Υπάρχει λύση στην αμφισημία των θέσεων της ΔΗΜΑΡ, υπαρκτή ή κατασκευασμένη;

 Υπάρχει λύση στην αμφισημία των θέσεων της ΔΗΜΑΡ, υπαρκτή ή κατασκευασμένη;

Η κριτική που ασκήθηκε στη ΔΗΜΑΡ τόσο από εξωτερικούς παρατηρητές όσο και από πολλά μέλη της είναι ότι, ειδικά μετά την έξοδο από τη Κυβέρνηση, οι θέσεις της χαρακτηρίζονταν από αμφισημία και αυτό είχε αποτέλεσμα να θολώνεται το πολιτικό σήμα που εξέπεμπε με συνέπεια οι ψηφοφόροι να προτιμήσουν τις «ξεκάθαρες θέσεις» άλλων πολιτικών σχηματισμών, παλαιών και νέων. Η κριτική που ασκήθηκε ιδιαίτερα αφορούσε κυρίως γιατί εγκατέλειψε τη προσπάθεια για κυβερνητική σταθερότητα, αλλά και για τη κριτική προς τη δικομματική κυβέρνηση για θέματα που κατά τη διάρκεια της τρικομματικής φαινόταν ότι συναινούσε. Η απάντηση που δόθηκε κατ’επανάληψη φάνηκε να μην πείθει.   

Βέβαια όταν ερωτώνται οι ασκούντες αυτή τη συγκεκριμένη κριτική, δίνουν αντικρουόμενες απαντήσεις: αυτοί που προέρχονται από την κεντροαριστερά (συμπεριλαμβανομένων και των μελών της ΔΗΜΑΡ που πρόσκεινται στη «μεταρρυθμιστική τάση») υποστηρίζουν ότι η ΔΗΜΑΡ έχει πάρει αριστερή «κλίση» και αλληθωρίζει προς τον ΣΥΡΙΖΑ όταν δεν ταυτίζεται μαζί του. Η άλλη πλευρά αναφέρεται σε δεξιά κλίση της ΔΗΜΑΡ με υιοθέτηση θέσεων μεταρρυθμιστικών που συμπλέουν προς τις φιλελεύθερες απόψεις. Τέλος οι της πλειοψηφίας θεωρούν ότι έβλαψε το «ούτε, ούτε» στη προσπάθεια διατήρησης ίσων(;) αποστάσεων τόσο από τον δεξιό φιλελεύθερο λαϊκισμό όσο και από τον ανεύθυνο αριστερό λαϊκισμό.

Κλασσική περίπτωση κριτικής απ’όλες τις πλευρές ήταν η επιλογή του «λευκού» σε πολλές ψηφοφορίες τόσο στη περίοδο της τριμερούς διακυβέρνησης όσο και τώρα με πλέον πρόσφατο παράδειγμα τη ψηφοφορία για ανάδειξη του Στουρνάρα σε Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας: το λευκό αυτό ερμηνεύτηκε από τους μεν ως λοξοκοίταγμα προς την αριστερά (βλέπε ΣΥΡΙΖΑ), από τους δε ως ψήφος ανοχής σε όσους προβάλουν ως στόχο την «κυβερνητική σταθερότητα» με απώτερο στόχο τη προώθηση της κεντροαριστεράς, ενώ από τμήμα της πλειοψηφίας χαρακτηρίστηκε ως άτολμη, μη ξεκάθαρη θέση. Αδιέξοδο;

Είναι γεγονός ότι και οι πλέον σωστές και τεκμηριωμένες θέσεις (χωρίς να σημαίνει ότι πάντα υπάρχει αυτή η τεκμηρίωση αφού στη ΔΗΜΑΡ επιλέχθηκε η στρατηγική των σύντομων ανακοινώσεων – δελτίων τύπου, ως των πλέον επικοινωνιακών) είναι ευκολότατο να συκοφαντηθούν μέσα από αποκλίνουσες δημόσιες τοποθετήσεις στελεχών, ειδικά όταν αυτές είναι σκόπιμες, δείχνοντας μια διαρκή αμφισημία. Τελικά η αμφισημία, πραγματική ή τεχνητή, ήταν σε μεγάλο βαθμό αιτία του ιδιαίτερα κακού αποτελέσματος των ευρωεκλογών.

