Εκθεση σχετικά με την ημερίδα
"EUROPEAN TOURISM INDICATOR SYSTEM (ETIS)
-CONFERENCE ON "MANAGING AND PROMOTING SUSTAINABLE AND ACCESSIBLE TOURISM
DESTINATIONS"[1]
(Βρυξέλλες 28/1/2016)
Η
συνάντηση οργανώθηκε για τη κεφαλαιοποίηση των συμπερασμάτων της πιλοτικής
φάσης του ΕTIS[2] (2013-15) στην οποία
συμμετείχαν πάνω από 250 προορισμοί, που θα ολοκληρωθεί στις 31/3 με την
(περιορισμένη απ’ ότι συζητήθηκε) αναθεώρηση του συστήματος και τη βράβευση των
περιφερειών που είχαν τα καλύτερα αποτελέσματα. Από τον Απρίλιο και μετά, που
θα δημοσιευτεί το ανανεωμένο πλαίσιο του ETIS, κάθε προορισμός θα μπορεί να συμμετέχει, ενώ θα υπάρξει κοινή ηλεκτρονική
πλατφόρμα για ανάρτηση των στοιχείων του κάθε προορισμού μέσα στο ευρωπαϊκό Virtual Tourism Observatory (VTO) που ήδη λειτουργεί.
Το θέμα
του τελικού καταλόγου των μεταβλητών στον οποίον δεν μπορεί να υπάρξει ομοφωνία
αναφέρθηκαν πολλοί εμπειρογνώμονες και εκπρόσωποι άλλων διεθνών οργανισμών και
φορέων που έχουν αναπτύξει και εφαρμόσει συστήματα δεικτών για τον Βιώσιμο
Τουρισμό[3]. Θα
υπάρξει ένας βασικός κατάλογος υποχρεωτικών μεταβλητών (με περισσότερες απ’ότι
μέχρι τώρα), ενώ ο κάθε προορισμός μπορεί να έχει ως μη υποχρεωτικές και
εκείνες που λαμβάνουν υπ’ όψη τους τις ιδιαιτερότητες του.
Στην
ημερίδα συμμετείχαν 200 περίπου σύνεδροι. Δεν υπήρχε καμία επίσημη ελληνική
εκπροσώπηση παρά συμμετοχή μόνο λίγων (3-4) εμπειρογνωμόνων όπως ο υπογράφων,
όπως άλλωστε δεν υπήρχε συμμετοχή και στη πιλοτική φάση του ETIS. Οπως μου είπε η υπεύθυνη,
παρά την αρχική εκδήλωση ενδιαφέροντος από αρκετούς προορισμούς τελικά καμιά
περιοχή δεν ανταποκρίθηκε παρά τις υπενθυμίσεις από μέρος τους. Να υπογραμμίσω
ότι ως χώρα δεν είχαμε καμία συμμετοχή ούτε στην ομάδα εμπειρογνωμόνων που
βοηθούσε την Επιτροπή που κυριαρχήθηκε από Ιταλούς και Ισπανούς.[4]
Ακούστηκαν
πολλά ενδιαφέροντα από τους εισηγητές, αλλά το βασικότερο είναι ότι το
εγχείρημα αφορά μια μακροχρόνια προσπάθεια ώστε να υπάρξουν τα απαραίτητα
δεδομένα για αξιολόγηση της κατάστασης (δεν γίνεται αυτόματα), συγκρίσεις,
χάραξη πολιτικής κλπ και για ενεργοποίηση του ιδιωτικού τομέα που σε πολλές
περιπτώσεις παραμένει επιφυλακτικός. Το πολύ μικρό μέγεθος των μονάδων και η
αδυναμία να δουν τα οφέλη τους κρατά μακριά. Εμφαση δόθηκε στην ύπαρξη Φορέα Διαχείρισης Προορισμού
που μέσα από τη μακροχρόνια δράση του και την απόκτηση της εμπιστοσύνης των
εμπλεκόμενων αυξάνει τις πιθανότητες επιτυχίας του εγχειρήματος.
Εγινε
ανάλυση των επιμέρους βημάτων και των προβλημάτων που συνάντησαν οι προορισμοί
· 1ο βήμα: Δημιουργία ενδιαφέροντος και ευαισθητοποίηση (awareness) της τοπικής κοινωνίας και ιδιαίτερα των
εμπλεκόμενων στον τουρισμό με την αξιοποίηση ΜΜΕ, δικτύων κοινωνικής δικτύωσης
και διαμορφωτών κοινής γνώμης. Σημαντικό στοιχείο της πρώτης αυτής φάσης (που
όμως θα πρέπει να επαναλαμβάνεται διαρκώς) αποτελεί η διάχυση των ωφελειών που
αφορούν τόσο τον δημόσιο και κυρίως τον ιδιωτικό τομέα που είναι περισσότερο
επιφυλακτικός στην ενεργή συμμετοχή του (βελτίωση εμπειρίας και αξίας για
τουρίστα που αντανακλά σε έσοδα για τις επιχειρήσεις αλλά και σε
επαναληψιμότητα των τουριστών, στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, στη βελτίωση στη διαχείριση
προορισμού για την αύξηση της ελκυστικότητας του, στην ύπαρξη προτεραιοτήτων σε
δράσεις, στη καλύτερη διαχείριση εικόνας, προβολής, διαφήμισης, ενημέρωσης
κλπ).
· 2ο βήμα: Δημιουργία του προφιλ προορισμού με βάση συγκεκριμένες οδηγίες που
περιλαμβάνονται στο toolkit. Γενικά δεν υπήρξαν προβλήματα
στη συλλογή των βασικών πληροφοριών που περιλαμβάνονται στο βήμα αυτό.
· 3ο βήμα: Πρόσκληση σε ενδιαφερόμενους φορείς του δημόσιου, κοινωνικού και ιδιωτικού
τομέα με βάση συγκεκριμένο πλαίσιο. Αφορά οργάνωση "κλειστής"
συνάντησης εργασίας με προσκλήσεις σε συγκεκριμένα άτομα-φορείς για να
αναλυθούν τα βήματα και οι δράσεις που θα πρέπει να γίνουν.
· 4ο βήμα: Ανάθεση ρόλου με χρονοδιάγραμμα υλοποίησης. Κάθε εμπλεκόμενος ανάλογα με
τη θέση του αναλαμβάνει να φέρει σε πέρας συγκεκριμένο έργο με βάση το σχέδιο
δράσης
· 5ο βήμα: Συλλογή στοιχείων, δευτερογενή και πρωτογενή με βάση ερωτηματολόγια που
περιλαμβάνονται στο Toolikt. Δυσκολίες διαφορετικού βαθμού κυρίως εξ αιτίας της μη διαθεσιμότητας
στοιχείων και της απροθυμίας του ιδιωτικού τομέα να συμβάλλει.
· 6ο βήμα: Ανάλυση κατάστασης με βάση τα δεδομένα (παρουσιάστηκαν διάφοροι τρόποι) και
επεξεργασία προτάσεων δράσης με ιεράρχηση, χρονοδιάγραμμα και κόστος
· 7ο βήμα: Συνέχιση λειτουργίας με ανανέωση πληροφορίας και σχεδίου πολιτικής.
Αξιολόγηση λειτουργίας και δημιουργία DMO. Το δύσκολο μέρος που αφορά στη βιωσιμότητα του φορέα διαχείρισης
προορισμού και στη συνολική ανταπόκριση του συστήματος, μετά την 1η
φάση που συνήθως υποστηρίζεται με κάποια χρηματοδότηση (πχ. ευρωπαϊκό
πρόγραμμα).
Υπήρξε
και μια ειδική ενότητα για θέματα τουρισμού και περιβάλλοντος και η προσπάθεια
που κάνει η Επιτροπή για να συνδέσει τα εργαλεία περιβαλλοντικής πολιτικής όπως
το EMAS (www.emas.eu) και το ECO-LABEL (www.ecolabel.eu)με τον τουρισμό. Τέλος ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (EEA) παρουσίασε τις προσπάθειες
του για να μελετήσει τη σχέση τουρισμού – περιβάλλοντος[5] ώστε
να βοηθηθούν οι προορισμοί να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους.
