ΦΠΑ και Πρόγραμμα Καταπολέμησης της Φτώχειας κυριάρχησαν στο Περιφερειακό Συμβούλιο. Οι παρεμβάσεις Γ.Σπιλάνη

«Τα προβλήματα των ελληνικών νησιών δεν λύνονται ούτε με μέτρα «ασπιρίνες», ούτε με μεμονωμένες πολιτικές. Χρειάζεται ολοκληρωμένη νησιωτική πολιτική και αναπτυξιακή στρατηγική που να αξιοποιεί τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των νησιών». Αυτός ήταν ο βασικός άξονας των παρεμβάσεων του Γ.Σπιλάνη, επικεφαλή του συνδυασμού ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΖΩΗΣ με το ΑΙΓΑΙΟ στο  Περιφερειακό Συμβούλιο της περασμένης Τετάρτης.

Ο Γ.Σπιλάνης υπογράμμισε ότι με δεδομένη την υψηλή φοροδιαφυγή, εξ αιτίας της μη απόδοσης από τις επιχειρήσεις του ΦΠΑ που εισπράττεται από τους καταναλωτές, οι πιέσεις για αύξηση συνολικά του ΦΠΑ σε κρίσιμους αναπτυξιακούς τομείς για τα νησιά όπως ο τουρισμός και με τη παράλληλη κατάργηση του μειωμένου ΦΠΑ στα νησιά, μόνο προβλήματα θα δημιουργήσει. Η αύξηση του ΦΠΑ δεν πρόκειται θα αντιμετωπίσει το πρόβλημα των εσόδων του κράτους, ενώ θα αυξήσει το κόστος ζωής στα νησιά και θα εντείνει την παραοικονομία, αφού η αδυναμία των μηχανισμών ελέγχου παραμένει και το «κίνητρο» για απόκρυψη εσόδων θα είναι πλέον διπλό: η κατακράτηση του υψηλού ΦΠΑ και η απόκρυψη εισοδήματος. Αλλωστε έχουμε πλέον ανάλογη εμπειρία πως λειτούργησε η αύξηση του φόρου κατανάλωσης στα καύσιμα. Για το λόγο αυτό θεσμοί και κυβέρνηση πρέπει να εντείνουν τη προσπάθεια τους ώστε να βελτιωθεί η λειτουργία της διοίκησης, ενώ χρειάζεται να εφαρμοστεί ένα δίκαιο φορολογικό σύστημα που να δίνει έμφαση στα έσοδα από το εισόδημα. Μόνο όταν όλα τα έσοδα δηλώνονται, οι πραγματικά κατέχοντες, είτε βρίσκονται στα «πλούσια» νησιά είτε όχι, θα πληρώσουν ανάλογα με τη πραγματική τους οικονομική κατάσταση.

Ταυτόχρονα δεν θα κουραστούμε να επαναλαμβάνουμε ότι χρειάζεται να εκπονηθεί και να εφαρμοστεί ολοκληρωμένη νησιωτική πολιτική, όπου η φορολογική πολιτική αποτελεί μία μόνο παράμετρο που θα πρέπει να ενισχύει την αναπτυξιακή δυναμική και την κοινωνική δικαιοσύνη και όχι το αντίθετο. Δυστυχώς τα ψηφίσματα σπάνια έχουν αποτέλεσμα άλλο πέρα από τη «πολιτική εκτόνωση» ή την καταδίκη της εκάστοτε κυβερνητικής πολιτικής. Για το λόγο αυτό οι νησιωτικοί φορείς με επικεφαλείς τις Περιφέρειες, τους Δήμους και τα Επιμελητήρια καλούνται να εκπονήσουν μια πολιτική που να μην στοχεύει απλά σε επιδοτήσεις αλλά στην ενδυνάμωση του παραγωγικού ιστού, ενώ καλείται η κυβέρνηση να ενεργοποιήσει το Συμβούλιο Νησιωτικής Πολιτικής και τη ρήτρα νησιωτικότητας όπως δεσμεύθηκε στις προγραμματικές δηλώσεις.

Αυτή είναι η μόνη βιώσιμη στρατηγική για να ανατραπεί η ιδιαίτερα αρνητική δημογραφική εξέλιξη στη Περιφέρεια, που ειδικά στις ορεινές και απομονωμένες περιοχές όπου υπάρχει έλλειψη εργασίας και εισοδήματος, οδηγούν σε φτώχεια και αποκλεισμό όλο και μεγαλύτερες ομάδες του πληθυσμού όπως έδειξε η μελέτη. Προφανώς η παρέμβαση για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης είναι αναγκαία και επείγουσα, αλλά δεν μπορεί από μόνη της να αναστρέψει τη πορεία. Το ίδιο και η κοινωνική εργασία που τελικά δεν προσφέρει ούτε σημαντικό και μόνιμο εισόδημα, ούτε ουσιαστική εργασιακή εμπειρία χρήσιμη για εύρεση απασχόλησης, αλλά απλά «ενδυναμώνει» τα πελατειακά δίκτυα.