Υπάρχει λύση; Κατά την άποψη μου μία και δύσκολη. Αυτή που θα ξεκαθαρίζει ότι η ΔΗΜΑΡ υποστηρίζει αποκλειστικά και σταθερά θέσεις που:

(ι) υπηρετούν ξεκάθαρα το δημόσιο συμφέρον αντί τα συμφέροντα των συντεχνιών που υπηρετούν συνηθέστατα οι πολιτικές των «αντίπαλων» πολιτικών χώρων (εφαρμοζόμενες από τη κυβερνητική πλειοψηφία και προτεινόμενες από τον ΣΥΡΙΖΑ ή υποστηριζόμενες από τους συνδικαλιστές του χώρου) και

(ιι) συνοδεύονται από αξιολόγηση των υφιστάμενων πολιτικών και προτάσεις για δημόσιες πολιτικές (με βάση τη προσέγγιση Μανιτάκη) για να εξυπηρετήσουν κατά προτεραιότητα τους χρήστες των υπηρεσιών και κατ’επέκταση το κοινωνικό σύνολο. Προφανώς οι πολιτικές αυτές περιλαμβάνουν και τα μέσα επίτευξης των στόχων στα οποία συμπεριλαμβάνονται υποχρεωτικά τα θέματα των εργαζομένων που συνδέονται με την αμοιβή τους, την διαρκή τους κατάρτιση, τις συνθήκες εργασίας.

Η επιλογή αυτής της θέσης ως κεντρικής σταθερής επιλογής της ΔΗΜΑΡ (υπάρχει στις θέσεις από το 1^ο συνέδριο αλλά δεν υπηρετήθηκε όπως έπρεπε) θα προσελκύσει πολίτες που αισθάνονται ότι ταλαιπωρούνται και ασφυκτιούν στη χώρα αυτή κυρίως από τη λειτουργία του δημόσιου τομέα, εκφράζοντας όμως παράπονα και για την ανεξέλεγκτη λειτουργία του ιδιωτικού τομέα που και αυτή οφείλεται στην «ανεπάρκεια» του δημόσιου. Οι πολίτες αυτοί υποστηρίζουν με έμφαση την ανάγκη ανατροπών στη λειτουργία ειδικά του κράτους και θα δουν θετικά μια τέτοια σταθερή και τεκμηριωμένη θέση.

Ορισμένα παραδείγματα:

(α) η λειτουργία των ΑΕΙ πρέπει να ικανοποιεί τους σκοπούς τους όπως είναι η παραγωγή νέας γνώσης μέσα από την έρευνα, η αναπαραγωγή και διάδοση της γνώσης μέσα από την εκπαιδευτική διαδικασία και η υπηρέτηση των κοινωνικών αναγκών μέσα από την εφαρμογή της γνώσης στη λειτουργία της οικονομίας και της κοινωνίας. Η ικανοποίηση των αναγκών των πάσης φύσεως εργαζομένων (ικανοποιητική αμοιβή και καλό περιβάλλον εργασίας) αποτελεί ενδιάμεσο στόχο και απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή υλοποίηση των στόχων.

(β) η λειτουργία των υπηρεσιών υγείας είναι η κάλυψη των πραγματικών αναγκών του πληθυσμού με τον καλύτερο δυνατό τρόπο αλλά με το μικρότερο δυνατό λειτουργικό κόστος λαμβάνοντας πάντα υπόψη την ικανοποίηση των εργαζόμενων.

(γ) η λειτουργία της ακτοπλοϊας ως υπηρεσίας δημοσίου συμφέροντος πρέπει να λειτουργεί για να εξυπηρετεί τους χρήστες, τους επιβάτες κατοίκους των νησιών, επισκέπτες και επιχειρηματίες εξασφαλίζοντας βιωσιμότητα στις ακτοπλοϊκές επιχειρήσεις και σωστή αμοιβή μέσα σε ένα υγιεινό και ασφαλές περιβάλλον για τους εργαζόμενους.

(δ) η λειτουργία μιας δημόσιας υπηρεσίας έχει μοναδικό σκοπό ύπαρξης την ικανοποίηση των χρηστών, πολιτών ή/και επιχειρηματιών, ανάλογα το αντικείμενο της. Αν πχ. αδειοδοτεί επιχειρήσεις πρέπει να έχει διαφανείς κανόνες που να μην θίγουν το κοινωνικό σύνολο αλλά και να μην δημιουργούν άσκοπα κόστη στις επιχειρήσεις (επενδυτικά και λειτουργικά), διαδικασίες που να διευκολύνουν τη σωστή πληροφόρηση και την έναρξη λειτουργίας και τέλος συστηματικό έλεγχο της λειτουργίας της επιχείρησης με βάση τους κανόνες που έχουν τεθεί. Αυτό που παρατηρείται και συνεχώς καταγγέλλεται είναι η αδιαφάνεια των κανόνων, η έλλειψη ή/και η επιλεκτικότητα στην εξυπηρέτηση και στον έλεγχο.  

Μπορεί κανείς να παραθέσει πολλά παραδείγματα από την τρέχουσα πολιτική επικαιρότητα και μάλιστα σε θέματα που δημιούργησαν ιδιαίτερες «τριβές» στο εσωτερικό της ΔΗΜΑΡ ή θεωρούνται ότι έπληξαν τη δημόσια εικόνα της ή ακόμη ότι απασχολούν έντονα τους πολίτες που δεν βλέπουν προτάσεις-λύσεις από τα κόμματα. Όμως αν η στρατηγική αυτή θεωρηθεί πρώτης προτεραιότητας, ακόμη και αν δημιουργήσει αντιδράσεις των οργανωμένων συμφερόντων σε καμία περίπτωση δεν πρέπει ανατρέπεται ευκαιριακά ως προτεραιότητα για κάλυψη των αναγκών των χρηστών και υπεράσπιση του δημόσιου συμφέροντος. Επειδή κάτι ανάλογο συμβαίνει και στην εμπορευματική/ανταγωνιστική οικονομία, με τη διαφορά ότι η ικανοποίηση του καταναλωτή επιβραβεύει τον παραγωγό αλλά και τον εργαζόμενο μέσα από την αγορά, ο ρόλος του κράτους είναι να βάλει τους κανόνες λειτουργίας των κρατικών μονοπωλίων όπου ακόμη διατηρούνται, είτε των υπηρεσιών δημοσίου συμφέροντος ανεξάρτητα αν παρέχονται από δημόσιες ή ιδιωτικές επιχειρήσεις στη πρώτη περίπτωση, ή τους κανόνες λειτουργίας της αμιγώς ιδιωτικής αγοράς ώστε να εξασφαλίζεται ο καταναλωτής και το δημόσιο συμφέρον.

Τι βλέπουμε στη χώρα μας; Τα κάθε είδους συμφέροντα και συντεχνίες –ανάλογα με τη πολιτική δύναμη που έχουν- να «επιβάλουν» τους κανόνες λειτουργίας σε βάρος των χρηστών και του μακροχρόνιου δημόσιου συμφέροντος. Πολλά και χρόνια παράπονα των χρηστών για κακές ή ακριβές υπηρεσίες υγείας, παιδείας, μεταφορών, τηλεπικοινωνιών, ενέργειας, δικαιοσύνης, ύδρευσης-αποχέτευσης, απορριμμάτων,  δηλαδή υπηρεσιών που χαρακτηρίζονται ως δημοσίου συμφέροντος, αλλά και καθαρά ιδιωτικών επιχειρήσεων που λειτουργούν ανεξέλεγκτα χωρίς να ικανοποιούν τους θεσμοθετημένους κανόνες λειτουργίας, ενώ συχνά υπάρχουν παράπονα για ανεξέλεγκτες τιμές των αγαθών και υπηρεσιών και μη ικανοποιητική ποιότητα τους.    

Τι κάνουν συνήθως τα κόμματα; Υπερασπίζονται φανερά ή κρυφά, ανάλογα με τη περίπτωση, τις πολυπληθείς ή/και ισχυρές συντεχνίες «χαιδεύοντας αυτιά» με ειδικές θεσμικές ρυθμίσεις, μισθολογικές αυξήσεις, παροχές σε είδος κλπ και τα ποικιλώνυμα συμφέροντα με παραχωρήσεις κάθε είδους που επιτρέπουν την αύξηση των κερδών τους (πχ. ειδικό φορολογικό καθεστώς, ανεξέλεγκτο σύστημα προμηθειών, ατελείς ελέγχους της αγοράς κλπ), πάντα σε βάρος των χρηστών και του δημόσιου συμφέροντος. Η ΔΗΜΑΡ οφείλει εδώ να λειτουργήσει ξεκάθαρα και χωρίς αμφισημία υπέρ των χρηστών και του δημόσιου συμφέροντος, βάζοντας:

(α) ξεκάθαρους μακροχρόνιους και άμεσους στόχους,

(β) χάραξη πολιτικής που να ικανοποιεί τους στόχους αυτούς,

(γ) σωστή διαδικασία για σωστές νομοθετικές ρυθμίσεις όταν χρειάζονται,

(δ) οργάνωση μηχανισμών δημόσιας λογοδοσίας των φορέων και αξιολόγησης διοικητικών μονάδων και ατόμων,

κλείνοντας τα αυτιά στις γνωστές σειρήνες που επιδιώκουν διατήρηση της αδιαφανούς και καθαρά πελατειακής λειτουργίας σε δημόσιες υπηρεσίες, νοσοκομεία, σχολεία, Πανεπιστήμια κλπ, προτάσσοντας «αριστερά» επιχειρήματα. Προφανώς δεν είναι στόχος η διάλυση τους μετά από την συκοφάντηση τους ή την ηθελημένα χρόνια πελατειακή λειτουργία τους όπως είναι η σημερινή κυβερνητική πολιτική στη πλειοψηφία των περιπτώσεων (ΕΡΤ, Πανεπιστήμια, υπηρεσίες Υγείας, υπηρεσίες λιμανιών-αεροδρομίων κλπ). Αυτή η πολιτική εξυπηρετεί ιδιωτικά συμφέροντα και όχι το δημόσιο συμφέρον και την αναπτυξιακή στρατηγική της χώρας. Πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ότι η εξυπηρέτηση του πολίτη και το δημόσιο συμφέρον δεν αποτελούν ούτε «ενδιάμεση», ούτε «αμφίσημη» θέση που δεν θέλει να στεναχωρήσει κανέναν. Αποτελεί ξεκάθαρη θέση με σαφείς προτεραιότητες. 

Είναι γεγονός ότι η προσπάθεια δημιουργίας ενός ενδιάμεσου πολιτικού χώρου ανάμεσα σε δύο λαϊκισμούς, το δεξιό και τον αριστερό, που:

(α) χρησιμοποιούν συνθήματα για να αγγίξουν το συναίσθημα αλλά όχι να ενεργοποιήσουν το μυαλό των πολιτών, την πολιτική σταθερότητα οι μεν και την αντιμνημονιακή – φιλοεργασιακή στρατηγική οι δε, και

(β) χρησιμοποιούν εκφράσεις για τη περιγραφή πολιτικών στόχων που ηχούν θετικά στα αυτιά των πολιτών όπως «αναβάθμιση της εκπαίδευσης», «επαναθεμελίωση του κράτους», «επανεκκίνηση της οικονομίας», «εξωστρέφεια της οικονομίας», «δημοσιονομική σταθερότητα», «αξιολόγηση και αξιοκρατία», «έλεγχος στο πολιτικό χρήμα» κλπ, ενώ στη πράξη εξυπηρετούν τους εκλογικούς τους στόχους προστατεύοντας ταυτόχρονα τα συμφέροντα που τους στηρίζουν (εφοπλιστές, εργολάβους, ΜΜΕ, συνδικαλιστές κλπ),

είναι εξαιρετικά δύσκολο. Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να «ξεχωρίσει» ένα κόμμα για τις θέσεις του (και να μην κατηγορηθεί για αμφισημία σε ότι αφορά τους επιδιωκόμενους αν στόχος της προτεινόμενης πολιτικής είναι η προστασία εργαζομένων, η προστασία συμφερόντων, ή η προστασία πολιτών) χρησιμοποιώντας τις ίδιες ή παρόμοιες λέξεις και εκφράσεις.

Η επεξεργασία της στρατηγικής αυτής και η δημοσιοποίηση της είναι πρώτη προτεραιότητα αφού οι διεργασίες για συνεργασίες (προεκλογικές και μετεκλογικές) που φαίνεται ότι είναι προ των πυλών, πρέπει να διερευνηθούν με βάση τις παραπάνω θεμελιώδεις αρχές της ανανεωτικής αριστεράς που πρέπει να επικαιροποιηθούν ώστε να λάβουν υπόψη τη σημερινή παγκόσμια κατάσταση, όσο και τις ιδιαίτερες συνθήκες της χώρας.

Στις επικείμενες διεργασίες-διαβουλεύσεις θα πρέπει να υπάρξουν ιεραρχημένες προτεραιότητες σε ότι αφορά τη δυνατότητα συγκλίσεων, ώστε ο διάλογος να μην είναι ούτε προσχηματικός, ούτε ατέρμονος:

-          Η προστασία του δημόσιου συμφέροντος και της εξυπηρέτησης του χρήστη έναντι των συμφερόντων συντεχνιών και ομάδων πίεσης με δημόσια λογοδοσία, αξιολόγηση, διαφάνεια και αποτελεσματικότητα στη λειτουργία

-          Η αποκατάσταση του κράτους δικαίου και της λειτουργίας των θεσμών,

-          Η αλλαγή της αναπτυξιακής στρατηγικής με έμφαση στην εξωστρέφεια με βάση τη ποιότητα και τη καινοτομία και όχι τη μείωση του κόστους εργασίας

-          Ο έλεγχος επί του τραπεζικού συστήματος με βάση την κρατική ενίσχυση που κατεβλήθη ώστε να διαδραματίσει τον ρόλο του στην υποστήριξη της επιχειρηματικότητας μέσα από τη διοχέτευση ρευστότητας με αναπτυξιακή προοπτική

-          Ο αναπροσανατολισμός της οικονομικής πολιτικής (δημοσιονομική και φορολογική)

-          Η αναμόρφωση της κοινωνικής πολιτικής ώστε να γίνει αποτελεσματική μειώνοντας ουσιαστικά το ποσοστό του πληθυσμού που βρίσκεται κάτω από το ή κοντά στο όριο της φτώχειας και στον κοινωνικό αποκλεισμό

-          Η ριζική αναμόρφωση της λειτουργίας του κράτους με τη διατήρηση της χάραξης της εφαρμογής και της αξιολόγησης υλοποίησης της εθνικής (αλλά και της ευρωπαϊκής) πολιτικής στο κράτος (και την αποκεντρωμένη διοίκηση όπου απαιτείται) και την παραχώρηση όλων των αρμοδιοτήτων τοπικού επιπέδου στην αναμορφωμένη και ισχυρή αυτοδιοίκηση.

Η πορεία δεν θα είναι εύκολη, είναι όμως μονόδρομος όχι για τη διάσωση της ΔΗΜΑΡ, αλλά για την απαλλαγή της χώρας από τους λαϊκισμούς που έχουν μόνο εκλογικές σκοπιμότητες και διατήρηση του σάπιου κατεστημένου σε βάρος, ας το επαναλάβουμε ακόμη μια φορά, του δημοσίου συμφέροντος.

Γιάννης Σπιλάνης