ΑΝΑΓΚΑΙΑ Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΩΝ ΧΡΗΣΤΩΝ ΩΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΟΣ - ΣΧΕΔΙΟ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΤΟΥ ΠΣ

Η ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ ΠΟΛΙΤΩΝ θεωρεί σημαντικό να συζητηθεί το θέμα της υγείας στο Περιφερειακό Συμβούλιο γιατί γνωρίζουμε πολύ καλά ότι η ποιότητα και η αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών Υγείας είναι ένα θέμα που απασχολεί διαχρονικά τους πολίτες της χώρας μας και ιδιαίτερα των νησιών. Το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα έντονο σε απομακρυσμένες-απομονωμένες περιοχές και βέβαια στα μικρά νησιά. Αρκεί βέβαια η συζήτηση να καταλήξει σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο δράσης και όχι να επαναληφθεί το ίδιο σκηνικό που έγινε με τη συζήτηση του προσφυγικού. Και επειδή η Περιφερειακή Αρχή που έχει την ευθύνη για να ετοιμάσει ένα πλαίσιο δράσης δεν μας έφερε κάτι τέτοιο, η ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ ΠΟΛΙΤΩΝ υποβάλει προς συζήτηση το δικό της.

Όπως γνωρίζουμε όλοι οι αρμοδιότητες μας περιορίζονται στα θέματα δημόσιας υγείας που συνδέονται κύρια με τη λειτουργία των επιχειρήσεων υγειονομικού ενδιαφέροντος, την λειτουργία των επιχειρήσεων σε ότι αφορά τα απόβλητα που παράγουν και το πώς τα διαχειρίζονται, τη λειτουργία των εγκαταστάσεων διαχείρισης στερεών και υγρών αποβλήτων, τα θέματα διαχείρισης πόσιμου νερού κλπ. και να δούμε πως μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι. Ως ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ ΠΟΛΙΤΩΝ είχαμε προτείνει να αναλάβει ένας αντιπεριφερειάρχης τα θέματα ποιότητας περιβάλλοντος και δημόσιας υγείας αλλά δεν εισακουστήκαμε.

Ο κίνδυνος να εξελιχθεί η συζήτηση αποκλειστικά σε μια γενικόλογη κριτική προς την όποια Κυβέρνηση αναφορικά με τις περικοπές που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια σε όλα τα επίπεδα (προσωπικό και πόρους) και έχει δημιουργήσει προβλήματα στους πολίτες και ιδιαίτερα σε εκείνους που έχουν θιγεί περισσότερο από τη κρίση και να μην υπάρξει αναφορά στα χρόνια διαρθρωτικά προβλήματα.

Πεποίθηση μας είναι ότι οι συζητήσεις που αναφέρονται σε εθνικές πολιτικές, δηλαδή σε αυτές που χαράζει και υλοποιεί η κεντρική κυβέρνηση όπως είναι η αγροτική, η εκπαιδευτική, η πολιτική μεταφορών και η πολιτική υγείας, η αυτοδιοίκηση πρέπει να αξιολογεί το τι συμβαίνει, να εστιάζει στα προβλήματα και να προτείνει λύσεις ώστε να συμβάλει στην αντιμετώπιση τους. Και υπάρχουν τα θεσμικά όργανα όπως η ΕΝΠΕ και η ΚΕΔΕ που οφείλουν να επεξεργάζονται τις προτάσεις αυτές και να τις προωθούν προς τη Κυβέρνηση. Σε αντίθετη περίπτωση ο κίνδυνος είναι μεγάλος να περιοριστεί η συζήτηση στην εκτόνωση για λάθη και παραλήψεις για την όποια κυβερνητική πολιτική με στόχο μόνο την «κομματική» κατανάλωση και όχι για την αντιμετώπιση των προβλημάτων των πολιτών.

