Νερό και τουρισμός - Συνέντευξη για την Tagesspiegel

 

• Σε ποιο βαθμό η λειψυδρία απειλεί την ομαλή διεξαγωγή της τουριστικής περιόδου; Υπάρχουν περιοχές που ήδη αντιμετωπίζουν περιορισμούς για τους τουρίστες και, αν ναι, ποιες είναι αυτές και ποιοι είναι συγκεκριμένα οι περιορισμοί;

Ηδη υπάρχουν προορισμοί που υφίστανται με μικρής ή και μεγαλύτερης διάρκειας διακοπών νερού, γεγονός που πλήττει μαζί με τους τουρίστες και τους υπόλοιπους χρήστες (κατοίκους και αγρότες). Ισως περισσότερο τους δεύτερους από τους πρώτους, αφού πολλά ξενοδοχεία και πολυτελείς ιδιωτικές τουριστικές κατοικίες χρησιμοποιούν δεξαμενές ή ιδιωτικές γεωτρήσεις, αλλά και μεταφορά νερού από ιδιωτικές γεωτρήσεις για να αντιμετωπίσουν βραχυχρόνια το πρόβλημα. Το πρόβλημα αφορά με μεγαλύτερη οξύτητα επιμέρους περιοχές νησιών, (συνήθως εκτός οικισμού) όπου υπάρχει και πρόβλημα ανεπάρκειας του δικτύου για να καλύψει τη συνεχώς αυξανόμενη κατανάλωση λόγω της ασχεδίαστης προσθήκης, συχνά πολλών εκατοντάδων, κλινών (πχ. νότια Ρόδος). Σε νησιά με γενικευμένο πρόβλημα (αρχικά λόγω ανεπαρκούς υδροφόρου ορίζοντα πχ. Σύρος, Σίφνος, είτε λόγω της αύξησης της κατανάλωσης από κατοίκους και επισκέπτες) έχουν εγκατασταθεί, με τη πάροδο του χρόνου, αφαλατώσεις για να αντικατασταθεί η ιδιαίτερα κοστοβόρα μεταφορά νερού με υδροφόρες. Το οξυμένο πρόβλημα που παρουσιάστηκε από τη ξηρασία των τελευταίων χρόνων αντιμετωπίστηκε με προσωρινή εγκατάσταση δεκάδων αφαλατώσεων με τη διαδικασία του κατεπείγοντος. Οι περιορισμοί που συνήθως τίθενται είναι είτε γενικοί (περί σπατάλης νερού) είτε ειδικότεροι (πχ. απαγόρευση γεμίσματος πισίνων, περιορισμός ποτίσματος κήπων), σπάνια συνοδεύονται και από αντίστοιχες ποινές για μη συμμόρφωση. 

 

·         Ποιες συγκεκριμένες περιοριστικές παρεμβάσεις πρέπει να αναμένουν οι τουρίστες τις επόμενες εβδομάδες και τους επόμενους μήνες – για παράδειγμα, σε πισίνες, ντους, άρδευση ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων; Μπορεί η κατανομή νερού κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου να επηρεάσει τόσο πολύ την ταξιδιωτική εμπειρία, ώστε η Ελλάδα να χάσει την ελκυστικότητά της ως προορισμός διακοπών;

Όπως αναφέρθηκε προηγούμενα οι τουρίστες αντιμετωπίζουν πρόβλημα μόνο λόγω διακοπών νερού, ενώ σπάνια υπάρχει συνολικότερη καμπάνια που θα τους παροτρύνει για περιορισμένη χρήση νερού. Επίσης επηρεάζονται από την υποχρέωση να αγοράζουν εμφιαλωμένο νερό γιατί το νερό της βρύσης δεν είναι ή υπάρχει η αντίληψη και ο φόβος ότι είναι πόσιμο. Σπάνια οι δήμοι έχουν προχωρήσει στην υποχρέωση δημόσιας πιστοποίησης της ποιότητας του νερού και στη κατασκευή δημόσιων βρυσών όπως απαιτεί πλέον η νομοθεσία. Το ευρύτερο πρόβλημα δεν αντιμετωπίζεται με περιοριστικές παρεμβάσεις (που μπορεί να είναι ένα πυροσβεστικό μέτρο σε ώρα κρίσης), αλλά με ολοκληρωμένο μακροχρόνιο σχέδιο που καλείται να δει τόσο τα θέματα προσφοράς νερού, όσο και αυτά της ζήτησης μέσα στα όρια της φέρουσας ικανότητας των τόπων. Αν συνεχιστεί η ξηρασία ως σύμπτωμα της κλιματικής αλλαγής παράλληλα με υψηλές θερμοκρασίες, πυρκαγιές κλπ θα καταστήσει γενικότερα τη μεσογειακή λεκάνη έναν λιγότερο ελκυστικό προορισμό.  

 

•  Είναι επαρκείς τα μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση – όπως πισίνες με θαλασσινό νερό, εγκαταστάσεις αφαλάτωσης και τέλη κρουαζιέρας – για να σταθεροποιήσουν τον τουριστικό τομέα βραχυπρόθεσμα; Ποια μακροπρόθεσμα μέτρα είναι απαραίτητα για να καταστεί η Ελλάδα ανθεκτική στον τουρισμό σε μελλοντικές καυτές καλοκαιρινές περιόδους και ξηρασίες;

Για ένα τόσο σημαντικό πρόβλημα, τα κυβερνητικά μέτρα είναι ασπιρίνες για βραχυχρόνια χρήση και όχι για μακροχρόνια αντιμετώπιση του. Αλλωστε η κυβερνητική πολιτική για σύνδεση της ποιότητας του τουρισμού με τη πολυτέλεια και κατά συνέπεια τη χρήση υπερβολικών ποσοτήτων πόρων (μεταξύ αυτών και νερού) ανά διανυκτέρευση, είναι μη βιώσιμη στρατηγική. Το φαινόμενο αυτό λαμβάνει εκρηκτικές διαστάσεις στον νησιωτικό χώρο όπου το πρότυπο που προωθείται -με ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις- είναι η ανεξέλεγκτη αύξηση της προσφοράς κλινών με πισίνα ανά δωμάτιο και τεράστιες κεντρικές πισίνες πολλών εκατοντάδων τετραγωνικών μέτρων, ενώ συχνά χρησιμοποιείται ακατάλληλη βλάστηση με υψηλές ανάγκες σε νερό. Επομένως η αλλαγή του παραγωγικού και καταναλωτικού μοντέλου (12^ος μεταξύ των Παγκόσμιων Στόχων Βιωσιμότητας) είναι αναγκαία. Και αυτό απαιτεί να δει κανείς το πρόβλημα στη σωστή του διάσταση και να το αντιμετωπίσει με τον ανάλογο σχεδιασμό και συγκεκριμένα μέτρα, που εφόσον αλλάζουν συνήθειες θα είναι επώδυνα (πχ. κατάργηση πισίνων).

 

•  Τι πρέπει να αναμένουν οι τουρίστες στο μέλλον; Πώς μπορούν οι πολίτες και οι τουρίστες να αντιμετωπίσουν την έλλειψη νερού;

 H έλλειψη νερού δεν είναι αποκλειστικό πρόβλημα του τουρισμού όσο και αν, ειδικά στα νησιά, συνδέεται με τον τουρισμό μια και αυξάνει τη ζήτηση νερού στη περίοδο της ξηρασίας. Είναι πρώτα θέμα ποιότητας και κόστους ζωής και ευρύτερα θέμα επιβίωσης. Η κάλυψη των ανθρώπινων αναγκών με τεχνητά μέσα (αφαλάτωση, μεταφορά νερού, νερό σε μπουκάλια), έχει υψηλό οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος και δεν αντιμετωπίζει την έλλειψη νερού ούτε για την αγρο-κτηνοτροφική δραστηριότητα, αλλά ούτε και για την ίδια τη φύση που έχει ανάγκη από νερό για να διατηρήσει χλωρίδα και πανίδα. Αν και για τη προσφορά νερού υπεύθυνη είναι η πολιτεία και η αυτοδιοίκηση που πρέπει να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τις υπάρχουσες ποσότητες (μείωση των απωλειών από το δίκτυο, καλύτερη αξιοποίηση των επιφανειακών νερών και ανακύκλωση γκρίζου νερού, στενή επίβλεψη της χρήσης των γεωτρήσεων για να μην υπάρξουν προβλήματα υποβάθμισης στάθμης νερού και τελικά υφαλμύρινσης), αγρότες (που παραμένουν οι μεγαλύτεροι καταναλωτές), πολίτες και κάτοικοι πρέπει να αλλάξουμε τις συνήθειες μας και να τις προσαρμόσουμε στη νέα κατάσταση που βιώνουμε, ειδικά στη τέως εύκρατη ζώνη. Ειδικά σε ότι αφορά στους τουρίστες, η κατανάλωση τους πρέπει να μειωθεί κατά το ήμισυ στα επίπεδα της κατανάλωσης του τοπικού πληθυσμού.