Τελετή Παράδοσης – Παραλαβής ΓΓΑΙΝΠ 25/7/12

Αποτελεί ιδιαίτερη τιμή για μένα η επιλογή μου από τους εταίρους στη Κυβέρνηση Εθνικής Συνευθύνης και τον Υπουργό Ναυτιλίας και Αιγαίου κ. Μουσουρούλη να υπηρετήσω την ανάπτυξη του νησιωτικού χώρου και ειδικά των νησιών του Αιγαίου. Εναν τομέα που -όπως γνωρίζουν οι περισσότεροι από σας- ερευνώ και υπηρετώ από τα φοιτητικά μου χρόνια μέχρι και σήμερα.

Δεν μπορώ ακόμη να κρύψω τη συγκίνηση μου γιατί επιστρέφω στο χώρο από τον οποίο ξεκίνησα την επαγγελματική μου σταδιοδρομία. 

Η νέα πολιτική ηγεσία του Υπουργείου και εγώ προσωπικά έχουμε πλήρη συναίσθηση των δυσκολιών του έργου που αναλαμβάνουμε:

-          Με δεδομένη την οικονομική και κοινωνική κρίση στην Ελλάδα και ειδικά στον νησιωτικό χώρο γεγονός που έχει δημιουργήσει σοβαρότατα προβλήματα επιβίωσης σε κατοίκους και επιχειρήσεις,

-          Με δεδομένους τους περιορισμένους πόρους που διαθέτει η ΓΓΑΝΠ αφού η πρωτοφανής δημοσιονομική κρίση της χώρας έχει περιορίσει δραματικά τη χρηματοδότηση από εθνικούς πόρους ενώ μέχρι τώρα ελάχιστα έχει εμπλακεί σε ευρωπαϊκά προγράμματα,

-          Με δεδομένη τη χρόνια δυσκολία της ΓΓΑΝΠ να παίξει αποτελεσματικά το ρόλο και να ικανοποιήσει το σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκε πριν από 27 χρόνια μέσα στην υπάρχουσα διοικητική δομή της χώρας αλλά και στη νοοτροπία λειτουργίας της ελληνικής διοίκησης.

Σήμερα η κοινωνία μας παρακολουθεί, πολιτικό σύστημα και δημόσιους λειτουργούς, με αγωνία αλλά και δυσπιστία. Αγωνία γιατί γνωρίζει ότι η έξοδος από τη κρίση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την αποτελεσματικότητα του δημόσιου τομέα, αλλά και δυσπιστία για το κατά πόσο μπορούμε να ξεπεράσουμε χρόνια προβλήματα που τον ταλανίζουν και αποτελούν έναν από τους παράγοντες που έφεραν τη χώρα στη σημερινή κατάσταση. Η κοινωνία απαιτεί περισσότερο σήμερα παρά ποτέ όπως το Δημόσιο Συμφέρον αποτελεί την κινητήρια δύναμη της καθημερινής μας δράσης.

Σήμερα πολιτική ηγεσία και δημόσιοι λειτουργοί οφείλουμε να ξαναδούμε το ρόλο, τη δομή και τη λειτουργία της ΓΓΑΝΠ με βάση το σημερινό διοικητικό πλαίσιο, τις πολιτικές που ασκούνται σε ΕΕ και Ελλάδα, τις νέες τεχνολογίες, τις σημερινές ανάγκες των νησιών, τις παγκόσμιες οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές εξελίξεις. Η ενίσχυση του θεσμού της α’βάθμιας αυτοδιοίκησης, η δημιουργία της αυτοδιοικούμενης περιφέρειας και της αποκεντρωμένης διοίκησης, οι μεγάλες μεταβολές που δρομολογούνται στη δομή και στη λειτουργία της ελληνικής δημόσιας διοίκησης, οι ευρωπαϊκές και εθνικές τομεακές και περιφερειακές πολιτικές που συνεχώς μεταβάλλονται, οι ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίας μέσα σε ένα διαφορετικό μοντέλο (αυτό της βιώσιμης ανάπτυξης που δίνει έμφαση στη ποιότητα ζωής και στην ευημερία), η κλιματική αλλαγή, η επανάσταση στις τηλεπικοινωνίες αποτελούν μέρος του πλαισίου το οποίο πρέπει να λάβουμε υπόψη μας σε ότι σχεδιάσουμε.

Οι προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης στο τομέα που παρουσίασε ο Υπουργός Ναυτιλίας και Αιγαίου κ.Μουσουρούλης εστιάζουν κύρια στην ανάγκη της ανάδειξης της έννοιας της νησιωτικότητας που τυγχάνει αναφοράς τόσο στη Συνθήκη της Λισαβόνας όσο και στο ελληνικό Σύνταγμα. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των νησιών πρέπει να αξιοποιηθούν ώστε να αποτελέσουν και πάλι τα στοιχεία για μια νέα διαφορετική αναπτυξιακή πορεία μέσα στις προκλήσεις που θέτει ο 21^ος αιώνας. Με βάση αυτά τα δεδομένα η ΓΓΑΝΠ καλείται να εφαρμόσει μια ειδική αναπτυξιακή πολιτική για το νησιωτικό χώρο αναπροσανατολίζοντας τη δράση της σε 3 επίπεδα, ευρωπαϊκό, εθνικό, περιφερειακό:

Ø  Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, θα γίνει προσπάθεια να πεισθούν Εταίροι και Ευρωπαϊκή Ενωση για την αναγκαιότητα εφαρμογής ειδικής πολιτικής για τα ευρωπαϊκά νησιά όπως ορίζει το άρθρο 174 της Συνθήκης της Λισαβόνας. Η πολιτική αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει τόσο ειδικά μέτρα στις κλαδικές πολιτικές προσαρμοσμένα στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του νησιωτικού χώρου αλλά και ειδικές χρηματοδοτήσεις στο πλαίσιο της πολιτικής της συνοχής με βασικό στόχο την ενίσχυση της ελκυστικότητας των νησιών. Στο στόχο της Ευρώπης για το 2020 για έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς μεγέθυνση, αντιπαραθέτουμε τους στόχους για ποιοτικά, πράσινα και ίσων ευκαιριών νησιά. Για το λόγο αυτό θα χρειαστεί να αναλάβουμε πρωτοβουλίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ε. Κοινοβούλιο, Επιτροπή των Περιφερειών, Επιτροπή Νησιών κλπ) σε συνεργασία με τους εκπροσώπους των ενδιαφερόμενων φορέων (αυτοδιοίκηση, επιμελητήρια, ξενοδόχοι, αγροτικοί συνεταιρισμοί κλπ) ώστε να υιοθετηθούν πολιτικές και δράσεις που θα επιστρέψουν στα νησιά να συμβαδίσουν με τις ηπειρωτικές περιφέρειες της ΕΕ.

Ø  Σε εθνικό επίπεδο θα επιχειρηθεί να υπάρξουν οι προσαρμογές στις κλαδικές πολιτικές που να λαμβάνουν υπόψη τους τις ιδιαιτερότητες των νησιών με βάση την εκτίμηση επιπτώσεων των κανονιστικών παρεμβάσεων της διοίκησης στα νησιά όπως ορίζει το άρθρο 101 του Συντάγματος σε οργανωμένη διαβούλευση με Υπουργεία και άλλους φορείς. Παράλληλα θα επιδιωχθεί η αξιοποίηση λιμναζόντων ευρωπαϊκών κονδυλίων με οριζόντιες παρεμβάσεις ώστε να αντιμετωπιστούν κοινά προβλήματα των νησιών σε θέματα Υπηρεσιών Δημοσίου Συμφέροντος όπως οι μεταφορές, η ενέργεια, η υγεία, η εκπαίδευση κλπ, η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των νησιωτικών επιχειρήσεων σε καίριους αναπτυξιακούς τομείς όπως ο τουρισμός και η γεωργία με την αξιοποίηση των τοπικών χαρακτηριστικών, αλλά και η προστασία του περιβάλλοντος.

Ø  Σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο θα υπάρξει συνεργασία για την μεταφορά της απαραίτητης τεχνογνωσίας και στήριξη των τοπικών φορέων ώστε να αξιοποιήσουν αποτελεσματικά υφιστάμενα και νέα εργαλεία για μια βιώσιμη αναπτυξιακή στρατηγική.

Η νέα αυτή στρατηγική βασίζεται στην εκπόνηση ολοκληρωμένης νησιωτικής πολιτικής με κύριο μοχλό τη ΓΓΑΝΠ γεγονός που απαιτεί αλλαγή βηματισμού τόσο στη καθημερινή μας λειτουργία, στον τρόπο συνεργασίας της με τους φορείς των νησιών αλλά και τον υπόλοιπο κρατικό μηχανισμό, όσο και σε μια ενεργή παρουσία σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αξιοποιώντας τη γνώση που έχει αποκτηθεί από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Η συνεργασία αυτή θα διευρυνθεί, ενώ θα καταβληθεί κάθε προσπάθεια να λειτουργήσει και το Ινστιτούτο Νησιωτικής Πολιτικής που ιδρύθηκε με τον «Καλλικράτη» ειδικά για το λόγο αυτό.

Προϋπόθεση όλων αυτών είναι η άμεση κινητοποίηση του δυναμικού της ΓΓΑΝΠ. Δεν αποτελεί υπερβολή να υπογραμμιστεί ότι δεν υπάρχει ούτε μια μέρα για χάσιμο ώστε να γίνει έγκαιρα η επεξεργασία και να τεθεί σε εφαρμογή το Επιχειρησιακό Σχέδιο της ΓΓΑΝΠ με σαφείς στόχους και άξονες δράσης αλλά και απτά αποτελέσματα στους αποδέκτες της πολιτικής (που είναι κυρίως οι φορείς των νησιών, αλλά και οι επιχειρήσεις και οι πολίτες). Όλα αυτά πρέπει να στηθούν πάνω σε μια νέα λογική όπως απαιτούν οι σύγχρονες απόψεις για το ρόλο και τη λειτουργία της διοίκησης. Το πλαίσιο του Στρατηγικού Σχεδίου Ανάπτυξης και οι κύριοι άξονες της Νησιωτικής Πολιτικής θα πρέπει να είναι έτοιμα σύντομα ώστε να παρουσιαστούν από τον Υπουργό για διαβούλευση και δημιουργία συναντίληψης με τους εταίρους, τοπικούς, περιφερειακούς, εθνικούς και ευρωπαϊκούς.

Οι ευκαιρίες για τη χώρα, τα νησιά και την ΓΓΑΝΠ έχουν εξαντληθεί και πρέπει να κινηθούμε όλοι γρήγορα και αποτελεσματικά με γνώμονα πάντα το Δημόσιο Συμφέρον για να αλλάξει η πορεία των πραγμάτων. Ελπίζω ότι και εγώ θα μπορέσω να βάλω ένα λιθαράκι σ’αυτή τη προσπάθεια και ευελπιστώ ότι θα έχω την συνεργασία όλων σας, αλλά και όλων των νησιωτών.

Γιάννης Σπιλάνης

Δρ. Οικονομολόγος – Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου

ΓΓ. Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής