Περιφερειακό Σχέδιο Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων: ένα άλλο σχέδιο ……χωρίς σχέδιο

Ένα άλλο σχέδιο της παρούσας Περιφερειακής Αρχής έρχεται για ψήφιση με την ίδια λογική όπως και τα προηγούμενα: αποτελεί προαπαιτούμενο για να μην σταματήσουν οι χρηματοδοτήσεις (στη συγκεκριμένη περίπτωση του ΕΣΠΑ) και όχι για να αντιμετωπίσουν ένα υπαρκτό πρόβλημα. Εχουν προηγηθεί τα σχέδια για τον πολιτισμό, για τον τουρισμό, για την αντιμετώπιση της φτώχειας, για τους Ρομά κλπ. Αποκορύφωμα ήταν το Στρατηγικό Σχέδιο της Περιφέρειας που συντάχθηκε απλώς γιατί ήταν προαπαιτούμενο. Και μετά τέλος. Και ας είναι ο υποχρεωτικός μπούσουλας για το ετήσιο τεχνικό πρόγραμμα, τις δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού και κυρίως για την καθημερινή λειτουργία της Περιφέρειας. Ψιλά γράμματα θα πείτε.

Ειδικά όταν επικαιροποιείται ένα σχέδιο δράσης, όπως είναι το ΠΕΣΔΑ, υπάρχουν ορισμένα υποχρεωτικά βήματα:

-          Πρώτα, εξετάζεται ο βαθμός υλοποίησης του προηγούμενου σχεδίου και διερευνώνται οι λόγοι που δεν επιτεύχθηκαν οι στόχοι. Όχι τόσο για να αποδοθούν πολιτικές ευθύνες σε όσους απέτυχαν να υλοποιήσουν όσα είχαν σχεδιάσει, αλλά για να αποκαλυφθούν τα «λάθη» του προηγούμενου σχεδιασμού και της πολιτικής που υπήρξε για την υλοποίηση του, έτσι ώστε να μην επαναληφθούν. Αν διαβάσει κανείς το κείμενο των μελετητών βλέπει αναφορές στα προβλήματα που υπήρξαν χωρίς να αναλύονται τα εμπόδια που δεν επέτρεψαν να υλοποιηθεί ούτε το 20% του προηγούμενου σχεδίου. Δεν φαίνεται όμως τα λάθη αυτά να έχουν ληφθεί υπόψη στον νέο σχεδιασμό. Αντίθετα βλέπει κανείς να επαναλαμβάνονται με την ίδια ή ακόμη μεγαλύτερη ένταση.

-          Δεύτερο, εξετάζεται το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο σε ευρωπαϊκό και εθνικό πλαίσιο το οποίο είναι υποχρεωτικό. Στη συγκεκριμένη περίπτωση το ευρωπαϊκό πλαίσιο έχει γίνει πολύ πιο αυστηρό σε ότι αφορά τη μείωση παραγωγής αποβλήτων και το ποσοστό που επιτρέπεται να πηγαίνει για ταφή, ενώ το εθνικό πλαίσιο βάζει κανόνες για το πώς θα υλοποιηθούν οι στόχοι αυτοί. Και ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προωθεί τη Κυκλική Οικονομία (με την οποία συμφωνεί και η κα Περιφερειάρχης όπως μας έγραψε στο ΔΤ από τη πρόσφατη συμμετοχή της σε σχετικό συνέδριο στη Κρήτη), εμείς εδώ παλεύουμε να κλείσουμε τους ΧΑΔΑ και να σταματήσουμε την ανεξέλεγκτη απόθεση σκουπιδιών.

-          Τρίτο, γίνεται μια σοβαρή εκτίμηση των παραγόμενων στερεών αποβλήτων και της εκτίμησης της μελλοντικής παραγωγής με αξιόπιστα σενάρια ώστε να διερευνηθούν οι εναλλακτικές τεχνικές λύσεις και να εκτιμηθούν ρεαλιστικοί στόχοι. Τι να υποθέσουμε όταν διαβάζουμε στη μελέτη το πώς έχουν εκτιμηθεί οι όγκοι των αποβλήτων και η σύσταση τους ή ότι τα πληθυσμιακά μεγέθη υπολογίζονται με βάση την απογραφή του 2001 (σ. 25 της μη τεχνικής έκθεσης). Βέβαια όταν διαβάζουμε στο σχέδιο ότι «Τα απόβλητα που θα οδηγούνται για ταφή θα πρέπει να είναι ποσοτικά τα λιγότερα δυνατά» παίρνουμε μια καλή γεύση πως αντιλαμβάνονται τη στοχοθεσία και τον σχεδιασμό συνολικά. Και βέβαια δυσκολευόμαστε να αντιληφθούμε το πώς η εισήγηση που ήρθε σήμερα για ψήφιση αναφέρει ως στόχο ανακύκλωσης των αστικών αποβλήτων  το 75%  όταν ούτε οι στόχοι του προηγούμενου προγράμματος δεν θα μπορέσουν να καλυφθούν ούτε μέχρι το 2020. 

-          Τέταρτο, εξετάζεται με ποιόν τρόπο θα υλοποιηθούν οι στόχοι, δηλαδή με ποιο ανθρώπινο δυναμικό, με ποιους πόρους και με ποιο θεσμικό πλαίσιο. Στην  εισηγητική έκθεση διαβάζουμε ότι δεν έχει αποφασιστεί αν θα υπάρξει Μονάδα Επεξεργασίας Αποβλήτων (μονάδες με μεγάλο κόστος κατασκευής και υψηλό λειτουργικό κόστος που θα επιβαρύνει τους πολίτες) ή όχι, επιλογή που επηρεάζει καθοριστικά όλο τον σχεδιασμό σε ότι αφορά τα έργα αλλά και το πώς καλούνται να ενεργοποιηθούν οι πολίτες στη προσπάθεια επίτευξης των στόχων.

-          Πέμπτο, για να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις επιτυχίας ενός τέτοιου σχεδίου χρειάζεται να εμπλακούν στο σχεδιασμό του οι άμεσα ενδιαφερόμενοι όπως είναι οι δήμοι, οι διαφορετικές ομάδες επιχειρηματιών (έμποροι, ξενοδόχοι, εστιάτορες, αγρότες, κτηνοτρόφοι), οι περιβαλλοντικές οργανώσεις και οι απλοί πολίτες, προτείνοντας δράσεις που θα συνέβαλαν προς τη κατεύθυνση επίτευξης των στόχων. Ο νόμος του Καλλικράτη προέβλεψε για το λόγο αυτό τη λειτουργία της Περιφερειακής Επιτροπής Διαβούλευσης που όμως η Περιφερειακή Αρχή φρόντισε να απονομιμοποιήσει και να την αφήσει στην αδράνεια. Αλλά το σχέδιο δεν προβλέπει ούτε καν δράσεις ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης έστω και αν αυτές μπορούν να χρηματοδοτηθούν από το ΕΣΠΑ.  

Αναρωτιόμαστε για το πόσο και η Περιφερειακή Αρχή του Β.Αιγαίου αντιμετωπίζει με σοβαρότητα θέματα όπως αυτό της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων για τα οποία τα πρόστιμα που ήδη πληρώνουμε ως χώρα είναι μεγάλα και κινδυνεύουν να γίνουν ακόμη μεγαλύτερα, αλλά και παράλληλα αποτελούν τον πρώτο παράγοντα δυσαρέσκειας των τουριστών. Διαπιστώνεται για μια ακόμη φορά με πόση προχειρότητα η σημερινή περιφερειακή αρχή διαχειρίζεται ζωτικά θέματα ακολουθώντας τα βήματα των προηγούμενων που προτιμούσαν να χαϊδεύουν αυτιά μαζεύοντας ψήφους αντί να αντιμετωπίζουν προβλήματα. Το παράδειγμα των ελαιοτριβείων και της διαχείρισης των αποβλήτων τους μας επιβεβαιώνει απόλυτα και δίνει μια πρόγευση για το τι θα ακολουθήσει και στο θέμα των στερεών αποβλήτων. Αυτή είναι η φυσική συνέπεια των επιλογών της Περιφερειακής Αρχής που αντί να αντιμετωπίζει προβλήματα, απλά ….σπρώχνει τα σκουπίδια κάτω από το χαλί.  Η ανεξέλεγκτη  απόρριψη των αδρανών, αποτελεί ένα ακόμη πρόβλημα που …. θα λυθεί αφού δεν κατασκευάστηκαν μέχρι σήμερα οι σχεδιασμένοι ΧΥΤΑ που βρίσκονται …ακόμη στη διαδικασία αδειοδότησης, με αποτέλεσμα τα αδρανή να πέφτουν στους χείμαρρους, αυτοί να πλημυρίζουν και οι υπεύθυνοι «κατόπιν εορτής» να χύνουν «κροκοδείλια δάκρυα» πάνω από τις κατεστραμμένες περιουσίες.

Τέλος η Περιφερειακή Αρχή δεν φρόντισε να αναδείξει το πρόβλημα της νησιωτικότητας μέσα από τη δημιουργία ειδικού κεφαλαίου στο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων σε ότι αφορά τουλάχιστον τρια σημαντικά στοιχεία για την αντιμετώπιση του προβλήματος:

-          τη διαφοροποίηση των στόχων που οφείλει να πετύχει μια νησιωτική περιφέρεια λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της, έστω και αν οι νησιωτικές κοινωνίες και οι επιχειρηματίες οφείλουν να δραστηριοποιηθούν στη κατεύθυνση επίτευξης του μέγιστου δυνατού αποτελέσματος για να προστατεύσουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα των νησιών

-          τη διαφοροποίηση της οργάνωσης του ΦΟΣΔΑ για να λάβει υπόψη τη φυσική κατάτμηση του χώρου

-          το σχετικά υψηλότερο κόστος κατασκευής και λειτουργίας των υποδομών που καλούνται να λειτουργήσουν για σχετικά μικρούς πληθυσμούς που αυξομειώνονται μέσα στο χρόνο.

Το ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΖΩΗΣ με το ΑΙΓΑΙΟ μέσα από τη συμμετοχή του στην Επιτροπή Περιβάλλοντος έχει κατ’ επανάληψη θέσει το θέμα του ολοκληρωμένου περιβαλλοντικού σχεδιασμού, ουσιαστικού και όχι προσχηματικού,  με στόχο να δρομολογηθεί η αντιμετώπιση των προβλημάτων που δημιουργούνται από την ανθρώπινη δραστηριότητα ενώ ταυτόχρονα να αξιοποιηθούν όλα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του μέσα σε ένα διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης. Όμως ο κ.Αντιπεριφερειάρχης δεν έχει ανταποκριθεί μέχρι σήμερα ακολουθώντας τη γενική πρακτική της περιφερειακής αρχής να λειτουργεί χωρίς σχέδιο. Η καλύτερα να λειτουργεί χωρίς αναπτυξιακό σχέδιο προς όφελος των συμπολιτών μας, αλλά με μόνο σχέδιο την προετοιμασία του εδάφους για την επανεκλογή της. Η διατήρηση στην εξουσία αποτελούσε την παλαιά και πάγια πρακτική που έφερε τη χώρα στη σημερινή κατάσταση και εξακολουθεί να αποτελεί ακόμη και σήμερα τρόπο λειτουργίας. Μια λειτουργία που έχει «διαφθείρει» την κοινωνία στο σύνολο της (πολιτικούς, δημόσιους λειτουργούς, επιχειρηματίες, απλούς πολίτες) με αποτέλεσμα να έχει «εγκατασταθεί» βολικά στις πρακτικές της άμεσης προσωπικής εξυπηρέτησης παρά της εξυπηρέτησης του μακροχρόνιου δημόσιου συμφέροντος. Ολες οι παθογένειες από τη λειτουργία του συστήματος και της λειτουργίας της παρούσας περιφερειακής αρχής συναντώνται και στο παρόν σχέδιο.

Το ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΖΩΗΣ για το ΑΙΓΑΙΟ έχει, από την εποχή της προεκλογικής εκστρατείας, επεξεργαστεί προτάσεις ώστε τα νησιά μας να μετατρέψουν τις ιδιαιτερότητες τους σε πλεονεκτήματα δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στο περιβάλλον (ioannispilanis.blogspot.com). Επειδή το Περιφερειακό Συμβούλιο αποτελεί εντελώς ακατάλληλο περιβάλλον για την προώθηση προτάσεων που να ξεφεύγουν της διεκπεραιωτικής λογικής της Περιφερειακής Αρχής, θα επιχειρήσει να τις δημοσιοποιήσει στο άμεσο μέλλον.    

Γ.Σπιλάνης

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΖΩΗΣ με το ΑΙΓΑΙΟ

Γράμμα από τη Κορσική 4 - Η διάχυση της ανάπτυξης σε περιφερειακό επίπεδο είναι εφικτή χωρίς ανάλογους μηχανισμούς; Η εμπειρία της Κορσικής

Σήμερα ανακοινώθηκε από τον υπουργό Ανάπτυξης η ενεργοποίηση του Ταμείου Επιχειρηματικότητας (ΤΕΠΙΧ ΙΙ) και το Ταμείο Συμμετοχών που έχει ως στόχο να στηρίξει τις πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες δυναμικές και καινοτόμες επιχειρήσεις. Αντίστοιχες πρωτοβουλίες έχουν υπάρξει και τα προηγούμενα χρόνια για την αξιοποίηση των κοινοτικών πόρων για την επιχειρηματικότητα, αλλά το αποτέλεσμα δεν μπορεί να θεωρηθεί ενθαρρυντικό αν αναλύσει κανείς τους αριθμούς, αφού μεταξύ κεντρικών σχεδιασμών και τοπικής υλοποίησης.

Ενώ σε ότι αφορά το θέμα της παραγωγής δημόσιων έργων υπάρχει από παλιά ένας μηχανισμός που συνδέει την κεντρική διοίκηση και την αυτοδιοίκηση μέσα από τη ΓΓ Δημοσίων Εργων αποκεντρωμένες υπηρεσίες της οποίας ήταν οι αντίστοιχες νομαρχιακές υπηρεσίες που μετεξελίχθησαν σε υπηρεσίες της περιφερειακές αυτοδιοίκησης, με πολύ προσωπικό υπεύθυνο στην ωρίμανση και υλοποίηση έργων υποδομής, δεν ισχύει κάτι αντίστοιχο σε ότι αφορά στη στήριξη της επιχειρηματικότητας. Οι Διευθύνσεις Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΔΙ.Π.Α), είτε της κρατικής , είτε σήμερα της αιρετής Περιφέρειας, είναι «αδύναμες» να διαδραματίσουν αυτόν τον ρόλο τόσο για λόγους υποστελέχωσης όσο και για λόγους έλλειψης αρμοδιοτήτων.

Στη προσπάθεια να διερευνηθεί τι γίνεται στην Περιφέρεια της Κορσικής διαπιστώθηκαν δύο μεγάλες διαφορές σε σχέση με το τι συμβαίνει στη χώρα μας:

-          Η πρώτη αφορά την ύπαρξη αποκεντρωμένης υπηρεσίας του κράτους που ασχολείται τόσο με την υποστήριξη των υφιστάμενων επιχειρήσεων και με την στήριξη των νέων, όσο και με την απασχόληση (και την επιθεώρηση της), την κατάρτιση, την αντιμετώπιση της ανεργίας. Υποστηριζόμενη από μια μονάδα στατιστικής τεκμηρίωσης και ανάλυσης φροντίζει για την εφαρμογή των εθνικών πολιτικών σε περιφερειακό επίπεδο.

Για παράδειγμα όταν μια επιχείρηση της περιφέρειας βρίσκεται σε δυσκολία συγκεντρώνονται οι αρμόδιοι υπάλληλοι του κράτους, της Περιφέρειας και της Τράπεζας της Γαλλίας (που έχει την πληροφόρηση από όλες τις τράπεζες για την οικονομική κατάσταση της επιχείρησης) για να αποφασίσουν αν και πως θα βοηθήσουν με βάση τόσο τις οριζόντιες πολιτικές του κράτους όσο και τις περιφερειακές προτεραιότητες. Κάποια ανάλογη διαδικασία υπάρχει και για την στήριξη νέων επιχειρήσεων με προτεραιότητα την καινοτομία.

Σε ότι αφορά τα θέματα απασχόλησης και κατάρτισης υπάρχει ένα αντίστοιχο όργανο που συγκεντρώνει εκπροσώπους του κράτους, της περιφέρειας, των επιμελητηρίων, των συνδικάτων εργοδοτών και εργαζομένων, των δομών που παρέχουν εκπαίδευση και κατάρτιση για να αποφασίσουν ανάλογα. Και εδώ υπάρχει μια δομή υποστηρικτική που συγκεντρώνει και αναλύει πληροφορίες για την ανεργία, τα επαγγέλματα, τις τάσεις της αγοράς κλπ και εισηγείται. Οι εμπλεκόμενες δομές έχουν έναν καθορισμένο ρόλο για να ενεργοποιήσουν το ανθρώπινο δυναμικό και τους χρηματοδοτικούς πόρους που η καθεμία διαθέτει ώστε να αναληφθούν οι κατάλληλες δράσεις και να μην υπάρχουν επικαλύψεις.

Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις οι αποφάσεις λαμβάνονται σε περιφερειακό επίπεδο και στη συνέχεια υλοποιούνται, χωρίς μεσολάβηση κάποιας κεντρικής αρχής.

-          Η δεύτερη αφορά τον τρόπο που λειτουργεί η Περιφέρεια. Ειδικά στη Κορσική, λόγω του ειδικού καθεστώτος που έχει, υπάρχει μια Αναπτυξιακή Εταιρεία που αναλαμβάνει να υλοποιήσει την περιφερειακή αναπτυξιακή πολιτική που έχει αποφασίσει το Περιφερειακό Συμβούλιο. Επικεφαλής της Εταιρείας είναι ένας αντιπεριφερειάρχης.

H Εταιρεία αποτελεί τον μοναδικό φορέα της Περιφέρειας για την ανάπτυξη των οικονομικών κλάδων προτεραιότητας, την υποστήριξη της καινοτομίας, την υποστήριξη, την παρακολούθηση και τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων παλαιών και νέων. Υποστηρίζει ακόμη τις εξαγωγές, τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την ενσωμάτωση των φοιτητών στη οικονομική ζωή. Για την υλοποίηση του ρόλου της, κυρίως σε ότι αφορά στον αναπτυξιακό σχεδιασμό και στην ανάπτυξη κλάδων προτεραιότητας, αλλά και των καινοτόμων επιχειρήσεων διαθέτει μεταξύ άλλων ένα εκκολαπτήριο επιχειρήσεων και μια μονάδα στατιστικής τεκμηρίωσης και ανάλυσης.

Η Εταιρεία διαθέτει περίπου 40 υπαλλήλους και διαχειρίζεται έναν προϋπολογισμό περίπου 20 εκ. € που προέρχεται από ευρωπαϊκούς, εθνικούς και περιφερειακούς πόρους.

 

Όπως φαίνεται από την παραπάνω ανάλυση, η Γαλλία δεν έχει αφήσει το αντικείμενο της επιχειρηματικότητας απλά στη πρωτοβουλία του ιδιωτικού τομέα, αρκούμενη να διαθέτει τους πόρους. Όχι απλά έχει μια ολοκληρωμένη πολιτική με σειρά μέτρων, αλλά έχει και αποκεντρωμένες δομές που ασχολούνται στο πεδίο για την εφαρμογή της πολιτικής αυτής. Παράλληλα, η Γαλλία έδωσε στις περιφέρειες ανάλογες δομές και εργαλεία για να αποκτήσουν την δική τους αναπτυξιακή στρατηγική βασισμένη στις ιδιαιτερότητες της κάθε περιφέρειας. Τα δύο επίπεδα του κράτους συνεργάζονται μεταξύ τους, ενώ εμπλέκουν τα επιμελητήρια, το τραπεζικό σύστημα και άλλους εξειδικευμένους φορείς σε όλες της διαδικασίες.

Σε αντίθεση, στην Ελλάδα, υπάρχει το απόλυτο κενό. Από την πλευρά του κεντρικού κράτους δεν υπάρχουν αποκεντρωμένες υπηρεσίες με ανάλογο αντικείμενο, ενώ σε επίπεδο αιρετής περιφέρειας η ΔΙ.Π.Α έχει «παθητικό» ρόλο στη διαχείριση των επιδοτήσεων πάνω σε προκηρύξεις που καθορίζονται από το κεντρικό κράτος και υλοποιούνται από τις Διαχειριστικές Αρχές.  Παράλληλα δεν υπάρχουν θεσμοθετημένα όργανα που να χειρίζονται συλλογικά το θέμα της επιχειρηματικότητας, το οποίο έχει αφεθεί στα χέρια των ιδιωτών συμβούλων επιχειρήσεων. Ταυτόχρονα οι Αναπτυξιακές Εταιρείες -που στην Δ.Ευρώπη αναπτύχθηκαν από τη δεκαετία του ’80 για να συμπληρώσουν τη λειτουργία των κρατικών δομών σε έναν τομέα όπου χρειάζεται μεγαλύτερη ευελιξία και ειδικές γνώσεις που δεν διαθέτει η διοίκηση και οι λειτουργοί της-, στην Ελλάδα πέρασαν από σαράντα πολιτικά κύματα και είχαν ελάχιστη παρέμβαση στον τομέα επιχειρηματικότητας και στην αξιοποίηση των τοπικών πόρων. Πόσο καιρό θα περιμένουμε ακόμη ώστε να δημιουργηθούν επιχειρήσεις σε τομείς όπως ο τουρισμός ευεξίας αξιοποιώντας τα ιαματικά νερά των νησιών σε συνδυασμό με τη φύση τους, ο συνεδριακός τουρισμός αξιοποιώντας τις υπάρχουσες αλλά υποχρησιμοποιούμενες δημόσιες και ξενοδοχιακές εγκαταστάσεις, ο θαλάσσιος τουρισμός αξιοποιώντας τα λιμάνια που κατασκευάστηκαν αλλά παραμένουν άδεια, τη χλωρίδα των νησιών για τη δημιουργία αρωμάτων και καλλυντικών, την ίδρυση επιχειρήσεων εφαρμογών πληροφορικής και πολλά άλλα χωρίς κάποια οργανωμένη στήριξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας και ειδικά της καινοτομίας; 

Επειδή έχει ανοίξει η συζήτηση για την αναθεώρηση του Καλλικράτη και η πίεση θα ασκηθεί για μεγαλύτερη αποκέντρωση αρμοδιοτήτων και πόρων, είναι καλό οι εμπλεκόμενοι να εξετάσουν τα διαφορετικά σχήματα πως λειτουργούν και ποια αποδοτικότητα έχουν. Δεν είναι απαραίτητο, ίσως και να μην είναι πλέον εφικτό, να αντιγραφεί το γαλλικό σύστημα, αλλά πρέπει να υπάρξει τεκμηριωμένη άποψη που να αντιμετωπίζει τα θέματα διαφάνειας και συντονισμού τόσο μεταξύ κράτους και περιφέρειας όσο και μεταξύ των περιφερειακών φορέων.

Με δεδομένο ότι ο αναπτυξιακός σχεδιασμός έχει δοθεί στη Περιφέρεια πρέπει να αποκτήσει τις αρμοδιότητες και τις δομές για να υλοποιεί όχι μόνο υποδομές αλλά και να στηρίζει την επιχειρηματικότητα, την καινοτομία και την απασχόληση. Όμως πριν περάσουμε στην νέα εποχή η Περιφέρεια οφείλει να καθορίσει αναπτυξιακούς άξονες προσαρμοσμένους στις νησιωτικές ιδιαιτερότητες ενεργοποιώντας την Περιφερειακή Επιτροπή Διαβούλευσης και να εξαντλήσει τα εργαλεία που διαθέτει για την υλοποίηση τους όπως είναι η Αναπτυξιακή Εταιρεία ΕΝΑ ΧΙΟΥ ΑΕ και το Κέντρο Επαγγελματικής Κατάρτισης της Περιφερειακής Ενότητας Λέσβου (ΚΕΚΑΠΕΛ ΑΕ) αναδιαρθρώνοντας το μετοχικό τους κεφάλαιο ώστε να συμμετάσχουν οι βασικοί αναπτυξιακοί φορείς σε επίπεδο περιφέρειας και τη δομή τους ώστε να ανταπεξέλθουν στις σύγχρονες απαιτήσεις. 

  Το γεγονός ότι οι επιχειρήσεις των νησιών είναι και θα παραμείνουν πολύ μικρές και μικρές, έχουν την ανάγκη καλά οργανωμένων δομών στήριξης πρόσβασης στη χρηματοδότηση, στην καινοτομία, σε εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό για να μπορέσουν να αξιοποιήσουν τοπικούς πόρους σε προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής ποιότητας και προστιθέμενης αξίας που θα τις κάνει ανταγωνιστικές.

Γ.Σπιλάνης

Γράμμα από την Κορσική νο 3: Τι μπορεί να σημαίνει αναπτυξιακή πολιτική

Η αναπτυξιακή πολιτική έχει σε γενικές γραμμές δύο μεγάλες ενότητες: αυτή που αφορά τη κατασκευή υποδομών που διευκολύνουν την λειτουργία των επιχειρήσεων και την ζωή των κατοίκων και αυτή που έχει ως στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του παραγωγικού ιστού.

Η πρώτη, έχει ως περιεχόμενο τον προγραμματισμό και την εκτέλεση των έργων υποδομής. Στη περίπτωση αυτή συνήθως οι ανάγκες εμφανίζονται σταθερά περισσότερες από τις διαθέσιμες πιστώσεις και επομένως χρειάζεται ιεράρχηση προτεραιοτήτων. Βασικό κριτήριο είναι η κατάταξη τους με βάση χρησιμότητα τους υπολογίζοντας το κόστος τους σε σχέση με τα αναμενόμενα οφέλη (οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά) που συνήθως δεν λαμβάνεται υπόψη. Στη πράξη το κριτήριο που φαίνεται να κυριαρχεί είναι η πολιτική σκοπιμότητα, με αποτέλεσμα πολλά έργα να γίνονται και να υποχρησιμοποιούνται ή να μην αποδίδουν αναπτυξιακό αποτέλεσμα, αφού η σκοπιμότητα τους πρακτικά δεν είχε μελετηθεί.

 Η δεύτερη ενότητα, που έχει ως ρόλο τη στήριξη παραγωγικών δραστηριοτήτων, είναι σαφώς δυσκολότερη αφού απαιτεί γνώση της κατάστασης του παραγωγικού ιστού και προοπτικών που υπάρχουν σε περιφερειακό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που θα παραχθούν. Συνήθως οι (ελληνικές) περιφερειακές αρχές περιορίζονται στο να μεταφέρουν αιτήματα των παραγωγικών κλάδων όπως για παράδειγμα μικρότερη έμμεση και άμεση φορολογία, λιγότερα εργοδοτικά βάρη, περισσότερες επιδοτήσεις, ενώ συχνά περιορίζονται σε ενέργειες προβολής (πχ. συμμετοχή σε εκθέσεις τουρισμού και τροφίμων-ποτών) με μηδαμινό ή κανένα αποτέλεσμα αφού το πρόβλημα εντοπίζεται στην «δυσκολία» παραγωγής ανταγωνιστικών των προϊόντων και υπηρεσιών. Εκτός συζήτησης παραμένουν και τα θέματα κατάρτισης ανθρώπινου δυναμικού, εργοδοτών, εργαζομένων και ανέργων, εκτός αν πρόκειται για μοίρασμα επιδοτήσεων μέσω προγραμμάτων. 

Δεν είναι τυχαίο ότι κατά τη διαβούλευση που έγινε για τον νέο αναπτυξιακό νόμο δεν υπήρξε ούτε συζήτηση στο Περιφερειακό Συμβούλιο ούτε καν δημόσια συζήτηση για το θέμα στη περιφέρεια. Αλλωστε ποτέ μέχρι σήμερα δεν έγινε συζήτηση για την αναπτυξιακή προοπτική της Περιφέρειας και πως θα επιτευχθεί. Πόσο μάλλον να υπάρξει προσπάθεια υποστήριξης των τοπικών επιχειρήσεων να λύσουν προβλήματα που τις απασχολούν.

Είναι γνωστό σε όλους ότι οι επιχειρήσεις των νησιών είναι όχι απλά μικρομεσαίες αλλά πολύ μικρές ή συχνότερα ατομικές. Οι επιχειρήσεις αυτές έχουν πλήρη αδυναμία να παρακολουθήσουν τα όσα συμβαίνουν στον περίγυρο τους και να διατηρήσουν ή να αποκτήσουν ανταγωνιστικότητα ώστε να μπορέσουν να εξάγουν ή έστω να παράγουν προϊόντα και υπηρεσίες που θα καλύπτουν τις ανάγκες της αγοράς «εμποδίζοντας» με αυτόν τον τρόπο τη διείσδυση επιχειρήσεων ή προϊόντων από άλλες περιοχές και χώρες. Διείσδυση που έχει πολλαπλά αρνητικά αποτελέσματα στην αξιοποίηση τοπικών πρώτων υλών, στην απασχόληση, στα εισοδήματα.

Η στήριξη των επιχειρήσεων μπορεί να αφορά ένα οποιοδήποτε σημείο της παραγωγικής διαδικασίας και της διακίνησης των τελικών προϊόντων/υπηρεσιών μέσα από τη παροχή εξειδικευμένων γνώσεων, καινοτομίας, κατάρτισης στις λειτουργούσες μονάδες αλλά και στη στήριξη στις νέες για το ξεκίνημα τους, όταν έχουν να αντιμετωπίσουν τις μεγαλύτερες δυσκολίες. Δομές που λειτούργησαν με αυτό το στόχο τα προηγούμενα χρόνια στα πλαίσια των Επιμελητηρίων, της Νομαρχίας ή της Περιφέρειας, έκλεισαν όταν σταμάτησε η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση αφού δεν κρίθηκαν ως δράσεις προτεραιότητας για να χρηματοδοτηθούν από τοπικούς πόρους ή υπολειτουργούν (πχ. Αγροδιατροφική Σύμπραξη).

Όμως οι δυνατότητες είναι πολλές αν θέλουμε να βγούμε από τα αδιέξοδα που συσσωρεύονται γύρω μας. Θα αναφερθώ σε τρεις περιπτώσεις που αφορούν την Περιφέρεια της Κορσικής για να γίνει κατανοητή η δυνατότητα αναπτυξιακών παρεμβάσεων, αλλά και η ανάγκη ανατροπής της «εργολαγνείας»  που κυριαρχεί στη χώρα μας που έχει ταυτιστεί με την ανάπτυξη.

Η πρώτη αφορά την απόφαση της Περιφέρειας να συνεργαστεί με τις τοπικές ενώσεις των εργολάβων δημοσίων έργων ώστε να μπορέσει να εφαρμοστεί η «περιφερειακή προτίμηση» στις εργολαβίες δημοσίων έργων εφαρμόζοντας πλήρως τους κανόνες του κώδικα δημόσιων έργων και προμηθειών, αξιοποιώντας παράλληλα την εμπειρία άλλων περιφερειών που κινήθηκαν ήδη προς αυτή την κατεύθυνση.  Στο πλαίσιο αυτό οι τοπικές επιχειρήσεις θα κληθούν να ενωθούν για να γίνουν ισχυρότερες και να μπορέσουν να ανταποκριθούν σε σχετικές προκηρύξεις και όχι να λειτουργούν ως υπεργολάβοι με των μεγάλων κατασκευαστικών εταιρειών της ηπειρωτικής Γαλλίας. Οι ενώσεις αυτές που θα ονομάζονται «Δράσεις Μικρών Επιχειρήσεων» θα παύουν να υφίστανται μόλις ολοκληρώνονται οι σχετικές εργασίες.

Στο πλαίσιο αυτό αιρετοί και επιχειρήσεις επεξεργάστηκαν και συνυπέγραψαν τη «Χάρτα δημόσιων παραγγελιών στον τομέα των δημόσιων έργων» για να διεκδικήσουν μεγάλα έργα που μέχρι τώρα τους «ξέφευγαν». Αυτή η Χάρτα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων προϋποθέσεων για την επιλογή των αναδόχων την εκπαίδευση εργοδοτών, εργαζομένων αλλά και νέων για να μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των έργων, καθώς και θέματα που έχουν να κάνουν με την περιβαλλοντική επιβάρυνση (φόρος διοξειδίου του άνθρακα) που θα πρέπει να καλύπτουν οι επιχειρήσεις, αφού η απλή επίκληση της εντοπιότητας δεν είναι σύννομη. Κατά συνέπεια η συμφωνία αυτή θα οδηγήσει σε πολλαπλά οφέλη για την περιφέρεια, τις επιχειρήσεις της και το ανθρώπινο δυναμικό.  

Η δεύτερη αφορά τη δημιουργία «θερμοκηπίου» επιχειρήσεων σε συνεργασία με τους δήμους. Αποτελεί τη λειτουργία δομής που, με βάση ένα συμβόλαιο συνεργασίας, προσφέρει σε νέες επιχειρήσεις έναν οργανωμένο χώρο εργασίας σε πολύ ικανοποιητική τιμή παρέχοντας τους ταυτόχρονα τα εργαλεία για να αναπτυχθούν όπως είναι πρόσβαση σε υπηρεσίες και σε φορείς που μπορούν να τις βοηθήσουν στα πρώτα τους βήματα όπως είναι εργαλεία χρηματοδότησης, πρόσβαση στη καινοτομία, συμβουλές για προσλήψεις και διαχείριση προσωπικού κλπ.

Η τρίτη αφορά τη παρέμβαση της Περιφέρειας στην αγορά γης με στόχο την υλοποίηση του Περιφερειακού Αναπτυξιακού Σχεδίου αλλά και γενικότερα τη καλύτερη διαχείριση της γης και των χρήσεων της για την εκπλήρωση του ευρύτερου στόχου της βιώσιμης ανάπτυξης. Αυτό γίνεται αξιοποιώντας τους πόρους που συγκεντρώνονται από τον φόρο υποδομών που εισπράττει η Περιφέρεια και άλλους πόρους από τη πλευρά του κράτους, ενώ η διάθεση της γης σε τελικούς χρήστες γίνεται με το σχετικό αντίτιμο που επιτρέπει τη συνέχιση της δράσης. Ετσι η Περιφέρεια έχει τον ρυθμιστικό ρόλο του κράτους που παλαιότερα έπαιζε η κεντρική διοίκηση αλλά και τα εργαλεία υλοποίησης του σχεδιασμού. Η λογική της λειτουργίας αυτής που γίνεται σε συνεργασία πολλών δομών της Περιφέρειας και των Δήμων, είναι ότι η οικιστική ανάπτυξη δεν μπορεί να γίνεται τυχαία και χωρίς υποδομές, ενώ πρέπει να καλυφθούν και οι ανάγκες για κοινωνική στέγη.    

Τα παραπάνω παραδείγματα αποτελούν τμήμα μιας διαφορετικής προσέγγισης της αντίληψης του αναπτυξιακού ρόλου της Περιφέρειας που βασίζεται στην αξιοποίηση του εργαλείου που ονομάζεται Αναπτυξιακή Εταιρεία. Το ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΖΩΗΣ με το ΑΙΓΑΙΟ υποστηρίζει την αναγκαιότητα λειτουργίας αναπτυξιακών δομών παράλληλα με τη διοίκηση για το σκοπό αυτό και βέβαια όχι για πελατειακούς λόγους όπως συνήθως συμβαίνει. Και βέβαια δίνει ιδέες για την επικείμενη αναθεώρηση του Καλλικράτη σε ότι αφορά στη μεταφορά περισσότερων αναπτυξιακών αρμοδιοτήτων όπως αυτή που αφορά τις χρήσεις γης (που δίνει την δυνατότητα στην αυτοδιοίκηση να κάνει τις ρυθμίσεις ανάλογα με το αναπτυξιακό της σχέδιο) και βρίσκεται τώρα σε διαβούλευση.

Γ.Σπιλάνης

Αν. Καθηγητής

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΖΩΗΣ με το ΑΙΓΑΙΟ

Τι μπορεί να σημαίνει νησιωτική πολιτική στη πράξη; Η περίπτωση του τομέα της υγείας

Η συμμετοχή της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) έχει καταστήσει υποχρεωτικό όπως ο σχεδιασμός και η εφαρμογή μιας νησιωτικής πολιτικής έχει τρία διακριτά επίπεδα:

-          Το πρώτο αναφέρεται στην ΕΕ η οποία έχει συγκεκριμένες αρμοδιότητες σε μια σειρά από θέματα όπως είναι η πολιτική ανταγωνισμού, η φορολογική πολιτική, η δημοσιονομική πολιτική,  η αγροτική πολιτική, η πολιτική εθνικών ενισχύσεων κλπ. Οι πολιτικές αυτές καθορίζονται με βάση τις συνθήκες και την ισχύουσα ευρωπαϊκή νομοθεσία που κάθε χώρα οφείλει να ενσωματώσει στο εσωτερικό της δίκαιο. Επομένως για μια σειρά από θέματα, η εφαρμογή ειδικής νησιωτικής πολιτικής απαιτεί αλλαγή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Δυστυχώς παρά τις προσπάθειες που έχουν γίνει κατά καιρούς από νησιωτικές περιοχές, χώρες και ομάδες πίεσης όπως η Επιτροπή Νησιών της Διάσκεψης Παράκτιων Περιφερειακών Περιοχών της ΕΕ (CPMR), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και πολλές χώρες που δεν έχουν σημαντική παρουσία νησιών δεν επέτρεψαν να υπάρξει κάποια σημαντική πρόοδος παρά την ενσωμάτωση στις συνθήκες του άρθρου 174 που το προβλέπει. Η Ευρώπη συνεχίζει να εφαρμόζει μια ενιαία οριζόντια πολιτική έστω και αν από τη δεκαετία του 70 υπάρχει καταδικαστική απόφαση γι’αυτό από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

-          Το δεύτερο αναφέρεται στα κράτη-μέλη τα οποία έχουν αποκλειστικές αρμοδιότητες σε τομείς  πολιτικής (υγεία, παιδεία, τουρισμός κλπ), αλλά και δυνατότητες εξειδίκευσης των ευρωπαϊκών πολιτικών. Η Ελλάδα παρά το γεγονός ότι σημαντικό τμήμα του πληθυσμού (13%) κατοικεί σε νησιά και την ύπαρξη ξεκάθαρης συνταγματικής διάταξης στο σύνταγμα (άρθρο 101) εδώ και 15 χρόνια, δεν έχει προχωρήσει σε ολοκληρωμένη νησιωτική πολιτική έστω και αν το 2013 υιοθετήθηκαν νομοθετικές διατάξεις που δίνουν το σχετικό πράσινο φως. Στο σημερινό άρθρο θα αναφερθώ πως η Γαλλία και η Περιφέρεια της Κορσικής εφαρμόζουν στη πράξη νησιωτική πολιτική στον τομέα της υγείας.

-          Το τρίτο αναφέρεται στις αυτοδιοικούμενες πλέον περιφέρειες που από το 2011 με τον ν. 3852/10 (Καλλικράτης) έχουν ως βασική αρμοδιότητα να σχεδιάζουν και να εφαρμόζουν αναπτυξιακή πολιτική που βασίζεται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των νησιών σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους και την τοπική αυτοδιοίκηση μέσα από την Περιφερειακή Επιτροπή Διαβούλευσης.

Πρόσφατα το Περιφερειακό Συμβούλιο της Κορσικής συζήτησε το θέμα της υγείας και πήρε μια απόφαση που συνοψίζεται στα παρακάτω κύρια σημεία:

«Τον περασμένο Μάρτιο η Περιφέρεια της Κορσικής ζήτησε από την κεντρική κυβέρνηση ειδικές διατάξεις και ειδικό κεφάλαιο για την Κορσική στην εθνική στρατηγική υγείας.  Η εξειδίκευση της πολιτικής αυτής γίνεται από την Περιφέρεια της Κορσικής σε συνεργασία με την αρμόδια κρατική υπηρεσία, κάτι σαν τη δική μας ΔΥΠΕ. Ζητήθηκε στο κείμενο της εθνικής στρατηγικής να προστεθεί η ακόλουθη διάταξη: «λαμβάνοντας ιδιαίτερα υπόψη τους περιορισμούς που οφείλονται στην νησιωτικότητα που προέρχονται από γεωγραφικά, τοπογραφικά, δημογραφικά και επιδημιολογικά δεδομένα καθώς και τους ειδικούς κινδύνους που υπάρχουν».

Προβλέπεται ότι στο σχέδιο που αφορά την Κορσική θα πρέπει να ενσωματωθούν οι διαπιστώσεις της κοινής ομάδας εργασίας κράτους-περιφέρειας που αναφέρεται στα παρακάτω:

-          Αυξημένο κόστος λειτουργίας του συστήματος υγείας λόγω νησιωτικότητας και στην επίπτωση που έχει στο κόστος λειτουργίας των μονάδων υγείας, του ΕΚΑΒ και της άμεσης βοήθειας σε άτομα που έχουν ανάγκη.

-          Ειδική προβληματική σε ότι αφορά τη δημογραφία του υγειονομικού προσωπικού, την ελκυστικότητα της περιοχής, τη προσβασιμότητα στις υπηρεσίες υγείας και τις χωρικές ανισότητες που οφείλονται σε ένα πληθυσμό που γερνά (ειδικά στις αγροτικές περιοχές), την σημαντική απόσταση από έναν γιατρό γενικής ιατρικής σε σχέση με τον μέσο εθνικό όρο, την απόσταση από μονάδες έκτακτης ανάγκης

Το σχέδιο δράσης προβλέπει την ανάληψη πρωτοβουλιών σε θέματα:

-          Εκπαίδευσης υγειονομικού προσωπικού

-          Δημιουργίας ενός παρατηρητηρίου των επαγγελμάτων υγείας σε σχέση με τις ανάγκες και τη πρόβλεψη για εκπαίδευση των διαφορετικών ειδικοτήτων

-          Αναγνώριση της Κορσικής ως «ορεινού νησιού» ώστε να εφαρμοστούν οι διατάξεις του «νόμου για τους ορεινούς όγκους» σε ότι αφορά την πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας.

-          Την μελέτη και εισαγωγή πειραματικών μεθόδων και πρωτοβουλιών για την αντιμετώπιση των ειδικών προβλημάτων .

Οι παραπάνω πρωτοβουλίες προήλθαν τόσο από τους αιρετούς και τους άλλους θεσμικούς εταίρους όσο και από το υγειονομικό προσωπικό πρέπει να καταλήξουν σε μια σειρά από επιλογές σε ότι αφορά την ανάπτυξη υπηρεσιών υγείας.

Τα παραπάνω προβλέπεται να συμβάλλουν στην επεξεργασία, στη παρακολούθηση και στην αξιολόγηση του νέου περιφερειακού σχεδίου υγείας και κυρίως στην οργάνωση των διαδικασιών μεταξύ όλων των επιπέδων παροχής υγείας (από την πρωτοβάθμιας έως την εξειδικευμένη νοσοκομειακή περίθαλψη). Η επεξεργασία του νέου σχεδίου υγείας που θα ισχύει για τα επόμενα 5 χρόνια, θα ξεκινήσει μετά την αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης.»

Το παραπάνω κείμενο εισήχθηκε από την Επιτροπή Κοινωνικών και Πολιτιστικών Υποθέσεων στην Ολομέλεια και ψηφίστηκε με πολύ μεγάλη πλειοψηφία. Αξίζει κανείς να ανατρέξει στη σχετικά πρόσφατη συζήτηση που έγινε στο δικό μας Περιφερειακό Συμβούλιο Βορείου Αιγαίου για τα θέματα υγείας και ειδικά η εισήγηση που έγινε από την Περιφερειακή Αρχή και ας συγκριθεί με τη δική μας παρέμβαση στη συζήτηση της 17/3/2016 (http://ioannispilanis.blogspot.fr/2016_03_01_archive.html).

Το γεγονός ότι η Περιφέρεια Κορσικής δεν έχει καμία αρμοδιότητα σε θέματα υγείας, αυτό δεν εμποδίζει στην ανάληψη πρωτοβουλίας από το Περιφερειακό Συμβούλιο που αναμένεται να ευοδωθεί αφού γίνεται με βάση το εθνικό σχέδιο υγείας.     

  Το ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΖΩΗΣ με το ΑΙΓΑΙΟ θα επιμείνει ότι οι νησιωτικές περιφέρειες θα πρέπει να πάρουν πρωτοβουλίες για κάθε ένα από βασικά θέματα για τα νησιά μαζί με τους άλλους φορείς των νησιών ώστε να ξεκινήσει η επεξεργασία ειδικών σχεδίων που θα αποτελέσουν το πλέγμα της νησιωτικής πολιτικής της χώρας. Παράλληλα ελπίζουμε ότι η τοποθέτηση υφυπουργού αρμόδιου για τη νησιωτική πολιτική, πρώτη φορά μετά το 2011, θα επιτρέψει να προχωρήσει η διαδικασία συγκρότησης μιας νησιωτικής πολιτικής με την ενεργοποίηση του Συμβουλίου Νησιωτικής Πολιτικής και της ρήτρας νησιωτικότητας όπως προβλέπονται στον νόμο 4150/13, άρθρα 32-34.

Γιάννης Σπιλάνης

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΖΩΗΣ με το ΑΙΓΑΙΟ 

Γράμμα από τη Κορσική – Φάκελος Μεταφορές

 

Τη Κορσική την έχω επισκεφτεί πάρα πολλές φορές από το 1992 και μετά αλλά φέτος την βλέπω με άλλο μάτι:

- επιστημονικά, αφού στα θέματα που με ενδιαφέρουν ιδιαίτερα αυτά της νησιωτικότητας και του τουρισμού υπάρχουν κοινά θέματα που μπορώ να δουλέψω με τους συναδέλφους

- "πολιτικά", αφού η Κορσική παρά την έκταση της (όσο η Κρήτη) έχει πληθυσμό 300.000 κατοίκων που θεωρείται μικρός για μια γαλλική περιφέρεια, κοντά στον πληθυσμό των δικών μας νησιωτικών περιφερειών πλην Κρήτης. 

Εχει και άλλες ομοιότητες - πέρα από τη νησιωτικότητα- που έχουν να κάνουν με την νοοτροπία πολιτών και πολιτικών (μεσογειακή, με ότι αυτό συνεπάγεται) αλλά και με την αντίθεση με την πρωτεύουσα που δεν "αντιλαμβάνεται" την ιδιαιτερότητα του νησιωτικού χώρου και του πληθυσμού του, τα προβλήματα ανάπτυξης (θα έλεγα κοινά στον νησιωτικό χώρο) και ανήκει σε μια χώρα γνωστή για το συγκεντρωτικό κράτος της που ξεκίνησε να αποκεντρώνεται λίγο πριν από την Ελλάδα (1982 αντί 1994). 

Εχει όμως και αρκετές διαφορές που οφείλονται στο γεγονός ότι ανήκει σε μια μεγάλη, ισχυρή και "πλούσια" χώρα, που αποτυπώνονται σε δομές και σε πρακτικές.

Ηδη στη μιά βδομάδα που βρίσκομαι εδώ, έχω δει και έχω θυμηθεί πολλά και ενδιαφέροντα, μικρά και μεγάλα, και αποφάσισα να τα καταγράψω, να τα αναλύσω με τη βοήθεια του φίλου που με φιλοξενεί και να σας τα μεταφέρω με τη μορφή "Γραμμάτων από τη Κορσική" που ελπίζω να είναι ενδιαφέροντα και χρήσιμα.  Σήμερα ξεκινώ με το θέμα των μεταφορών.

Η διαπίστωση ότι το θέμα των μεταφορών αποτελεί μια κρίσιμη παράμετρο για την ανάπτυξη και την ελκυστικότητα των νησιών για επιχειρήσεις και κατοίκους δεν αποτελεί κάτι καινούριο. Ειδικά όταν οι μεταφορές αυτές εξαρτώνται αποκλειστικά από υπηρεσίες δημοσίου συμφέροντος που παρέχονται είτε από ιδιωτικές είτε από δημόσιες αεροπορικές και ακτοπλοϊκές εταιρείες.   

Στην Ελλάδα, το θέμα έρχεται περιοδικά στην επικαιρότητα είτε από τους ίδιους τους ενδιαφερόμενους, δηλαδή τους κατοίκους και τους επιχειρηματίες που είναι εγκατεστημένοι στα νησιά και τους εκπροσώπους τους, είτε από δημοσιογράφους που ανακαλύπτουν πτυχές του προβλήματος, κυρίως το καλοκαίρι κατά τη διάρκεια των διακοπών τους. Αν και στη χώρα μας η αντιμετώπιση του θέματος δυσκολεύει από τις ιδιαιτερότητες του ελληνικού αρχιπελάγους που έχει τον μεγαλύτερο αριθμό κατοικημένων νησιών στη Ευρώπη με περισσότερους από 50 κατοίκους, με μεγάλες διαφορές σε επίπεδο μεγέθους, απόστασης από την ηπειρωτική χώρα και ανάπτυξης, προβλήματα ανάλογης φύσης- τουλάχιστον επί της αρχής- έχουν και νησιωτικές περιοχές με λιγότερα νησιά ή ακόμη και ένα νησί, ακόμη και αν είναι μεγάλο.[1]

Το θέμα είναι επίκαιρο και εδώ γιατί η Περιφέρεια της Κορσικής συζητά αυτή τη περίοδο για τη νέα σύμβαση ανάθεσης δημόσιας υπηρεσίας στην ακτοπλοΐα, ενώ μελετά για το μέλλον της οργάνωσης των ακτοπλοϊκών συνδέσεων με την ηπειρωτική Γαλλία μετά από τα προβλήματα  της κρατικής εταιρείας που είχε τη γραμμή για δεκαετίες και την ιδιωτικοποίηση που δημιούργησαν σοβαρά προβλήματα στη σύνδεση. Ας σημειωθεί ότι αυτή τη περίοδο υπάρχουν 2 ιδιωτικές εταιρείες (η μία με έντονη παρουσία κορσικανών επιχειρηματιών), που συνδέουν τα 4 λιμάνια της Κορσικής με τη Μασσαλία στο πλαίσιο σύμβασης δημοσίου συμφέροντος και μία που συνδέει το νησί με τη πόλη Τουλόν, εκτός σύμβασης.

Η εφαρμογή ειδικής πολιτικής ξεκίνησε το 1975 όταν το γαλλικό κράτος αποφάσισε να εφαρμόσει τόσο στις ακτοπλοϊκές όσο και στις αεροπορικές συνδέσεις, την αρχή της «εδαφικής συνέχειας» με στόχο να πετύχει:

-          Μικρότερο κόστος μετακίνησης μονίμων κατοίκων και εξαγωγής προϊόντων , 

-          Τακτική σύνδεση του νησιού κάτω από ικανοποιητικές συνθήκες μεταφοράς (θέματα ποιότητας) γεγονός που διευκολύνει τη λειτουργία των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στα νησιά.

Για τον λόγο αυτό ίδρυσε έναν κρατικό Οργανισμό Μεταφορών για την Κορσική χρηματοδοτώντας τον με ένα ποσό κάθε χρόνο για να πληρώνει τις επιχορηγήσεις που είχαν συμφωνηθεί τόσο για τις ακτοπλοϊκές μεταφορές όσο και τις αεροπορικές. Ο Οργανισμός αυτός από το 1982 που ιδρύθηκε η εκλεγμένη Περιφέρεια της Κορσικής έχει παραχωρηθεί σ’ αυτήν, ενώ εξακολουθεί να υφίσταται η χρηματοδότηση με τη διαφορά ότι η Περιφέρεια διαπραγματεύεται τόσο με το κράτος για το ύψος της όσο και με τις επιχειρήσεις που προσφέρουν το έργο. 

Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι η Περιφέρεια της Κορσικής ίδρυσε το 1990 αεροπορική εταιρεία στην οποία κατέχει το πλειοψηφικό πακέτο και συνδέει τα αεροδρόμια του νησιού με τα αεροδρόμια της Μασσαλίας, της Νίκαιας και του Παρισιού μαζί με την εθνική εταιρεία, την Air-France. Οι δύο εταιρείες εκμεταλλεύονται από κοινού τη γραμμή στο πλαίσιο σύμβασης Δημόσιας Υπηρεσίας και επιδοτούνται από τον ίδιο οργανισμό. 

Η επιδότηση αφορά:

-          Τη κάλυψη της διαφοράς της τιμής των εισιτηρίων των μονίμων κατοίκων που επιδοτούνται με ισόποση αποζημίωση των επιχειρήσεων

-          Την επιδότηση των ακτοπλοϊκών για αυξημένα δρομολόγια όλο το χρόνο που να καλύπτουν τις ανάγκες του νησιού.

Οι επιχειρήσεις ελέγχονται και για την ικανοποίηση μιας σειράς ποιοτικών χαρακτηριστικών όπως είναι η έγκαιρη εκτέλεση των δρομολογίων, η καθαριότητα, η εξυπηρέτηση και γενικά η ποιότητα των υπηρεσιών και τέλος η πολιτική διάθεσης των εισιτηρίων και γενικά η εμπορική πολιτική της εταιρείας με ρήτρες που περιλαμβάνονται στη σύμβαση.

Στη νέα προσέγγιση της παρούσας περιφερειακής αρχής προστίθενται και θέματα που έχουν να κάνουν με τις υποδομές, αλλά και το περιβάλλον αφού τα πλοία καταναλώνουν βαρύ μαζούτ που ρυπαίνει και προσανατολίζονται στη χρήση υγραερίου (GNL) και σύνδεση με ηλεκτρικό όταν τα πλοία βρίσκονται στο λιμάνι, αλλά και σε άλλες περιβαλλοντικές ρυθμίσεις (πχ. διαχείριση στερεών και υγρών αποβλήτων) δεδομένης της περιβαλλοντικής νομοθεσίας που θα εφαρμοστεί από το 2020 και μετά. 

Με βάση τα δεδομένα αυτά και τη σημερινή και την αναμενόμενη κίνηση λιμανιών και αεροδρομίων σε επιβάτες και εμπορεύματα προτείνεται η συχνότητα δρομολογίων ανά εβδομάδα για όλο το χρόνο στο πλαίσιο της σύμβασης με βάση τα οποία θα καθοριστεί και η επιδότηση με βάση το πλαίσιο που έχει εκπονήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε ότι αφορά τις κρατικές ενισχύσεις με τη μορφή αποζημιώσεων για δημόσιες υπηρεσίες (2010/C, 8/03 – 11/1/2013).

Οι επιλογές που δίνει η κοινοτική νομοθεσία (3577/92) για τη σύναψη συμφωνίας δημόσιας υπηρεσίας υπηρεσιών θαλάσσιων μεταφορών στα νησιά ενός κράτους μέλους αφορά είτε «υποχρεώσεις δημόσιας υπηρεσίας» δηλαδή της υλοποίησης δημόσιας υπηρεσίας από περισσότερους αναδόχους με τους ίδιους όρους, είτε «συμβόλαιο παραχώρησης δημόσιας υπηρεσίας» δηλαδή του συμβολαίου μεταξύ των δύο μερών (περιφέρειας και μεταφορέα), ή συνδυασμός των δύο τύπων, ανάλογα με το είδος της συμφωνίας που θα επιλεγεί με βάση το κατά πόσο η προσφορά των εταιρειών καλύπτει τις διαπιστωμένες ανάγκες κυρίως σε συχνότητα, χωρητικότητα και  ποιότητα υπηρεσιών. Και στις δύο περιπτώσεις μπορεί να προβλεφθεί αποζημίωση.  

Η Περιφέρεια της Κορσικής που μέχρι σήμερα είχε υιοθετήσει τη σύμβαση με τις 2 ιδιωτικές επιχειρήσεις, εξετάζει τώρα το ενδεχόμενο να έχει αμεσότερη παρέμβαση:

-          αγοράζοντας κατ’αρχή 2 πλοία από αυτά που εξυπηρετούν τη γραμμή και στη συνέχεια περισσότερα και νεότευκτα ώστε να καλύπτουν τις σύγχρονες προδιαγραφές

-          δημιουργώντας μια μικτή εταιρεία δημόσιου-ιδιωτικού τομέα για τη διαχείριση των πλοίων για να αξιοποιηθεί η εμπειρία του ιδιωτικού τομέα.

Οι πρακτικές που εφαρμόζονται στη Κορσική, πιθανά εμπλουτίζοντας τις με ότι συμβαίνει σε άλλες νησιωτικές περιοχές (πχ. Βαλεαρίδες-Ισπανία), θα μπορούσαν να εμπνεύσουν την ακτοπλοϊκή πολιτική της χώρας. Απαραίτητη προϋπόθεση να αυξηθεί ο παρεμβατικός ρόλος των χρηστών (επιχειρήσεων και πολιτών) τόσο στο σχεδιασμό όσο και στην υλοποίηση αναλαμβάνοντας και τις ανάλογες ευθύνες όπως αυτή του απολογισμού στις τοπικές κοινωνίες για την αποτελεσματικότητα της λειτουργίας του συστήματος.

Η εφαρμογή της αρχής της «εδαφικής συνέχειας» έχει δύο ξεκάθαρους άμεσους στόχους:

-          τη μείωση του κόστους μετακίνησης των κατοίκων

-          τη μείωση του κόστους των εξαγόμενων προϊόντων

Εχει και έναν έμμεσο στόχο που είναι η εξασφάλιση καλής διασύνδεσης με τον ηπειρωτικό κορμό που διευκολύνει τη λειτουργία όλων των επιχειρήσεων που βρίσκονται στο νησί συμπεριλαμβανόμενων και των τουριστικών. 

Κατ’αρχή θα πρέπει να εξεταστεί αν θέλουμε να εφαρμοστούν οι αρχές αυτές και στη συνέχεια πως (δηλαδή με ποιο μηχανισμό), πόσο θα κοστίσουν και ποιος θα πληρώσει. Τίποτα δεν πρέπει να θεωρηθεί αυτονόητο.

Η αρχή της «εδαφικής συνέχειας» σε ότι αφορά το κόστος ταξιδιού εστιάζεται μόνο τους μόνιμους κατοίκους και τις επιχειρήσεις των νησιών για την πρόσβαση τους στην ηπειρωτική Ελλάδα και τις αγορές και όχι γενικά και αόριστα τη μείωση του κόστους μετακίνησης. Επομένως αποκλείονται από την επιδότηση τόσο οι τουρίστες όσο και οι παραθεριστές, δηλαδή όσοι διατηρούν σπίτι στα νησιά. 

Η υλοποίηση του μέτρου αυτού μπορεί να γίνει με δύο τρόπους:

-          υπολογισμό του κόστους των εισιτηρίων για αύξηση του αφορολόγητου ποσού ή τη μείωση του φόρου που θα καταβληθεί στα άτομα

-          ειδικό τιμολόγιο εισιτηρίων για τους μονίμους κατοίκους των νησιών που οι εταιρείες θα προσκομίζουν στον φορέα διαχείρισης για να αποζημιωθούν.

Σε ότι αφορά στις φορτωτικές των επιχειρήσεων μπορεί να εφαρμοστεί με δύο τρόπους (σε συνδυασμό με τις δύο παραπάνω προτάσεις για φορολογική έκπτωση ή άμεση επιδότηση):

-          μόνο στις φορτωτικές που αφορούν προϊόντα που εξάγονται από τα νησιά (προς άλλα νησιά και προς την ηπειρωτική χώρα με αποκλειστικό στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων που παράγουν στα νησιά 

-          όλες τις φορτωτικές των τοπικών επιχειρήσεων (δηλαδή και για εισαγόμενα προϊόντα, εξοπλισμό κλπ) που θα έχει ως στόχο τη μείωση του κόστους λειτουργίας τους και κατά συνέπεια το κόστος διαβίωσης των κατοίκων των νησιών, αλλά και των τουριστών-επισκεπτών.

Στη παρούσα φάση η πρώτη προσέγγιση (αύξηση αφορολόγητου ποσού) φαίνεται άμεσα υλοποιήσιμη χωρίς πρόσθετο διοικητικό βάρος αφού θα αρκεί μια πρόσθετη εγγραφή στη φορολογική δήλωση. Στη συνέχεια θα πρέπει να υπάρξει συστηματική μελέτη κόστους/οφέλους των άλλων πιθανών λύσεων που είναι απαραίτητη ειδικά στη δημοσιονομική κατάσταση της χώρας.

Η εξασφάλιση ικανοποιητικού αριθμού και υψηλής ποιότητας συνδέσεων όλο το χρόνο (χωρίς ή με επιδότηση) αφορά το σύνολο του δικτύου που γνωρίζουμε ότι λειτουργεί με αρκετά προβλήματα αφού:

-          δεν υπάρχει καμία αξιολόγηση του συνολικού ακτοπλοϊκού δικτύου σε ότι αφορά το μεταφορικό έργο και την κάλυψη αναγκών, την ποιότητα υπηρεσιών, την τιμολόγηση, την εφαρμογή κανόνων ανταγωνισμού, την εμπορική πολιτική.

-          ιδιαίτερα σε ότι αφορά το δίκτυο αγόνων γραμμών όπου υπάρχει και επιδότηση, η αξιολόγηση θα έπρεπε να αφορά τον αριθμό επιβατών & εμπορευμάτων που μεταφέρονται και τα έσοδα για την επιχείρηση, την κάλυψη αναγκών, την ποιότητα υπηρεσιών, τιμολόγηση, την εμπορική πολιτική των επιχειρήσεων και την εφαρμογή του κοινοτικού δικαίου σε ότι αφορά τις υπηρεσίες δημοσίου συμφέροντος

-          το σύστημα λήψης αποφάσεων που υπάγεται στο Υπουργείο Ναυτιλίας με γνωμοδοτικό όργανο το Συμβούλιο Ακτοπλοϊκών Συγκοινωνιών (ΣΑΣ) στο οποίο πλειοψηφούν οι ένστολοι και τελικά εισηγούνται στον εαυτό τους κάτω από ένα μανδύα συμμετοχικής διαδικασίας με τους άμεσα ενδιαφερόμενους, εκπροσώπους των ακτοπλοϊκών επιχειρήσεων και των χρηστών της ακτοπλοΐας[2].

Η πολυπλοκότητα του θέματος λόγω του μεγάλου αριθμού νησιών διαφορετικού μεγέθους και με διαφορετικές υποδομές και ανάγκες αλλά και η αναγκαιότητα να υπάρξουν συνδυασμένες μεταφορές, έχουν οδηγήσει μέχρι σήμερα τη διατήρηση του κέντρου λήψης των αποφάσεων στο κεντρικό κράτος με το πρόσχημα του καλύτερου συντονισμού και του ελέγχου. Η προσπάθεια να υπάρξει συστηματικός έλεγχος με τη Ρυθμιστική Αρχή Θαλάσσιων Ενδομεταφορών (ΡΑΘΕ), που ιδρύθηκε το 2001, δεν τελεσφόρησε αφού καταργήθηκε το 2004.  

Σήμερα που το θέμα της εφαρμογής της αρχής της «εδαφικής συνέχειας» έρχεται ξανά στο προσκήνιο με πρωτοβουλία και της κυβέρνησης, είναι ευκαιρία να εξεταστεί σφαιρικά το μεταφορικό των νησιών και στο πλαίσιο της τροποποίησης του νόμου για τη λειτουργία της αυτοδιοίκησης αλλά και εκείνου της δομής και των αρμοδιοτήτων της κεντρικής διοίκησης.    

Ajaccio, 9/10/2016

Γ.Σπιλάνης

---

[1] Περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τα ελληνικά νησιά μπορείτε να βρείτε στον «Ατλαντα των Νησιών» (https://islands-research.aegean.gr/gr/archipelago-gr/atlantas-gr.html) ενώ για τα ευρωπαϊκά νησιά στο Γ.Σπιλάνης «Ευρωπαϊκά Νησιά και Πολιτική Συνοχής, Εκδόσεις Τυπωθήτω, ή στο    http://www.aegean.gr/lid/internet/New_Folder/greek%20_Atlas_ESPON_text_web.pdf

[2] Συνολική προσέγγιση  για τις μεταρρυθμίσεις στο ακτοπλοϊκό έχει καταθέσει ο υπογράφων τον Μάρτιο 2013 με την τότε ιδιότητα του ως ΓΓ Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικήςhttp://ioannispilanis.blogspot.fr/search?updated-min=2013-01-01T00:00:00-08:00&updated-max=2013-04-26T13:39:00-07:00&max-results=23&start=12&by-date=false

Η ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΡΧΗΣ ΣΤΟ ΡΟΛΟ ΤΗΣ ΩΣ ΦΟΡΕΑΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΑΝΤΙ ΝΑ ΛΥΝΕΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΔΙΑΡΚΩΣ ΤΑ ΣΥΣΣΩΡΕΥΕΙ

Δημοσιεύεται στις σημερινές εφημερίδες και ηλεκτρονικά μέσα η είδηση της ολοκλήρωσης ενός ταξιδιού δημοσιογράφων από την ιταλική τηλεόραση για παραγωγή ενός ντοκιμαντέρ που οργανώθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος προβολής της Περιφέρειας.

Η Ιταλία αποτελεί μια από τις κύριες τουριστικές αγορές της χώρας αφού αφού μετά τη Μ.Βρετανία και τη Γερμανία, βρίσκονται μαζί με τη Γαλλία στις 5 βασικές χώρες προέλευσης επισκεπτών. Οι Ιταλοί -και πάλι μαζί με τους Γάλλους ταξιδεύουν προς τη χώρα μας χωρίς να χρησιμοποιούν οργανωμένες πτήσεις και τουριστικά πακέτα. Ταξιδεύουν πολύ στο Ιόνιο λόγω γειτνίασης αλλά και στις Κυκλάδες χρησιμοποιώντας τα πλοία και ψάχνουν να γνωρίσουν τους τόπους που επισκέπτονται. Σημαντικό μειονέκτημα των Ιταλών το ότι ταξιδεύουν μαζικά τον Αύγουστο.

Με βάση τα παραπάνω αποτελεί λογικό να στοχεύει και η Λέσβος σε μια τέτοια πελατεία και να οργανώνει ταξίδια δημοσιογράφων αφού μπορεί να ελπίζει σε προσέλκυση τους.

Ομως υπάρχουν ερωτήματα: η εταιρεία χαμηλού κόστους Vueling είχε προγραμματίσει για φέτος το καλοκαίρι σύνδεση Ρώμης με Λέσβο για 4 μήνες. Τη σύνδεση αυτή την ακύρωσε στην αρχή του καλοκαιριού προφανώς λόγω χαμηλής πληρότητας. Ενα γεγονός που μάλλον πέρασε εντελώς απαρατήρητο από την τουριστική αγορά που "στέναζε" κάτω από τη μείωση των charters αλλά και από τη Περιφερειακή Αρχή και τον Δήμο, ενώ παραμένει άγνωστο αν γνώριζαν καν την ύπαρξη των πτήσεων αυτών.

Αν όμως το γνώριζαν, τι έκαναν για να αυξήσουν το ρεύμα των τουριστών από την Ιταλία ή και σε άλλες χώρες απλά μέσω Ρώμης (αφού η εταιρεία πετά στην Ελλάδα και από Βαρκελώνη, ενώ έχει και σύνδεση Ρώμης με άλλες πόλεις); Και αυτό ειδικά σε μια δύσκολη περίοδο για τον τουρισμό της Λέσβου.
Ποιες ήταν οι ενέργειες προβολής και κατά πόσο η ιταλική γλώσσα χρησιμοποιείται για προσέλκυση αυτών των πελατών που αφού ταξιδεύουν μεμονωμένοι θα προτιμούσαν πληροφορίες στη γλώσσα τους;

 Και μια άλλη ερώτηση: εμείς προκαλούμε τα ταξίδια δημοσιογράφων έχοντας συγκεκριμένη στόχευση σε αγορές και σαφή στρατηγική προσέλκυσης μιας εθνικότητας με πολλαπλές συνδυαστικές κινήσεις ή απλά καλύπτουμε τη δαπάνη όποιων μας ζητούν να μας επισκεφθούν;

Δυστυχώς η αδυναμία μιας ολοκληρωμένης τουριστικής στρατηγικής από την αυτοδιοίκηση που να περιλαμβάνει και ένα σχέδιοmarketing επιβεβαιώνεται συνεχώς. Ενα τέτοιο σχέδιο δεν υπήρξε ούτε την περίοδο που οι 3 Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις δαπανούσαν εκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο για τη προβολή, χωρίς να ξέρουν τι προβάλουν, που και πως. Τόνοι εντύπων παρήχθησαν και καταστρέφονται στα υπόγεια (ούτε για ανακύκλωση δεν το πουλάνε αφού είναι πλέον άχρηστα), ενώ ακόμη και σήμερα μετά από αλλεπάλληλες δαπάνες για γενικές και ειδικές ιστοσελίδες η ηλεκτρονική παρουσία παραμένει στην εποχή του ηλεκτρονικού ......... λίθου.

Τι άραγε περιμένουμε να αλλάξει με τον Φορέα Τουρισμού Λέσβου όπως έχει σχεδιαστεί, αν τελικά ξεπεραστούν τα διάφορα εμπόδια και συσταθεί όταν κυριαρχούν αυτές οι νοοτροπίες και πρακτικές;

Αυτό είναι ένα ακόμη παράδειγμα που επιβεβαιώνει την αδυναμία της Περιφερειακής Αρχής να αντιληφθεί τον αναπτυξιακό της ρόλο και κυρίως να βρει τρόπο να υλοποιήσει κάτι πέρα από βασικά έργα υποδομής που εκτελεί από το ΠΕΠ και το εθνικό πρόγραμμα. Αυτό καταγράφεται από την δραστηριότητα που βλέπει τα φώτα της δημοσιότητας αλλά κυρίως από το Περιφερειακό Συμβούλιο όπου αποτυπώνεται η δράση αυτή.

Θα αναφερθώ σε δύο παραδείγματα  του πρόσφατου Περιφερειακού Συμβουλίου.

Το ένα θέμα αφορούσε τις προτάσεις για νέους τομείς και ειδικότητες επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης όπου αντί να υπάρξει η αναγκαία αξιολόγηση της μέχρι σήμερα εφαρμοζόμενης πολιτικής και η ανάλυση αναγκών με βάση την καταγραφής της οικονομίας και του ανθρώπινου δυναμικού, προωθήθηκε για έγκριση απλά ένας κατάλογος ειδικοτήτων.

Είναι γνωστό ότι η Ελλάδα συνολικά και ειδικά η Περιφέρεια Β.Αιγαίου ειδικότερα υστερούν κατά πολύ από τα όσα συμβαίνουν στην ΕΕ σε ότι αφορά το ποσοστό των ατόμων που αποκτούν νέες γνώσεις και δεξιότητες μέσα από το σύστημα επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης. Δυστυχώς η Ελλάδα δεν απέκτησε ποτέ ένα ολοκληρωμένο εκπαιδευτικό χάρτη που να περιλαμβάνει όλα εκείνα τα απαραίτητα στοιχεία (στόχους, δομές, και εκπαιδευτικές «διαδρομές») που θα επέτρεπε στους νέους και λιγότερο νέους πολίτες της χώρας να ακολουθήσουν την πορεία που τους ταιριάζει καλύτερα με βάση τα ενδιαφέροντα και τις κλίσεις τους ώστε να υπάρχει όφελος και για τους ίδιους και για την ελληνική οικονομία.

Σε ότι αφορά τη πρόταση που ήρθε για ψήφιση χαρακτηρίζεται από σημαντικές ελλείψεις αφού:

• Δεν περιλαμβάνει απολογισμό σχετικά με το ποιες ειδικότητες λειτούργησαν τα προηγούμενα χρόνια, τον αριθμό των σπουδαστών σε κάθε ειδικότητα και νησί και το κατά πόσο οι σπουδαστές αυτοί βρήκαν θέση στην αγορά εργασίας
• Δεν περιλαμβάνει καμία προσέγγιση σε ότι αφορά σε ποιους απευθύνονται οι προτεινόμενοι τομείς και ειδικότητες
• Δεν περιλαμβάνει καμία επεξεργασμένη πρόταση για τις θέσεις εργασίας που υπάρχουν και στις οποίες θα μπορούσαν να απασχοληθούν τα προς κατάρτιση άτομα ή ο μηχανισμός εκείνος που θα τους επέτρεπε να αυτοαπασχοληθούν.
• Δεν κάνει καμία αναφορά στα μικρά νησιά της Περιφέρειας, ως να μην έχουν ανάγκη κατάρτισης οι κάτοικοι των νησιών αυτών.

Και στον ιδιαίτερα κρίσιμο -ειδικά σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία για τη Περιφέρεια και τη Χώρα- τομέα της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, η Περιφερειακή Αρχή κινήθηκε με την ίδια προχειρότητα, ουσιαστικά χωρίς σχέδιο όπως και σε όλα τα άλλα σημαντικά θέματα που αφορούν το μέλλον της Περιφέρειας. Αλλωστε μέχρι σήμερα το θέμα αυτό δεν έχει απασχολήσει το Περιφερειακό Συμβούλιο, ενώ δεν έχουμε καμία ενημέρωση με τι αντικείμενο ασχολούνται οι περιφερειακές δομές κατάρτισης όπως είναι το ΚΕΚΑΠΕΛ και οι αντίστοιχες δομές στα άλλα νησιά. Αντίθετα αρκέστηκε στο να εκπληρώσει με γραφειοκρατική λογική την υποχρέωση ως προς τον νόμο, απαξιώνοντας σταδιακά όλα τα διαθέσιμα αναπτυξιακά εργαλεία.

Το 2^ο θέμα αφορούσε την ΕΓΚΡΙΣΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΤΗΣ ΠΒΑ ΜΕ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΑΠΟ ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ «ΕΛΛΑΔΟΣ ΓΕΥΣΕΙΣ». Οταν πριν ενάμιση χρόνο ο κ.Αντιπεριφερειάρχης έφερε για πρώτη φορά προς ψήφιση προτάσεις για συμμετοχή σε εκθέσεις προβολής αγροτικών προϊόντων, υπήρξε γράφοντα αλλά και άλλους περιφερειακούς συμβούλους η ένσταση ότι  η προβολή των αγροτικών προϊόντων πρέπει να αποτελεί τμήμα μιας ολοκληρωμένης πολιτικής που θα επιτρέπει την διεύρυνση του αριθμού των επιχειρήσεων που θα μπορούν να εξάγουν και των προϊόντων που θα εξάγονται και όχι απλά τη συμμετοχή σε εκθέσεις εκείνων των επιχειρήσεων που μπορούν ή θέλουν. Είχαμε επιμείνει ιδιαίτερα στην ανάγκη αξιολόγησης της συμμετοχής αυτής, δηλαδή να υπάρχει μετά την έκθεση ένας απολογισμός που να καταγράφει τα αποτελέσματα και να τα συγκρίνει ως προς τους στόχους, άμεσους και μεσοπρόθεσμους, να καταγράφει τις αδυναμίες των επιχειρήσεων της Περιφέρειας που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν μέσα από δικές μας παρεμβάσεις, αλλά και τις ευκαιρίες που υπάρχουν. Αντι αυτού το μόνο που βλέπουμε στα τοπικά ΜΜΕ είναι φωτογραφίες των συμμετεχόντων με το αντίστοιχο δελτίο τύπου στο οποίο αναφέρεται πόσο επιτυχημένη ήταν η συμμετοχή. Η Περιφερειακή Αρχή τότε είχε προτείνει να ψηφιστεί το αρχικό πρόγραμμα του α’εξαμήνου του 2015 και στη συνέχεια θα έρθει μια ολοκληρωμένη πρόταση.

Χωρίς να έχει γίνει τίποτα από όλα αυτά ήρθε για ακόμη μια φορά προς ψήφιση, η συμμετοχή σε μια ακόμη παρόμοια δραστηριότητα. Αντίθετα, προκλητικά θα έλεγα, αναφέρεται στην εισηγητική έκθεση ότι αξιοποιείται η περσινή εμπειρία, μια εμπειρία που δεν έχει κοινοποιηθεί, σε εμάς που καλούμαστε να εγκρίνουμε τη δαπάνη.

Ενώ θεωρούμε ότι ο ρόλος της Περιφέρειας είναι να στηρίζει την εξωστρέφεια των παραγωγικών επιχειρήσεων του Β.Αιγαίου, όπως συμβαίνει αντίστοιχα και με τις εκθέσεις τουρισμού, θεωρούμε ότι η πρακτική που ακολουθεί η Περιφερειακή Αρχή δεν καλύπτει τους στόχους αυτούς. Θεωρώντας ότι με αυτόν τον τρόπο απλώς δαπανώνται χρήματα χωρίς αποτέλεσμα, ψηφίσαμε αρνητικά στην εισήγηση.

Δυστυχώς είμαστε υποχρεωμένοι να το επαναλάβουμε για άλλη μια φορά με έναν μονότονο τρόπο: η Περιφερειακή Αρχή κινείται χωρίς σχέδιο, χωρίς να αντιλαμβάνεται ποιος είναι ο κορμός των αρμοδιοτήτων που τις έχει αναθέσει ο νομοθέτης: τον αναπτυξιακό σχεδιασμό της Περιφέρειας. Αυτό φάνηκε σε όλες τις αποσπασματικές συζητήσεις που έγιναν για το θέμα (άλλωστε δεν συνεδρίασαν ποτέ με αυτό το αντικείμενο η Περιφερειακή Επιτροπή Διαβούλευσης και το Περιφερειακό Συμβούλιο) και αποτυπώθηκε ξεκάθαρα στο κείμενο του Επιχειρησιακού Σχεδίου που υιοθέτησε η περιφερειακή πλειοψηφία. Φαίνεται απτά και κάπου αλλού: στις συνεχείς τροποποιήσεις του προϋπολογισμού όπου υπάρχει ένα διαρκές «κόψε-ράψε» πιστώσεων ανάλογα με το τι προκύπτει, αφού προχωράμε έτσι χωρίς πρόγραμμα.

Γιάννης Σπιλάνης

Περιφερειακός Σύμβουλος επικεφαλής του Συνδυασμού ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΖΩΗΣ με το ΑΙΓΑΙΟ