ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΗ ΠΡΑΞΗ

Το Εργαστήριο Τοπικής και Νησιωτικής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Αιγαίου ολοκλήρωσε πρόσφατα μελέτη που έχει αναλάβει από την Ευρωπαϊκή Ενωση για την ανάπτυξη των Νησιών της. Μεταξύ των βασικών συμπερασμάτων της μελέτης είναι ότι η ανάπτυξη των ευρωπαϊκών νησιών πρέπει να βασιστεί στο παρακάτω τρίπτυχο-αναπτυξιακές προτεραιότητες:

-      Ποιοτικά νησιά: είναι η προτεραιότητα που βασίζεται στην αξιοποίηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και πόρων (φυσικών, πολιτιστικών, ανθρώπινων) των νησιών για την ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών που θα βρίσκουν ξεχωριστές αγορές στη παγκόσμια κοινότητα βασισμένα στη ποιότητα, στην αξιοποίηση της παράδοσης μέσα από τη δημιουργία νέας γνώσης και καινοτομίας Παρά τις συνέπειες του μεγέθους και νησιωτικού χαρακτήρα (μικρή αγορά, χαμηλή προσβασιμότητα), υπάρχουν διάφορα παραδείγματα όπου τα προϊόντα των νησιών που βασίζονται σε τοπικούς πόρους και τεχνογνωσία είναι ανταγωνιστικά. Η επιτυχία αυτή μπορεί να επεκταθεί και στις υπηρεσίες, όπως ο τουρισμός, αντί για την κατανάλωση των περιορισμένων πόρων των νησιών από μια μαζική δραστηριότητα μέσα στον διεθνή ανταγωνισμό.

-      Πράσινα Νησιά: είναι μια προτεραιότητα που συνδέεται με την ύπαρξη περιορισμένων φυσικών πόρων στα νησιά. Η στρατηγική αυτή βασίζεται στη μειωμένη χρήση των ανεπαρκών πόρων όπως το νερό, η γη, η ενέργεια και στην ανακύκλωση των αποβλήτων που παράγονται τόσο από τις επιχειρήσεις όσο και από τον τοπικό πληθυσμό. Το ίδιο συμβαίνει και με τους θαλάσσιους πόρους που δεν είναι ανεξάντλητοι αλλά υποβαθμίζονται από υπεραλίευση και ρύπανση. Για το λόγο αυτό χρειάζεται ολοκληρωμένη διαχείριση των πόρων αυτών σε συνδυασμό με τις κατάλληλες δραστηριότητες που πρέπει να αναπτυχθούν. 

-      Νησιά Ισων Ευκαιριών: είναι μια προτεραιότητα που συνδέεται με το στόχο για την ίση πρόσβαση όλων των ευρωπαίων πολιτών στις Υπηρεσίες Γενικού (οικονομικού) Συμφέροντος (ΥΓΣ) -οι οποίες είναι εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση για ποιότητα ζωής και ανταγωνιστική επιχειρηματικότητα, όπως εκφράστηκε αρχικά στο Σχέδιο Ευρωπαϊκής Χωροταξικής Ανάπτυξης. Η σημασία των ΥΓΣ για την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή υπογραμμίζεται στη Συνθήκη της Λισαβόνας (άρθρο 14 και πρωτόκολλο 26).

Το Πανεπιστήμιο Αιγαίου δεν περιορίστηκε στις θεωρητικές επισημάνσεις αλλά συνεπές στο ρόλο που του ανέθεσε η Πολιτεία – δηλαδή παραγωγή και διάχυση της γνώσης- προχώρησε και στα επόμενα βήματα. Στη συνάντηση του Δικτύου Αριστείας Νησιωτικών Πανεπιστημίων που έγινε στην έδρα του Πανεπιστημίου της Μαδέιρα στις 21-23 Ιουλίου 2011 πρότεινε την υλοποίηση το 2012 δύο θερινών σχολείων με τις εξής θεματικές:

-      ολοκληρωμένη διαχείριση νησιωτικών περιοχών και θαλάσσιων πόρων

-      βιώσιμη ανάπτυξη και «ταυτότητες» των νησιών.

Το δεύτερο από τα θερινά σχολεία θα υλοποιηθεί στη Λέσβο κάτω από την επιστημονική καθοδήγηση του Πανεπιστημίου Αιγαίου και αναμένεται να το παρακολουθήσουν φοιτητές από τα 25 ιδρύματα που αποτελούν το δίκτυο, ενώ παράλληλα θα γίνει και συνάντηση ερευνητών των Πανεπιστημίων αυτών ώστε να σχεδιάσουν ένα πρόγραμμα έρευνας και διάχυσης της γνώσης στους φορείς εκείνους που είναι επιφορτισμένοι για τη λήψη αποφάσεων σε ότι αφορά την ανάπτυξη των νησιών όπως υπουργεία, Περιφέρειες, Δήμους, Επιμελητήρια κλπ

Η συμμετοχή αυτή του Πανεπιστημίου Αιγαίου στο δίκτυο των Νησιωτικών Πανεπιστημίων έχει τριπλό στόχο:

- την ακόμη μεγαλύτερη διεθνοποίηση του ιδρύματος

- τη ανάδειξη του Πανεπιστημίου Αιγαίου σε κέντρο αριστείας σε θέματα νησιωτικότητας αξιοποιώντας και τη σχετική χρηματοδότηση του Υπουργείου Παιδείας

- την στενή συνεργασία της πανεπιστημιακής κοινότητας του Αιγαίου με άλλες νησιωτικές πανεπιστημιακές κοινότητες και ευρύτερα κοινωνίες που βιώνουν την νησιωτικότητα, τα εμπόδια που δημιουργεί και τις προκλήσεις που θέτει, ώστε όλοι μαζί -και με τη συμμετοχή της ελληνικής νησιωτικής κοινωνίας και των εκπροσώπων της- να  προχωρήσουν σε δράσεις για την βιώσιμη ανάπτυξη των νησιών

Στο Δίκτυο συμμετέχουν 25 ιδρύματα από την Ευρώπη (Κορσική, Σαρδηνία, Βαλεαρίδες, Μάλτα….) αλλά και από τρίτες χώρες όπως Πράσινο Ακρωτήριο, Πουέρτο Ρίκο, Ιαπωνία κλπ. Από την Ελλάδα συμμετέχουν το Πανεπιστήμιο της Κρήτης, το ΤΕΙ Ιονίων και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου (νέο μέλος). Το Πανεπιστήμιο Αιγαίου εκπροσώπησε ο επ. καθηγητής του Τμήματος Περιβάλλοντος Γ.Σπιλάνης

Συνήγορος Βορείου Αιγαίου,