Εκτός από
το θέμα του Παρατηρητηρίου, το θέμα του "προσπελάσιμου" (accessible) τουρισμού παρουσίασε ιδιαίτερο
ενδιαφέρον γιατί δεν εστιάστηκε σε ΑΜΕΑ αλλά γενικεύθηκε σε άτομα με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά
(διατροφής, παιδιά, θέματα υγείας, θέματα κινητικότητας) υποστηρίζοντας ότι η
κινητικότητα αποτελεί καθολική υπηρεσία (πχ. προσπελασιμότητα στον προορισμό)
που έχει πολλαπλά οφέλη. Εμφαση δόθηκε στην ανάγκη για ενημέρωση και εκπαίδευση
των εργαζόμενων στον τομέα που πρέπει να μπορούν να βρουν λύσεις και στην
ενημέρωση, και όχι σε κοστοβόρες υποδομές[6].
Προτάσεις
- να
γίνει συνάντηση εργασίας με ΕΛΣΤΑΤ, ΤτΕ, ΙΤΕΠ και όποιον άλλον συλλέγει ή
μπορεί να συλλέγει πληροφόρηση ώστε να δούμε τι έχουμε ως στοιχεία και πως
μπορούμε να βελτιώσουμε τα υπάρχοντα με έμφαση στη περιφερειακή-τοπική διάσταση.
Αυτή η διαδικασία μπορεί να ενταχθεί στη προσπάθεια για τους Δορυφόρους
Λογαριασμούς ως μια πρόδρομη δραστηριότητα.
- να
γίνει συνάντηση εργασίας με θέμα "Περιφερειακή Τουριστική
Διακυβέρνηση" με όσες περιοχές είχαν δηλώσει συμμετοχή στη πιλοτική φάση
του ΕΤΙS, την ΕΝΠΕ και τις περιφέρειες αλλά
και την ΚΕΔΚΕ για να ενημερωθούν για τη σκοπιμότητα της ενεργοποίησης τους για
τη εφαρμογή του ETIS. Η υπεύθυνη της Επιτροπής
ενδιαφέρεται να έρθει για ενημέρωση. Αυτό μπορεί να γίνει μετά τη 1/4 που θα
έχουν ετοιμάσει τη νέα έκδοση του ETIS.
- Να
αξιοποιηθεί η δουλειά που έχει ξεκινήσει από το Παρατηρητήριο Βιώσιμου
Τουρισμού Αιγαίου με τη βελτίωση της ιστοσελίδας και συστηματικοποίηση της
ενημέρωσης.
- Να
ξεκινήσουν προορισμοί πιλότοι που έχουν δείξει ήδη ενδιαφέρον όπως η Σαντορίνη,
ώστε να υπάρξει η αναγκαία άμιλλα μεταξύ των προορισμών που θα οδηγήσει σε
ευρύτερη κινητοποίηση. Η προσπάθεια αυτή μπορεί να διευκολυνθεί χρηματοδοτικά
μέσα από συμμετοχή σε προγράμματα όπως το INTERREG «Ελλάδα-Κύπρος» με τη στήριξη του Υπουργείου
Τουρισμού.
[3] Παγκόσμιος
Οργανισμός Τουρισμού http://sdt.unwto.org/; Συμβούλιο της Ευρώπης
– Διαδρομές Πολιτιστικού Τουρισμού http://www.coe.int/t/dg4/cultureheritage/culture/routes/default_en.asp;
[4] Γενικά
φαίνεται ότι η συμμετοχή της Ελλάδας στα θέματα ευρωπαϊκού τουρισμού έχει
υποχωρήσει όπως φαίνεται και από την μη συμμετοχή της χώρας στους προορισμούς
αριστείας (EDEN) για το
2015 με θέμα τη γαστρονομία. Αντίθετα πέρα από τον ρόλο που έχουν χώρες όπως η
Ιταλία, η Ισπανία, η Γαλλία, η Μ.Βρετανία κλπ υπάρχει σημαντική παρουσία των
πρώην ανατολικών χωρών όπως η Βουλγαρία, η Σλοβενία, η Κροατία, οι Βαλτικές
χώρες ακόμη και το Μαυροβούνιο που δεν είναι χώρα της ΕΕ.
[6] Πληροφορίες μπορούν να αναζητηθούν σε σελίδες όπως www.pantou.org; http://www.accessibletourism.org/;
http://www.villageforall.net/; http://www.scandichotels.com/