Δυστυχώς όμως η πρόσβαση των ανέργων και γενικά των ευάλωτων ομάδων:

-          σε υπηρεσίες ενεργοποίησης που θα τους επιτρέψουν είτε να αυτοαπασχοληθούν, είτε να ενταχθούν σε δράσεις κοινωνικής επιχειρηματικότητα

-          σε προγράμματα τυπικής και άτυπης μάθησης

-          σε δράσης ενίσχυσης της απασχολησιμότητας

παραμένουν γενικόλογες και χωρίς αναπτυξιακή κατεύθυνση, ενώ η έλλειψη περιφερειακών μηχανισμών για το συντονισμό των παρεμβάσεων και ουσιαστικής αξιοποίησης των πόρων είναι προφανής. Η παντελής έλλειψη εμπλοκής των αρμόδιων υπηρεσιών και δομών της Περιφέρειας όπως η Διεύθυνση Αναπτυξιακού Σχεδιασμού, η Δ/νση Πρόνοιας, το ΚΕΚΑΠΕΛ, στο σχεδιασμό των δράσεων, η «διάλυση» της αναπτυξιακής εταιρείας της Περιφέρειας και η μη εμπλοκή των δημοτικών αναπτυξιακών εταιρειών ή άλλων δομών στον όλο σχεδιασμό των δράσεων αποτελεί ένα ακόμη στοιχείο της ουσιαστικής αδυναμίας της Περιφερειακής Αρχής να παρέμβει αποτελεσματικά και με σχέδιο για να αντιμετωπίσει τα οξυμένα προβλήματα που αναφέρει η μελέτη. Πόσο μάλλον να διεκδικήσει πρόσθετους πόρους από τα εθνικά προγράμματα του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου ή και οριζόντιες ευρωπαϊκές δράσεις.

Ταυτόχρονα ο τρόπος με τον οποίο εφαρμόζεται εδώ και χρόνια η κοινωνική πολιτική από τη κεντρική διοίκηση δεν επιτρέπει να διοχετευθούν τα χρήματα εκεί που πρέπει ώστε να μειωθούν φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός. Επιπλέον η παράλληλη χρηματοδότηση των ίδιων δράσεων ταυτόχρονα από το εθνικό και από τα περιφερειακά προγράμματα με έναν οριζόντιο σχεδιασμό που δεν λαμβάνει υπόψη τις τοπικές ιδιαιτερότητες επιτείνει την αναποτελεσματικότητα. Απόψη μας ήταν και παραμένει η άποψη ότι  η κεντρική διοίκηση πρέπει να αποκτήσει στρατηγικό χαρακτήρα με αρμοδιότητα τη χάραξη πολιτικής και τη στήριξη των περιφερειακών και τοπικών φορέων να ετοιμάσουν τα στρατηγικά τους σχέδια, αλλά και τη συνεχή παρακολούθηση και αξιολόγηση της εφαρμογής της και το έλεγχο της επίτευξης των στόχων σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο.

Η παράταξη ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΖΩΗΣ με το ΑΙΓΑΙΟ καλεί για μια άλλη φορά την Περιφερειακή Αρχή να εκπονήσει ολοκληρωμένο σχέδιο οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής ανάπτυξης και να σταματήσει να φέρνει για ψήφιση επιμέρους σχέδια που εκπονούνται όχι γιατί αποτελούν τμήμα ενός σχεδίου αλλά τυπικό προαπαιτούμενο για να ανοίξουν οι χρηματοδοτήσεις.

Η παράταξη ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΖΩΗΣ με το ΑΙΓΑΙΟ καλεί τη Περιφερειακή Αρχή να φέρει προς συζήτηση στο Περιφερειακό Συμβούλιο το Επιχειρησιακό της Σχέδιο αφού το θέσει σε δημόσια διαβούλευση και συζήτηση στη Περιφερειακή Επιτροπή Διαβούλευσης -που πρέπει επιτέλους να συστήσει- πριν τη 1^η συνεδρίαση της Επιτροπής Παρακολούθησης του ΕΣΠΑ που θα γίνει υποχρεωτικά μέχρι τέλος Ιουνίου με σκοπό την εξειδίκευση του προγράμματος.   

Γιάννης Σπιλάνης

Περιφερειακός Σύμβουλος με τον συνδυασμό ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΖΩΗΣ με το ΑΙΓΑΙΟ

Αναπληρωτής Καθηγητής

Η ανάδειξη των νησιωτικών ταυτοτήτων, εργαλείο για την ανάπτυξη των νησιών: αξιοποιώντας τα χαρακτηριστικά των νησιών

Η εμπλοκή της Σάμου στη διεκδίκηση της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης για το 2021 μπορεί να έχει πολλαπλά οφέλη για το νησί και για το Β.Αιγαίο γενικότερα εφόσον ξεκινήσει μια ουσιαστική προσπάθεια αυτογνωσίας και ανάδειξης της ταυτότητας του νησιού όπως αυτή διαμορφώνεται δια μέσου των αιώνων. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να αποφύγει «πειρασμούς» που στο παρελθόν έδωσαν υψηλά κόστη για έργα με ιδιαίτερα χαμηλή προστιθέμενη αξία στους τόπους, πολλά από τα οποία μένουν κουφάρια.

