προς αυτή την κατεύθυνση με την θέσπιση της Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Πολιτικής, θέμα που χειρίζεται η Επιτρόπος, μία πολιτική η οποία - όπως διαπιστώθηκε στη συνάντηση και τις συζητήσεις της Επιτρόπου με τον Γενικό Γραμματέα - ταυτίζεται σε πολλά σημεία με την σχεδιαζόμενη Ολοκληρωμένη Νησιωτική Πολιτική από την Γενική Γραμματεία Αιγαίου & Νησιωτικής Πολιτικής.

Η Γενική Γραμματεία μέσα από τη θέσπιση του Εθνικού Συμβούλιου Νησιωτικής Πολιτικής εστιάζει στην άμεση συμμετοχή των τοπικών αρχών και κοινοτήτων στη διαμόρφωση της πολιτικής στα θέματα που αφορούν τα νησιωτική ανάπτυξη, αλλά και στη διευκόλυνση των φορέων στην εφαρμογή εξειδικευμένων προγραμμάτων.

Τέτοια προγράμματα είναι αυτά που συνδέονται με την Κοινωνική Επιχειρηματικότητα, τα οποία μπορούν να δημιουργήσουν νέες μόνιμες θέσεις εργασίας σε τομείς κρίσιμους για την ανάπτυξη των νησιών, όπως η ανάδειξη πολιτιστικών και περιβαλλοντικών πόρων που θα διαφοροποιήσουν το τουριστικό προϊόν, η παραγωγή των ποιοτικών προϊόντων που θα βασίζονται σε τοπικές πρώτες ύλες, αλλά και στη παροχή κοινωνικών υπηρεσιών σε απομονωμένες ευάλωτες κοινωνικές ομάδες με βάση την επιδίωξη του συλλογικού οφέλους και του κοινωνικού συμφέροντος.

Έμφαση δόθηκε επίσης από τους ομιλητές, τόσο κατά τις ομιλίες όσο και στα Στρογγυλά Τραπέζια που οργανώθηκαν με θέμα τον θαλάσσιο τουρισμό, τις καταδύσεις, την αλιεία και τα θαλάσσια καταφύγια, στην αναγκαιότητα για αποτελεσματικό συντονισμό ανάμεσα στους φορείς που συνδιαμορφώνουν τις πολιτικές για τη θάλασσα, και επηρεάζουν άμεσα τις πολιτικές για τα νησιά, μέσα και από την τήρηση των κατευθύνσεων που θα λαμβάνουν από τον Φορέα που σχεδιάζει την νησιωτική πολιτική, ώστε μέσα από τις συνέργειες να έχουμε την επίτευξη του βέλτιστου αποτελέσματος στη νησιωτική οικονομία, αντίστοιχα βέβαια και στην θαλάσσια και παράκτια οικονομία, με ορίζοντα το έτος 2020, σε αναλογία με την Στρατηγική της ΕΕ.

Το έργο της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου & Νησιωτικής Πολιτικής θα είναι αφενός να συντονίσει τις παρεμβάσεις και να διευκολύνει την εφαρμογή καινοτόμων πολιτικών και δράσεων στον δύσκολο χώρο του Αιγαίου και των νησιών γενικότερα, κι αφετέρου να προσφέρει την απαραίτητη τεχνογνωσία στους φορείς, εστιάζοντας στους τομείς στους οποίους υπάρχει καθυστέρηση και έλλειψη τεχνογνωσίας, καθώς και στην προσαρμογή των παρεμβάσεων στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του νησιωτικού χώρου.

Η ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΑΙΓΑΙΟΥ ΚΑΙ ΝΗΣΙΩΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΤΟΙΜΑΖΕΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΣΧΕΔΙΟ.

Στο πλαίσιο της προετοιμασίας του Στρατηγικού και του Επιχειρησιακού Σχεδίου της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, ο Γ. Σπιλάνης συναντήθηκε με την Μονάδα Σχεδιασμού των Αναπτυξιακών Προγραμμάτων του Υπουργείου Ανάπτυξης. Στη συνάντηση συζητήθηκε η συμβολή της Γενικής Γραμματείας στην αποτύπωση των ειδικών θεμάτων που άπτονται της νησιωτικότητας ώστε να συμπεριληφθούν της Σύμβασης Εταιρικής Σχέσης, δηλαδή του «νέου ΕΣΠΑ» για τη περίοδο 2014-2020, αλλά και για το περιεχόμενο της πρότασης που θα καταθέσει η ΓΓ με βάση τη διαδικασία που έχει ξεκινήσει και της οποίας η 1^η φάση ολοκληρώνεται στο τέλος Σεπτεμβρίου. Ιδιαίτερα συζητήθηκαν το πνεύμα των νέων κανονισμών που δίνουν έμφαση στην έρευνα και στην καινοτομία, στη προστασία του περιβάλλοντος και στη προώθηση της αποδοτικής χρήσης των πόρων, στην κοινωνική ένταξη, στην απόκτηση δεξιοτήτων και στη δια βίου μάθηση και το πως μια νησιωτική στρατηγική μπορεί να τα ενσωματώσει. Επιβεβαιώθηκε ότι η έννοια της ποιότητας θα πρέπει να χαρακτηρίζει την νησιωτική οικονομία ώστε να γίνει ανταγωνιστική γεγονός που απαιτεί ριζικές αλλαγές στο σχεδιασμό των βασικών κλάδων της νησιωτικής οικονομίας όπως ο τουρισμός, η αγροτική παραγωγή, η παραγωγή τροφίμων και ποτών, η αλιεία. Συμφωνήθηκε επίσης να προχωρήσει η υλοποίηση πιλοτικών δράσεων σ’αυτό το πνεύμα κατά τη τρέχουσα περίοδο ώστε να ετοιμαστεί έγκαιρα το έδαφος για την επόμενη προγραμματική περίοδο.

Ο ΓΓ Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής συναντήθηκε επίσης με την ΓΓ Διαχείρισης Κοινοτικών Πόρων του Υπουργείου Εργασίας κα Α. Δαλαπόρτα με την οποία συζητήθηκε η εφαρμογή των προγραμμάτων που συνδέονται με την Κοινωνική Επιχειρηματικότητα, ώστε τη δύσκολη αυτή περίοδο που διανύουμε για την απασχόληση να μπορέσουν να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας σε τομείς κρίσιμους για την ανάπτυξη των νησιών όπως η ανάδειξη πολιτιστικών και περιβαλλοντικών πόρων που θα διαφοροποιήσουν το τουριστικό προϊόν, η παραγωγή ποιοτικών προϊόντων που να βασίζονται σε τοπικές πρώτες ύλες αλλά και στη παροχή κοινωνικών υπηρεσιών σε απομονωμένες ευάλωτες κοινωνικές ομάδες με βάση την επιδίωξη του συλλογικού οφέλους και του κοινωνικού συμφέροντος. Η συγκράτηση στα νησιά του εκπαιδευμένου ανθρώπινου δυναμικού αποτελεί έναν κρίσιμο για την επιβίωση τους στόχο. Το επόμενο διάστημα θα υπάρξουν δράσεις ενημέρωσης και ανάπτυξη πιλοτικών δράσεων.

Στη συνάντηση με τη ΓΓ Δια Βίου Εκπαίδευσης κα Ε.Καραντζόλα συζητήθηκε το ιδιαίτερο περιεχόμενο που πρέπει να λάβουν οι σχετικές δράσεις του Υπουργείου Παιδείας στα νησιά, ώστε στη περίοδο έντονης κρίσης να βοηθήσουν στην παροχή ουσιαστικών προσόντων στους εκπαιδευόμενους για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις των αναγκαίων αλλαγών σε όλους τους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας που θα καταστήσουν τις νησιωτικές επιχειρήσεις ανταγωνιστικές. Υπογραμμίστηκε ότι πρέπει να δοθεί ένα τέλος σε «εκπαιδευτικές» διαδικασίες χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο που το μόνο που στοχεύουν είναι η απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων.   

Στη συνάντηση με τον Ειδικό Γραμματέα Διαχείρισης Κοινοτικών Πόρων του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Π.Θεοχαρόπουλο συζητήθηκε η αναγκαιότητα να υπάρξουν ειδικές ρυθμίσεις για το νησιωτικό χώρο στο πλαίσιο της πολιτικής για τις Λιγότερο Ευνοημένες Περιοχές ώστε να μπορέσουν να στηριχθούν τα ποιοτικά αγροτικά προϊόντα. Η ΓΓ Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής θα καταθέσει τις θέσεις της για τις αναγκαίες ρυθμίσεις σε σύντομο χρονικό διάστημα ώστε να υπάρξει μια συζήτηση για τις ρυθμίσεις που θα πρέπει να προωθηθούν στην επόμενη προγραμματική περίοδο.       

Ο ΓΓ ΑΙΝΠ στο Περιφερειακό Συμβούλιο του Ν.Αιγαίου στη Λέρο

Ο ΓΓ Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής Γ.Σπιλάνης παρευρέθηκε στο Περιφερειακό Συμβούλιο του Ν.Αιγαίου που συνεδρίασε στη Λέρο τη 1^η Σεπτέμβριου με βασικό θέμα τον Στρατηγικό Σχεδιασμό της Περιφέρειας. Ο κ.Σπιλάνης αναφέρθηκε στην αναγκαιότητα χάραξης και υλοποίησης νησιωτικής πολιτικής τόσο σε ευρωπαϊκό, όσο και σε εθνικό αλλά και περιφερειακό τοπικό επίπεδο. Υπογράμμισε ότι σε ευρωπαϊκό επίπεδο γίνονται προσπάθειες ώστε να υπάρξει ιδιαίτερη μεταχείριση στη χρηματοδότηση των νησιών στην επόμενη προγραμματική περίοδο αλλά και για τη διαφοροποίηση των κλαδικών πολιτικών που επηρεάζουν τα νησιά. Σε εθνικό επίπεδο προωθείται η σύγκλιση Συμβουλίου Νησιωτικής Πολιτικής με τη συμμετοχή των εμπλεκόμενων στη χάραξη και υλοποίηση πολιτικής σε ολόκληρο τον ελληνικό νησιωτικό χώρο ώστε να περάσει σε εφαρμογή η επιταγή του συντάγματος για διαφορετική αντιμετώπιση των νησιών από τον νομοθέτη και τη διοίκηση.

Κλείνοντας τη συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου πάνω στο θέμα αυτό που διήρκεσε έξι ώρες ο κ.Σπιλάνης ανέφερε το πόσο εποικοδομητική ήταν η συζήτηση σε ότι αφορά τον επικείμενο σχεδιασμό για το 5^ο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης που ξεκινά άμεσα και προσδιόρισε τους άξονες πάνω στους οποίους θα κινηθεί η πρόταση της Γενικής Γραμματείας  Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής ώστε να αντιμετωπιστούν τα χρόνια αλλά οξυμένα λόγω κρίσης προβλήματα που πηγάζουν από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των νησιών και το αναπτυξιακό πρότυπο που ακολουθήθηκε μέχρι σήμερα. Υπογράμμισε ότι πρέπει να ανατραπούν πλήρως οι αναπτυξιακές συνήθειες δεκαετιών και να υπάρξει στροφή α) στη ποιοτική ανάπτυξη ώστε να παράγονται ανταγωνιστικά προϊόντα και υπηρεσίες στα νησιά αξιοποιώντας τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του κάθε τόπου που είναι άμεσα συνδεδεμένα με τη φυσική και πολιτιστική κληρονομία σε συνδυασμό με την ειδικευμένη εργασία αντί της προσπάθειας για επίτευξη ανταγωνιστικότητας (ειδικά στον τουρισμό) με κατασπατάληση των πόρων αυτών , τη μαύρη και ανειδίκευτη εργασία με στόχο την επίτευξη χαμηλών τιμών, β) στη πράσινη ανάπτυξη ώστε η χρήση των περιορισμένων φυσικών πόρων όπως το νερό, η ενέργεια, το έδαφος να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή και γ) στη παροχή ίσων ευκαιριών στους νησιώτες σε σχέση με εκείνες που παρέχονται στους κατοίκους της ηπειρωτικής Ευρώπης στους καίριους τομείς των υπηρεσιών δημοσίου συμφέροντος όπως οι μεταφορές, η ενέργεια, η υγεία, η παιδεία, η δια βίου εκπαίδευση κλπ

Την επόμενη ημέρα ξεναγήθηκε στα αξιοθέατα του νησιού και έμεινε εντυπωσιασμένος ειδικά με τα στοιχεία της νεώτερης ιστορίας της Λέρου που μένουν μέχρι σήμερα άγνωστα στο ευρύ κοινό και επομένως αναξιοποίητα, αλλά και τις γενικότερες δυνατότητες που υπάρχουν ώστε η Λέρος να αποτελέσει έναν ιδιαίτερο προορισμό μέσα στο αιγιακό σύμπλεγμα. Ενημερώθηκε από τον Δήμαρχο του νησιού αλλά και από περιφερειακούς συμβούλους για θέματα που συνδέονται με την ανάπτυξη του τουρισμού και ειδικά του θαλάσσιου, τα προβλήματα που υπάρχουν στη πρόοδο των έργων αφαλάτωσης, τις προσπάθειες ανάπτυξης της κοινωνικής εργασίας. Η επίσκεψη ολοκληρώθηκε με επίσκεψη στο Κάστρο και στους Μύλους της Λέρου όπου οι συμμετέχοντες γεύθηκαν τις τοπικές νοστιμιές που προσέφερε ο Σύλλογος Γυναικών. 

Συναντήσεις του ΓΓ ΑΙΝΠ με ευρωβουλευτές.

Στη προσπάθεια διαμόρφωσης και προώθησης των ελληνικών θέσεων για τα ευρωπαϊκά νησιά, ο ΓΓ ΑΙΝΠ κ. Γ. Σπιλάνης συναντήθηκε με τους ευρωβουλευτές του ΠΑΣΟΚ κκ Σπ. Δανέλλη και Κρ. Αρσένη που συμμετέχουν στις ιδιαίτερα κρίσιμες για τα νησιά επιτροπές του Κοινοβουλίου όπως εκείνες των Μεταφορών και της Ενέργειας, της Αγροτικής Ανάπτυξης, του Τουρισμού και του Περιβάλλοντος. Ενημερώθηκε για τις πρωτοβουλίες που έχουν αναλάβει στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων τους και συζήτησε μαζί τους την δυνατότητα συντονισμού των ελλήνων ευρωβουλευτών και τα άμεσα βήματα που πρέπει να γίνουν για τη προώθηση ειδικής νησιωτικής πολιτικής στην Ευρωπαϊκή Ενωση αξιοποιώντας το σχετικό άρθρο της συνθήκης της Λισσαβόνας.