Ως ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ ΠΟΛΙΤΩΝ θεωρούμε ότι είναι αναγκαίο να αρθούμε στο ύψος των περιστάσεων και να προχωρήσουμε σε πρόταση δέσμης μέτρων που θα στοχεύουν στη δημιουργία ενός υγειονομικού ισοδύναμου για τα νησιά με ειδικές ρυθμίσεις στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, με την εφαρμογή της ρήτρας νησιωτικότητας. Και για να είμαστε αποτελεσματικοί η συζήτηση πρέπει να έχει αρχή, μέση και τέλος ξεκινώντας από διαπιστώσεις και καταλήγοντας σε συγκεκριμένες προτάσεις.

Όμως και πριν 20 χρόνια να γινόταν η ίδια συζήτηση, σε μια εποχή που το δημόσιο σύστημα υγείας χαρακτηρίζονταν από υψηλές δαπάνες σε όλο το κύκλωμα, θα ακούγαμε πολλά παράπονα για την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, γεγονός που είχε «σπρώξει» πολλούς συμπολίτες μας στον ιδιωτικό τομέα. Τα θέματα στη δημόσια υγεία είναι πολλά και χρονίζοντα γνωστά σε όλους που δεν χρειάζεται να τα επαναλάβουμε. Τι ιδιαίτερο όμως συμβαίνει στα νησιά που απαιτεί ιδιαίτερη μέριμνα και ειδικότερα ιδιαίτερη πολιτική; Πως μέσα στη περίοδο της κρίσης μπορούμε να έχουμε καλύτερα αποτελέσματα; Αυτά είναι τα ερωτήματα στα οποία καλούμαστε να απαντήσουμε.

Για το θέμα της υγείας, όπως και για κάθε άλλη πολιτική, θα πρέπει κανείς να ξεκινήσει την ανάλυση από την αξιολόγηση του υπάρχοντος συστήματος ώστε η κριτική να είναι εστιασμένη στα πραγματικά προβλήματα και να έχει ελπίδα να εισακουστεί.

Ποια είναι τα «συμπτώματα» του συστήματος υγείας και τι είναι ιδιαίτερο σε μια πολυνησιωτική περιφέρεια. Πρώτα θα πρέπει να δούμε την οργάνωση του συστήματος παροχής υγείας και να προσπαθήσουμε να δούμε προβλήματα και να προτείνουμε λύσεις.

Η οργάνωση σε όλα τα συστήματα περιλαμβάνει:

• Προληπτική ιατρική και δημόσια υγεία
• Υπηρεσίες πρωτοβάθμιας υγείας: ΠΕΔΥ για τις αστικές περιοχές, Κέντρα υγείας για τις ημιαστικές και αγροτικά ή πολυδύναμα ιατρεία για τις λοιπές και τώρα ΤΟΜΥ.
• Υπηρεσίες δευτεροβάθμιας υγείας σε γενικά νοσοκομεία.
• Υπηρεσίες τριτοβάθμιας υγείας σε ειδικευμένα νοσοκομεία.
• Επείγοντα περιστατικά: ΕΚΑΒ
• Ψυχική υγεία

Τα προβλήματα που συνήθως επισημαίνονται είναι:

• Υψηλό επίπεδο ιδιωτικής δαπάνης στην υγεία που οφείλεται όπως αναφέραμε προηγούμενα στο χαμηλό επίπεδο υπηρεσιών εξ αιτίας της κακής οργάνωσης και της συμπεριφοράς των δημόσιων λειτουργών στον τομέα της υγείας (διοικητικών, νοσηλευτικού προσωπικού) αλλά και στα ασφαλιστικά ταμεία που επιδεινώνουν το υψηλά γραφειοκρατικό σύστημα. Ένα παράδειγμα το υψηλό ποσοστό γεννήσεων που δεν γίνονται νησιωτικά νοσοκομεία.
• Υψηλό επίπεδο δημόσιας δαπάνης που όμως δεν «μεταφράζεται» σε αντίστοιχες παροχές για λόγους που αναφέραμε προηγούμενα. Αντίθετα αυτή η υψηλή δαπάνη ήταν ένας από τους βασικούς παράγοντες της δημιουργίας του δημοσιονομικού προβλήματος της χώρας.
• Χαμηλό επίπεδο προληπτικής ιατρικής (πχ. παχυσαρκία) και ανυπαρξία πολιτικής δημόσιας υγείας με αποτέλεσμα να μην προλαμβάνονται πολλές καταστάσεις που οδηγούν στην ανάγκη για υπηρεσίες πρωτοβάθμιας όσο και δευτεροβάθμιας υγείας
• Χαμηλή οργάνωση της παροχής πρωτοβάθμιας υγείας. Το ΕΣΥ που θεσμοθετήθηκε πριν 35 χρόνια ουδέποτε ολοκληρώθηκε με αποτέλεσμα τα διάφορα ταμεία να λειτουργούν για χρόνια ανεξάρτητα παρέχοντας περιορισμένης ποιότητας υπηρεσίες. Η ενοποίηση των υπηρεσιών σε ένα φορέα όπως είναι το ΠΕΣΥ και η οργάνωση των επισκέψεων με τα ραντεβού βελτίωσε το πρόβλημα αυτό. Τα ΤΟΜΥ που είναι υπό δημιουργία πρέπει να λάβουν υπόψη την ύπαρξη των δομών αυτών
• Ψυχική υγεία : ελάχιστα έχουν γίνει σε ότι αφορά στη πρόληψη

Τι συμβαίνει στα νησιά και ειδικά στη ΠΒΑ:

•  Πρακτικά ανύπαρκτη προληπτική ιατρική και δημόσια υγεία
• Πρωτοβάθμια υγεία με πολλά προβλήματα στις αγροτικές περιοχές και ιδιαίτερα στα μικρά νησιά εξ αιτίας όχι μόνο της χρόνιας υποστελέχωσης (ποσοτικής και ποιοτικής) των αγροτικών ιατρείων αλλά και του περιορισμένου (ανύπαρκτου πολλές φορές) εξοπλισμού για βασικές αναλύσεις που αναγκάζουν τους κατοίκους να υποβάλλονται σε μετακίνηση (εκτός νησιού για τα μικρά νησιά) -αφού η τηλειατρική παραμένει άγνωστη λέξη μετά από τόσα χρόνια «δοκιμών»- με αποτέλεσμα να αυξάνεται το κόστος ή να αναγκάζουν πολλούς να αποφεύγουν να παρακολουθούν συστηματικά την υγεία τους με τις ανάλογες συνέπειες. Ανάλογα προβλήματα υπάρχουν και στα Κέντρα Υγείας.
• Δευτεροβάθμια υγεία: υπάρχουν 5 νοσοκομεία στα μεγάλα νησιά με πολλά προβλήματα στη λειτουργία τους, ενώ το πρόβλημα της «χαμηλής πληρότητας» των μικρότερων από αυτά έχει δημιουργήσει πολλά ερωτηματικά για τη σκοπιμότητα λειτουργίας τους ή την ανάγκη για διαφορετική οργάνωση.
• Τριτοβάθμια υγεία: πρακτικά αντιμετωπίζεται με μετακίνηση στα μεγάλα αστικά κέντρα.
• ΕΚΑΒ: (α) Πολλά προβλήματα στις διακομιδές μεταξύ νησιών και υψηλό κόστος λόγω κακής οργάνωσης (β) επιδείνωση των προβλημάτων στα μεγάλα νησιά λόγω υποστελέχωσης και απαξίωσης εξοπλισμού, (γ) πρόβλημα με την υποχρέωση του γιατρού να βρει νοσοκομείο υποδοχής πριν ενεργοποιηθεί το ΕΚΑΒ.
• Ψυχική υγεία: καμία πρόληψη, δομές που καταρρέουν.