Το 2013 προλόγισα με την ιδιότητα του ΓΓ Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής την έκδοση με τίτλο "Η συμβολή της ΓΓΑΙΝΠ στην έρευνα και ανάδειξη των νησιωτικών ταυτοτήτων" που εκδόθηκε στο πλαίσιο του ομώνυμου συνεδρίου για την ανακοίνωση των αρχαιολογικών και άλλων πολιτιστικών έργων που είχε χρηματοδοτήσει τη προηγούμενη δεκαετία.

Μεταξύ άλλων έγραφα: “Από τη σύσταση του το Υπουργείο Αιγαίου στόχευσε στην ανάδειξη των διαφορετικών πτυχών του αιγαιοπελαγίτικου πολιτισμού όπως αυτός αναπτύχθηκε δια μέσου των αιώνων και σημάδεψε τον χώρο αυτό με τοπία, μνημεία, κτήρια, οικιστικά σύνολα, αλλά και με όλα εκείνα τα στοιχεία του υλικού και άυλου πολιτισμού, δίνοντας έναν μοναδικό χαρακτήρα, μια μοναδική ταυτότητα στο Αρχιπέλαγος. Στοιχεία που όχι μόνο συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής όσων έχουν επιλέξει να κατοικούν στον ιδιαίτερο αυτό χώρο, αλλά δημιουργούν πόλους έλξης για επισκέπτες απ'όλο τον πλανήτη.

Η ανάδειξη των στοιχείων του πολιτισμού κάθε τόπου, σε συνδυασμό με τα φυσικά του χαρακτηριστικά αλλά και τους μύθους και τα ιστορικά στοιχεία που συνοδεύουν τη ζωή των ανθρώπων που έζησαν και πέθαναν πάνω σ'αυτά, επιτρέπει να αναδειχθεί η ξεχωριστή διαδρομή κάθε νησιού μέσα στη κοινή πορεία του μοναδικού αυτού συμπλέγματος. Κοινή πορεία που ξεκίνησε εκατομμύρια χρόνια πριν με το σχηματισμό των νησιών μέσα από φυσικές διεργασίες και συνεχίστηκε, πλέοντας το ένα δίπλα στο άλλο, γνωρίζοντας ακμή και παρακμή, δόξες και καταστροφές, πλούτο και φτώχεια, κατακτητές και ηγεμόνες. Αλληλουχία γεγονότων που άφησαν ανεξίτηλα τα ίχνη τους".

Η πρόταση που κατέθεσα δημόσια προς την Οργανωτική Επιτροπή «Σάμος Υποψήφια Πολιτιστική Πρωτεύουσα Ευρώπης 2021» για τη "Δημιουργία επισκέψιμου χώρου για τη "διήγηση" της ιστορίας της Σάμου" βρίσκεται μέσα σε αυτό το σκεπτικό. Θα το περιγράψω σε συντομία.

«Ενας τουρίστας όταν επισκέπτεται έναν τόπο συνήθως αγνοεί την ιστορία του ή την έχει πληροφορηθεί από τις ιστοσελίδες είτε του ίδιου του προορισμού, είτε του ταξιδιωτικού οργανισμού που προσπαθεί να τον «καθοδηγήσει» να τον εμπιστευτεί. 
Κάτι ανάλογο συμβαίνει και όταν φτάσει στον προορισμό. Η πληροφόρηση για μεν τους οργανωμένους τουρίστες γίνεται από τους tour leaders, ενώ για τους ταξιδεύοντες ατομικά από τουριστικούς οδηγούς και τοπικά τουριστικά γραφεία. Η πληροφορία αυτή είναι πλημμελής και στοχευμένη αφού αποσκοπεί στη πώληση υπηρεσιών. Συχνά βλέπει κανείς τουρίστες να περπατούν στο προορισμό προσπαθώντας να τον «διαβάσουν» μέσα από όσα βλέπουν σε συνδυασμό με όσα γνωρίζουν ή διαβάζουν. Ορισμένοι προορισμοί έχουν πινακίδες πληροφόρησης για περιοχές και μνημεία ιδιαίτερου ενδιαφέροντος. Οι περισσότερες όμως στερούνται τέτοιων υποδομών που έτσι κι’αλλιώς δεν μπορούν παρά να δώσουν περιορισμένη πληροφορία.

Αυτό μπορεί να θεραπευθεί μέσα από τη δημιουργία ενός χώρου που θα αφηγείται την ιστορία του τόπου, θα περιγράφει γεωλογικά μνημεία, χλωρίδα, πανίδα, σημαντικά ήθη και έθιμα αλλά και τη σύνδεση τους με την οικονομική και κοινωνική ζωή του τόπου και ότι άλλο κριθεί σημαντικό. Ταυτόχρονα θα δίνει εναύσματα για την επίσκεψη των αξιοθεάτων που διαθέτει ανάλογα με τα ενδιαφέροντα του επισκέπτη, ενώ θα μπορεί να διασυνδέεται με τα δρώμενα των εκδηλώσεων ή να έχει αναπαραστάσεις δρώμενων-εθίμων που συμβαίνουν σε άλλες εποχές. Το «κέντρο» αυτό μπορεί να αποτελεί σημείο αυτογνωσίας των ντόπιων και ενημέρωσης των επισκεπτών όλο το χρόνο, ανεξάρτητα των πολιτιστικών γεγονότων και άλλων εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων που υποχρεωτικά έχουν συγκεκριμένο διάστημα που συμβαίνουν ή που δεν μπορούν να αποτελούν αντικείμενο προσέγγισης τους από τουρίστες. Το «κέντρο» αυτό θα πρέπει να διαθέτει επίσης πωλητήριο βιβλίων, φωτογραφιών και άλλων ενθυμίων.

Για τη δημιουργία ενός χώρου με στόχο την «αποτύπωση» της ιστορίας και της ταυτότητα της Σάμου (πολιτιστική, περιβαλλοντική, παραγωγική κλπ) προτείνεται η αξιοποίηση της έκδοσης «Σάμος, Πατρίδα μου» που έχει γραφτεί με τη δομή της «εύπεπτης» αλλά ιδιαίτερα τεκμηριωμένης και αναλυτικής αφήγησης των διαφορετικών πτυχών της ιστορίας της Σάμου. Γράφτηκε για να καλύψει τις ανάγκες του μαθήματος της τοπικής ιστορίας που διδάχτηκε για κάποια χρόνια, ενώ διαβάζεται ευχάριστα και από μεγάλους. 
Με βάση το «σενάριο» του βιβλίου που αφηγείται ο Σάμιος γεωγράφος Νικάνορας μπορεί να φτιαχτεί μία «αφήγηση» της ιστορίας της Σάμου με αξιοποίηση όλων των παλαιών και σύγχρονων μέσων και τεχνικών με όποιο τρόπο κριθεί πρόσφορος δίνοντας έμφαση στα σημαντικότερα στοιχεία για τα οποία η Σάμος είναι περισσότερο γνωστή. Ταυτόχρονα θα πρέπει να δίνονται πληροφορίες για τα σημαντικά γεγονότα που συμβαίνουν στην ιστορία της ευρύτερης περιοχής ή ακόμη και παγκόσμια με ή και χωρίς επιρροή στη τοπική ιστορία. 
Για να υλοποιηθεί η δράση αυτή χρειάζεται να δημιουργηθεί μια ομάδα που γνωρίζει καλά τη τοπική ιστορία και να πλαισιωθεί από ανθρώπους που γνωρίζουν τη τεχνική δημιουργίας «μουσειακών χώρων» για το ευρύ κοινό.

Σχετική είναι η περίπτωση του Madeira Story Center που επισκέφθηκα πριν μερικά χρόνια. To Madeira Story Center είναι στεγασμένο σε ένα 3όροφο κτήριο στη παλαιά συνοικία της πρωτεύουσας Funchal. Στη είσοδο του παρουσιάζει τη γεωλογική γένεση του ηφαιστειακού αυτού νησιού και τα βασικά γεωγραφικά χαρακτηριστικά. Στη συνέχεια ανεβαίνεις στον 3ο όροφο όπου στο μπαλκόνι υπάρχουν τα βασικά είδη της χλωρίδας. Μετά μπαίνεις στο κτίριο και εκεί αρχίζει η περιγραφή της ιστορίας του νησιού από την ανακάλυψη του από τους θαλασσοπόρους μέχρι σήμερα. Η περιγραφή αυτή γίνεται κυρίως με πάνελς, κούκλες, φωτογραφίες, παιχνίδια, Η/Υ και όποιο άλλο μέσο θεωρήθηκε πρόσφορο για να κρατήσει το ενδιαφέρον του επισκέπτη.» (παρατίθενται κάποιες φωτογραφίες).

Επίσης ανατρέχοντας στο "παρελθόν" όταν είχαμε δουλέψει για τη Σάμο είχαμε καταθέσει προτάσεις για ανάδειξη της μοναδικότητας του Πυθαγόρα. Αυτές τις μοναδικότητες της Σάμου και του κάθε τόπου ας τις αναδείξουμε μαζί με τη ζωή και τα έργα των απλών ανθρώπων και τα μοναδικά ίχνη που άφησαν στους τόπους μας. Χρειάζεται να υπογραμμίσουμε ότι τα έργα αυτά απαιτούν πολύ μικρότερους προϋπολογισμούς από πολλά «σκληρά» έργα των οποίων η λειτουργικότητα και χρησιμότητα είναι πλήρως αμφισβητήσιμη, ενώ ενσωματώνουν γνώση και εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό και κατά συνέπεια δίνουν προστιθέμενη αξία που είναι σήμερα το ζητούμενο για τη χώρα μας. Φαντάζομαι ότι συνάδελφοι, ερευνητές και φοιτητές του Πανεπιστημίου Αιγαίου θα μπορούσαν να συμβάλουν σ’αυτή τη δημιουργική προσπάθεια οι πρώτοι μεταφέροντας γνώση και οι δεύτεροι αποκτώντας εμπειρίες.  

Με την ευκαιρία αυτή θα εκφράσω και μια ευχή: ανεξάρτητα του πως θα εξελιχθεί η υποψηφιότητα της Σάμου - και αν πετύχει τόσο το καλύτερο - να υπάρξει μια πρωτοβουλία για την κοινή ανάδειξη του μοναδικού φυσικού, πολιτιστικού και παραγωγικού πλούτου του Αιγαίου. Εδώ και χρόνια υποστηρίζουμε ότι τα συγκριτικά πλεονεκτήματα των νησιών είναι η φύση και ο πολιτισμός τους. Η πρώην Δ/νση Πολιτισμού του τ Υπουργείου Αιγαίου, στα 25 χρόνια λειτουργίας της, χρηματοδότησε μεταξύ άλλων εκδόσεις που έχουν χαρτογραφήσει αυτόν τον πλούτο. Παράλληλα έχουν γίνει και γίνονται καθημερινά προσπάθειες από επιστήμονες αλλά και απλούς ανθρώπους με γνώση αλλά και πάθος για το χώρο αυτό, συγκεντρώνοντας υλικό απίστευτης αξίας που χάνεται ανεκμετάλλευτο, ενώ παράλληλα "καταστρέφονται" τα ίχνη από μια αναπτυξιακή λογική που βασίζεται στην υπεραξία της γης και στο μπετόν.

Ας σκεφτούμε ότι η ανάπτυξη των νησιών μας μπορεί να αλλάξει πορεία αν πάψουμε να βλέπουμε τη νησιωτικότητα ως μειονέκτημα, αλλά ως μια μοναδικότητα, ένα πλεονέκτημα για αξιοποίηση.

Γ.Σπιλάνης 
Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου

Περιφερειακός Σύμβουλος με τον συνδυασμό ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΖΩΗΣ με το ΑΙΓΑΙΟ

Να μη θυσιαστεί η Χίος στο πρόσκαιρο βωμό της «υπεραξίας» του μπετόν

Γιάννης Σπιλάνης: Να μη θυσιαστεί η Χίος στο πρόσκαιρο βωμό της «υπεραξίας» του μπετόν

0

Ήταν ένας από τους συνοδούς καθηγητές των μεταπτυχιακών φοιτητών των Πανεπιστημίων Αιγαίου και Μονάχου που επισκέφθηκαν το νησί μας για να μελετήσουν το τουριστικό προφίλ της Χίου. Η εργασία τους, που βρέθηκε στο επίκεντρο της δημοσιότητας, ήταν η αφορμή για να μιλήσουμε με το Γιάννη Σπιλάνη. Πρώην Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Αιγαίου, νυν Περιφερειακός Σύμβουλος και μέλος του Περιφερειακού Επιστημονικού Συμβουλίου Έρευνας και Καινοτομίας, ο αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου Γιάννης Σπιλάνης μίλησε στην «Α» για το αεροδρόμιο, τις προοπτικές τουριστικής ανάπτυξης της Χίου, αλλά και την ανάγκη ορθολογικής διαχείρισης των φυσικών πόρων.

Ο καθηγητής Γιάννης Σπιλάνης

Η εργασία των μεταπτυχιακών φοιτητών των Πανεπιστημίου Αιγαίου και Μονάχου για τον Τουρισμό στη Χίο σχολιάστηκε εκτενώς στα Μέσα και στα Κοινωνικά Δίκτυα και κυρίως η αναφορά για το μήκος του αεροδιαδρόμου της Χίου. Αρκετοί υποστήριξαν ότι ήταν άστοχη η «σύγκριση» με το αεροδρόμιο του Λονδίνου…
Όπως έχω δηλώσει από την αρχή στόχος της εργασίας των φοιτητών των Πανεπιστημίων Αιγαίου και Μονάχου που έγινε υπό της επίβλεψη των γερμανών συναδέλφων είχε ως κύριο στόχο να «δουν» τον προορισμό «Χίος» με τα μάτια του «εξωτερικού» επισκέπτη και να διατυπώσουν τις απόψεις τους με βάση τις δικές τους αντιλήψεις – αντιλήψεις ενός εν δυνάμει τουρίστα από τη μεγαλύτερη αγορά για τη χώρα μας- αλλά και την επιστημονική εμπειρία τους. Το θέμα του αεροδρομίου τέθηκε σε διάφορες συζητήσεις που έγιναν κατά την επίσκεψη τους και έψαξαν μόνοι τους να δουν τι συμβαίνει και αναφέρεται συχνά ως εμπόδιο για την τουριστική ανάπτυξη της Χίου. Στην έρευνα τους διαπίστωσαν ότι το μήκος του διαδρόμου του αεροδρομίου της Χίου έχει το ίδιο ακριβώς μήκος με αυτόν της πόλης του Λονδίνου που εξυπηρετεί 3,6 εκ επιβάτες ετήσια. Αυτό που σημείωσαν ήταν ότι προφανώς έχει μήκος ανεπαρκές για όλους τους τύπους των αεροπλάνων, αλλά μάλλον δεν είναι αυτό το πραγματικό εμπόδιο για τη τουριστική ανάπτυξη αλλά η ανεπάρκεια και η «ασάφεια» του προσφερόμενου προϊόντος.

Για την επέκταση του αεροδρομίου της Χίου έχουν δαπανηθεί τα τελευταία χρόνια 26,5 εκατομμύρια ευρώ για απαλλοτριώσεις, ενώ για την ολοκλήρωση της επέκτασης (σύμφωνα με δημοσιεύματα που επικαλούνται πηγές από την ΥΠΑ) θα απαιτηθούν σχεδόν άλλα τόσα. Στην έρευνα των φοιτητών το θέμα των υποδομών παρουσιάστηκε ως δευτερεύων παράγοντας για τα φτωχά αποτελέσματα στον Τουρισμό. Η νέα κυβέρνηση δήλωσε ότι προχωράει σε συγκέντρωση όλων των στοιχείων για να αποφασίσει τι μέλει γενέσθαι για το αεροδρόμιο. Τι πιστεύετε ότι πρέπει να γίνει;
Δυστυχώς στη χώρα μας ξοδεύονται τεράστια ποσά για μελέτες και έργα υποδομών αυτά που οι πολλοί ονομάζουν αναπτυξιακά, αλλά εγώ τα ονομάζω έργα «ασφάλτου και τσιμέντου» με μεγάλους προϋπολογισμούς (που συνήθως τους υπερβαίνουν) και πολλές φορές δεν υλοποιούνται, δεν ολοκληρώνονται ή δεν αξιοποιούνται. Συχνά δεν υπάρχει καμία μελέτη χωροθέτησης, καταλληλότητας της περιοχής και πάνω απ’όλα σκοπιμότητας σε ότι αφορά στη χρήση και στην απόδοση τους. Η αδυναμία ορθολογικού σχεδιασμού αποτελεί μια κακοδαιμονία της χώρας που την πληρώνουμε ακριβά σήμερα όλοι μας. Η Χίος έχει ένα σημαντικό μερίδιο σε τέτοια έργα όπως είναι ο αγωγός του Ναγού, η μαρίνα, φράγματα μεγάλης κλίμακας σε ακατάλληλες θέσεις αντί μικρών φραγμάτων ανάσχεσης, το λιμάνι των Μεστών που μετά την ολοκλήρωση του παραμένει ανενεργό και άλλα παρόμοια.

Σε ότι αφορά τη συσχέτιση που επικαλούνται χρόνια πολλοί φορείς μεταξύ του μεγέθους του αεροδρομίου και της τουριστικής ανάπτυξης, είχα εκφραστεί παλαιότερα ότι είναι υπερβολική. Η απάντηση των γερμανών φοιτητών ήταν ακόμη περισσότερο κάθετη: η Χίος είναι άγνωστη στη Γερμανία, ανύπαρκτη στο διαδίκτυο. Δεν έχει προϊόν και τουριστική εικόνα. Πως θα έρθουν τουρίστες; Σε ότι αφορά το αεροδρόμιο πιστεύω ότι θα έπρεπε να είχαν εξαντληθεί οι δυνατότητες των σημερινών εγκαταστάσεων πριν δαπανηθούν τόσο μεγάλα ποσά για να δούμε αν θα υπάρξει τουριστική ανάπτυξη. Αν είχαν δαπανηθεί τα χρήματα που αναφέρεται προς αυτή τη κατεύθυνση θα είχαν γίνει «θαύματα». Σε ότι αφορά την εξεύρεση πόρων για ολοκλήρωση του έργου αυτή φαίνεται ιδιαίτερα δύσκολη αφού στο ΕΣΠΑ δεν εντάσσονται τα έργα αυτά και εθνικοί πόροι δεν υπάρχουν. Θα εξαρτηθεί μάλλον από τη πρόθεση της κυβέρνησης να το παραχωρήσει μαζί με τα άλλα περιφερειακά αεροδρόμια και του επιχειρηματία που θα τα αναλάβει, αν θέλει να επενδύσει. Εκεί θα φανεί και η βιωσιμότητα της επένδυσης.

Η περιήγηση στη Χίο που πραγματοποιήσατε μαζί με τους φοιτητές (Μεσαιωνικά χωριά, μαστίχια, Βολισσός, Άγιο Γάλας, πεζοπορία κτλ) θεωρήθηκε από πολλούς ως στοχευμένη στον λεγόμενο Εναλλακτικό Τουρισμό. Το τουριστικό μέλλον της Χίου βρίσκεται στις Ειδικές και Εναλλακτικές μορφές τουρισμού;
Η επίσκεψη προς τη νότια Χίο ξεκίνησε από τον Καρφά και την Αγ. Φωτεινή γιατί από την αρχική έρευνα που είχαν κάνει οι Γερμανοί στο διαδίκτυο γνώριζαν ότι ήταν ο σημαντικότερος προορισμός σε ότι αφορά τον αριθμό διαθέσιμων κλινών, ενώ είχαν ήδη δει και τη πόλη που είναι ο δεύτερος σε μέγεθος προορισμός. Πρόθεση τους ήταν να αποκτήσουν μια σφαιρική εικόνα όσο γινόταν στον περιορισμένο χρόνο που διέθεταν δίνοντας όμως έμφαση στα ιδιαίτερα-μοναδικά χαρακτηριστικά του νησιού. Όπως μάλιστα υπογράμμισαν στη παρουσίαση τους, οι προτάσεις τους στηρίχθηκαν κυρίως σε ότι θεώρησαν ότι αποτελούν τις μοναδικότητες της Χίου (πχ. μαστίχα, ναυτοσύνη, Νέα Μονή κλπ) αλλά και σε συνδυασμούς στοιχείων που δίνουν μια μοναδικότητα, μια αυθεντικότητα (πχ. περιοχή Αμανής). Αποψη τους ήταν ότι με δεδομένο τον υψηλό παγκόσμιο ανταγωνισμό που υπάρχει στον τουρισμό η Χίος πρέπει να στηριχθεί σ’αυτά τα στοιχεία. Εγώ συνήθως θέτω την ερώτηση διαφορετικά αλλά έχει τον ίδιο στόχο: «Για ποιο λόγο ένας υποψήφιος τουρίστας να επιλέξει τη Χίο για τις διακοπές του ανάμεσα σε χιλιάδες προορισμούς;». Η απάντηση είναι κοινή: διαφορετικότητα στη προσφορά, ποιότητα στο προϊόν και η δημιουργία της αντίστοιχης φήμης (branding).

Παραλία Τραχήλι

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι το μέγεθος της Χίου είναι τέτοιο ώστε να μπορεί να επενδύσει τόσο στο Μαζικό τουρισμό, όσο και στον Εναλλακτικό. Είναι εφικτό ένα τέτοιο σενάριο ή ο μαζικός τουρισμός θα αλλοιώσει το περιβάλλον και την αυθεντικότητα που αναζητούν οι εναλλακτικοί τουρίστες;
Το ερώτημα είναι ακόμη περισσότερο βαθύ και αφορά στο είδος της ανάπτυξης που επιθυμούν οι κάτοικοι και κατά πόσο αυτό είναι εφικτό σε μια χώρα όπως η Ελλάδα. Μάλιστα σε μια εποχή που ο μαζικός τουρισμός αναπτύσσεται ραγδαία σε ανταγωνιστικούς προορισμούς με χαμηλό κόστος εργασίας όπως πχ η Τουρκία, έχοντας δημιουργήσει πολλά προβλήματα από τις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας σε πολλούς μαζικούς προορισμούς της χώρας μας όπως η Κως, η Ρόδος, η Κρήτη, η Κέρκυρα, η Ζάκυνθος με πολλές επιχειρήσεις να κλείνουν ή να βρίσκονται στο χείλος της χρεοκοπίας και να συντηρούνται με τουρίστες των 30 και 40 ευρώ την ημέρα, αποτελεί ερώτημα γιατί η Χίος να θέλει να επενδύσει τώρα στον μαζικό τουρισμό παραλίας. Από έρευνες που έχουμε κάνει στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου προκύπτει ότι οι Τουρ Οπερέϊτορ, που γνωρίζουν πολύ καλά την αγορά, προτείνουν «πακέτα» εναλλακτικού τουρισμού σε τριπλάσια τιμή από εκείνη του μαζικού τουρισμού. Αντίστοιχη στρατηγική ακολουθείται για τα τρόφιμα ποιότητας σε σχέση με τα ομόλογα τους μαζικής παραγωγής. Εμείς γιατί να επιμένουμε να «αναλώσουμε» τη χώρα μας και ειδικότερα το Αιγαίο στο βωμό του μαζικού τουρισμού; Ποιος θα ισχυριστεί ότι η Χίος δεν έχει προδιαγραφές αντίστοιχες με εκείνες ενός προϊόντος delicatessen; Ας αξιοποιήσουμε λοιπόν τα πολιτιστικά, τα περιβαλλοντικά και τα παραγωγικά χαρακτηριστικά της Χίου και κάθε νησιού της χώρας μας αναδεικνύοντας την ταυτότητα του παράγοντας προϊόντα υψηλής ποιότητας και προστιθέμενης αξίας αντί να τα θυσιάσουμε στο πρόσκαιρο βωμό της «υπεραξίας» του μπετόν και της εκποίησης της γης. Ας παραδειγματιστούμε από την Τοσκάνη και άλλους κεντρικο-ευρωπαϊκούς προορισμούς που έχοντας επενδύσει προς αυτή τη κατεύθυνση υποδέχονται εκατομμύρια τουριστών (εγχώριων και αλλοδαπών) αξιοποιώντας μια ζήτηση που συνεχώς διευρύνεται.

Αν και η έρευνα των φοιτητών αφορά στην άποψη των Γερμανών υποψήφιων επισκεπτών της Χίου, ποια η γνώμη σας για το αυξανόμενο τουριστικό ρεύμα προς τη Χίο από την Τουρκία. Με ποιες κινήσεις θα μπορέσει η Χίος να επωφεληθεί περισσότερο απ’ ότι σήμερα.
Όπως αναφέρθηκε και στη παρουσίαση το θέμα των επισκεπτών από τη Τουρκία δεν αναλύθηκε, αφού έχει μια βάση τελείως διαφορετική από εκείνη στην οποία στήριξαν τη δική τους έρευνα και αφορούσε τους τουρίστες της Ευρώπης. Η τουρκική αγορά λόγω γειτνίασης και άλλων χαρακτηριστικών των τουριστών πρέπει να εξεταστεί εντελώς διαφορετικά σε ότι αφορά πολλά στοιχεία όπως την εποχικότητα, το είδος του προϊόντος που επιθυμούν κλπ

Η συζήτηση για τον Τουρισμό συνήθως επικεντρώνεται στα ποσοτικά μεγέθη και σπανίως λαμβάνει υπόψη τη φέρουσα ικανότητα του νησιού, την ίδια στιγμή που δεν έχουμε αντιμετωπίσει κάποια σοβαρά ζητήματα όπως το υδρευτικό και το ενεργειακό.
Δυστυχώς αυτό αποτελεί ένα εθνικό πρόβλημα εξ αιτίας της στάσης των εθνικών αρχών και των φορέων του τουρισμού που ο καθένας για τους δικούς του λόγους αναφέρονται σχεδόν αποκλειστικά στους αριθμούς των αφικνούμενων τουριστών για να αποδείξουν την ορθότητα της πολιτικής τους. Σκόπιμα υποβάθμιζαν πάντα την οικονομική απόδοση του τουρισμού (η ημερήσια δαπάνη των ξένων τουριστών στην Ελλάδα μειώνεται διαρκώς ενώ στο Β.Αιγαίο βρίσκεται στο ιδιαίτερα χαμηλό 52,3€ την ημέρα ανα διανυκτέρευση), την απασχόληση που δημιουργεί και τα ποιοτικά της χαρακτηριστικά, ενώ ξεχνούσαν παντελώς θέματα που σχετίζονται με το περιβάλλον και τη ποιότητα ζωής τουριστών και κατοίκων. Όμως, ούτε οι τοπικές κοινωνίες έδειξαν ιδιαίτερη ευαισθησία στα θέματα αυτά: δεν είναι τυχαίο ότι η διαχείριση απορριμμάτων βρίσκεται σε όλη τη χώρα στη κατάσταση που βλέπουμε καθημερινά, θέματα όπως η παράνομη δόμηση, η καταπάτηση αιγιαλών και άλλων δημόσιων χώρων συνεχίζονται, η υποβάθμιση του τοπίου και της αισθητικής μέσα από τις νέες κατασκευές ακόμη και σε προστατευόμενες περιοχές υψηλής ποιότητας δεν αποτελούν θέματα προτεραιότητας, έστω και αν υποβαθμίζουν ανεπιστρεπτί μοναδικούς φυσικούς και πολιτιστικούς πόρους. Μέσα σ’αυτό το πλαίσιο, η εξάντληση των φυσικών πόρων μέσα από τη διαρκή αύξηση της κατανάλωσης δεν φαίνεται να αποτελεί πρόβλημα και η έλλειψη κάθε πρόθεσης για καλύτερη διαχείρισης των πόρων σε ανεπάρκεια, όπως η γη, το νερό και η ενέργεια στα νησιά δεν φαίνεται να έχουν τη σημασία που τους πρέπει. Αντίθετα εξακολουθεί να υπάρχει η πεποίθηση ότι μπορούμε να παράγουμε όσο νερό και ενέργεια θέλουμε για να καλύπτουμε τις αυξανόμενες ανάγκες μας με όποιο περιβαλλοντικό και οικονομικό κόστος.

Συνέντευξη που δημοσιεύθηκε στην ΑΠΛΩΤΑΡΙΑ - Χίος (http://www.aplotaria.gr/spilanis-chios-tourism/) στις 10/5/2015