Ζητούμε ως ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ ΠΟΛΙΤΩΝ η συζήτηση να καταλήξει σε μια απόφαση σχετικά με τα επόμενα βήματα και προτείνουμε την υιοθέτηση του παρακάτω σχεδίου δράσης για την υγεία.

ΠΡΟΤΑΣΗ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΓΙΑ ΥΙΟΘΕΤΗΣΗ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΡΑΣΗΣ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ

Το Περιφερειακό Συμβούλιο του Βορείου Αιγαίου, διαπιστώνει:

• Την σημαντικότητα του τομέα της υγείας σε ότι αφορά την ελκυστικότητα των νησιών τόσο για τους μόνιμους κατοίκους τους όσο και για τους επισκέπτες
• Τα χρόνια διαρθρωτικά προβλήματα στην οργάνωση του τομέα της υγείας που επιδεινώθηκαν κατά τα δέκα χρόνια της κρίσης μέσα από πολλαπλές περικοπές σε ανθρώπινο δυναμικό, σε δαπάνες υποδομών, εξοπλισμού και κάθε είδους αναλώσιμων παρά τις όποιες βελτιώσεις των τελευταίων ετών. Συχνά μάλιστα παρατηρείται να υπάρχουν μηχανήματα που δεν χρησιμοποιούνται λόγω έλλειψης (ή αποχώρησης) του κατάλληλου προσωπικού ή μη εκπαίδευσης του υπάρχοντος προσωπικού (τηλεϊατρική)
• Τα συγκεκριμένα προβλήματα που υπάρχουν σε όλα τα νησιά στη λειτουργία όλων των βαθμίδων της υγείας αλλά και στην μεταφορά των ασθενών από τα απομακρυσμένα σημεία των μεγάλων νησιών (έλλειψη ασθενοφόρων και οδηγών) και των σοβαρών περιστατικών που απαιτούν διακομιδή (λειτουργία ΕΚΑΒ).
• Την επιβάρυνση όλων των δομών υγείας εξ αιτίας του προσφυγικού που ανέδειξε και τα κενά που υπάρχουν σε προσωπικό (πχ. παιδίατροι στη Σάμο) και σε εξοπλισμό.
• Την έλλειψη συγκεκριμένου σχεδίου για την δημόσια υγεία που αποτελεί αρμοδιότητα της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης
• Την έλλειψη ενός εξειδικευμένου σχεδίου οργάνωσης της παροχής πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας υγείας στα νησιά προσαρμοσμένου στις ιδιαιτερότητες τους.

Το Περιφερειακό Συμβούλιο του Β.Αιγαίου ζητά από την Περιφερειακή Αρχή να διεκδικήσει:

• την άμεση υιοθέτηση έκτακτων μέτρων-διαδικασιών για την ενίσχυση των δομών παροχής πρωτοβάθμιας υγείας στα ΚΥΤ, αλλά και των νοσοκομείων Μυτιλήνης, Χίου και Σάμου που σήμερα σηκώνουν το πρόσθετο βάρος εξυπηρέτησης των προσφύγων χωρίς να έχουν καν το προσωπικό για την εύρυθμη λειτουργία τους
• την άμεση επαναφορά της ρύθμισης απόδοσης ΑΜΚΑ σε όλα τα άτομα διαβιούν στη χώρα ώστε να μπορούν να έχουν δωρεάν πρόσβαση στη δημόσιο σύστημα υγείας ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι κίνδυνοι για τη δημόσια υγεία των πολιτών
• την κάλυψη των πάγιων αναγκών σε προσωπικό και εξοπλισμό των μονάδων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας υγείας όπως έχουν ήδη διαπιστωθεί από τους Διοικητές.
• την αποσύνδεση των νοσοκομείων Λήμνου και Ικαρίας και την αναμόρφωση των οργανισμών όλων των νοσοκομείων ώστε να λάβουν υπόψη τις ιδιετερότητες της νησιωτικότητας
• την ενίσχυση των δομών πρωτοβάθμιας υγείας. Την καλεί να λειτουργήσει με τέτοιο τρόπο ώστε ο σχεδιασμός αυτός να λάβει σάρκα και οστά, λαμβάνοντας μέριμνα συνδυασμού όλων των δομών πρωτοβάθμιας υγείας όπου υπάρχουν αντί να υπάρχει παράλληλη λειτουργία υποστελεχωμένων δομών.
• την δημιουργία των αναγκαίων εξειδικευμένων υποδομών για ΑΜΕΑ και την στελέχωση τους με το απαραίτητο υγειονομικό προσωπικό
• Την βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών από τις νησιωτικές υγειονομικές μονάδες μέσα από τη σύνδεση τους με εξειδικευμένες μονάδες της ηπειρωτικής χώρας είτε για ειδικές γνωματεύσεις από εξειδικευμένα μηχανήματα όταν δεν υπάρχει το κατάλληλο προσωπικό τοπικά είτε για γνωμάτευση σε επείγοντα περιστατικά ώστε να τεκμηριώνεται η αναγκαιότητα της διακομιδής
• την αντιμετώπιση της απροθυμίας των γιατρών να καλύψουν τις θέσεις που προκηρύσσονται στα νησιά μέσα από θεσμικά μέτρα που να αφορούν τόσο τις άμεσες και έμμεσες απολαβές-κίνητρα όσο και την υποχρεωτική (κυρίως από τη πλευρά της πολιτείας) επιστημονική εξέλιξη τους
• την σύνταξη και υλοποίηση ενός ειδικού σχεδίου υγείας για τον νησιωτικό χώρο που να περιλαμβάνει όλα τα επίπεδα από την προληπτική ιατρική μέχρι την τριτοβάθμια παροχή υγείας λαμβάνοντας υπόψη του τα ειδικά χαρακτηριστικά των νησιών, σε συνεργασία με τους εκπροσώπους των τοπικών κοινωνιών αλλά και του προσωπικού (ιατρικού, παρα-ιατρικού, διοικητικού κλπ)

Ταυτόχρονα καλεί την Περιφερειακή Αρχή και ιδιαίτερα τον αρμόδιο αντιπεριφερειάρχη:

• να προχωρήσει άμεσα όλες τις διαδικασίες για τα εκκρεμή έργα του ΕΣΠΑ που αφορούν τον τομέα της υγείας
• να εφαρμόσει την επιδότηση των επικουρικών γιατρών όπως συμβαίνει με τους αγροτικούς με ενιαία κριτήρια, λαμβάνοντας υπόψη και τις ειδικές περιπτώσεις (πχ. παιδίατροι Νοσοκομείου Σάμου).
• Να συντάξει ένα κοστολογημένο σχέδιο δημόσιας υγείας με βάση τις αρμοδιότητες της (πχ. επιδημιολογικές μελέτες) και να το φέρει για έγκριση στο Περιφερειακό Συμβούλιο
•  Να εισηγηθεί στο Υπουργείο Παιδείας τη δημιουργία Επιτροπής που να αποτελείται από εκπροσώπους της 2^ης ΥΠΕ, της Περιφέρειας, των Δήμων και των εκπροσώπων του ιατρικού κόσμου ώστε να παρακολουθεί με συστηματικό τρόπο την εκπόνηση του σχεδίου και την υλοποίηση του και να εισηγείται συγκεκριμένα μέτρα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που καταγράφονται adhoc. Η ίδια ομάδα θα αναλάβει και τη σύνταξη των προτάσεων για το ΕΣΠΑ 2021-27.

Η εφαρμογή του υγειονομικού ισοδύναμου στα νησιά με ενεργοποίηση της ρήτρας νησιωτικότητας αποτελεί ένα μέτρο δικαιοσύνης για τους νησιώτες που πρέπει να έχουν ίσες ευκαιρίες με τους κατοίκους της ηπειρωτικής χώρας.